ویکی‌پدیا

ایزیرتو: تفاوت میان نسخه‌ها

نمایش تاریخچه به صورت تعاملی
→ تفاوت قدیمی‌ترتفاوت جدیدتر ←
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
دیداریویکی‌متن
Zartoshtkurd (بحث | مشارکت‌ها)
۱٬۵۲۴ ویرایش‌ها
خنثی سازی ویرایش 12658198 توسط کاربر Keywan67 (بحث) در منابع نام بوکان درج شده و آمده است نه سقز
Zartoshtkurd (بحث | مشارکت‌ها)
۱٬۵۲۴ ویرایش‌ها
جز ویرایش به وسیلهٔ ابزار خودکار ابرابزار
خط ۱:
{{متخصص}}{{بهبود منبع}}
[[پرونده: Izertu of bukan iran.jpg|235px|farme|thumb|left| آجر لعابدار مونومنت ایزیرتا از بوکان که یک بز بالدار را نشان می دهدمی‌دهد - موزه یموزهٔ شرق باستان توکیو، ژاپن تانابه 1983۱۹۸۳. ]]
پایتخت [[ماننا]] شهری تاریخی و سنگربندی شده‌ای بنام '''زیرتو''' یا '''ایزیرتا''' بوده‌است.<ref> FALES, F.M. 2003. Evidence for West-East Contacts: The Bukan Stela and the Shigaraki Beaker. Paper given at Continuity of Empire: Assyria, Media, Persia, in the Intellectual Heritage of Assyria and Babylonia in east and west, Padova, 26-28 April 2001.</ref>این منطقه مورد مناقشه بین [[اورارتو]] و [[آشور]] بوده‌است. تاریخ و آثار این شهر امروزه در ایران - شهری بنام [[بوکان]] موجودست.<ref>Excavating the Mannaean Citadel of Hasanlu and New Light on Several Millennia of Azer-baidjan.
Illustrated London News </ref>
وجه بارز هنر ماننایی ظرافت و زیبایی وصف ناپذیر آن است که در تمدنهای معاصر آنها کم نظیرکم‌نظیر است. هنر معروف آنها ساخت آجرهای [[لعاب]]دار بوده‌است. آجرهای با طرحهای رنگین که طرح آنها پس از گذشت حدود ۳۰۰۰ سال تقریباً سالم باقی مانده‌اند. نمونه بسیار زیبایی از این [[آجرها]] در موزه شرق کهن توکیو یافت می‌شود،<ref>KARGAR, B. ۲۰۰۴. Qalaichi: zirtu: Center of Manna, Period Ib, in M. Azarnoush (ed.) Proceedings of the International </ref>این تمدن در [[مناطق کردنشین]] شمالغربی [[ایران]] سکنی داشته‌اند.<ref>GODARD, A. ۱۹۴۹. Izirtu(Bukan), La capitale du pays des Manneens, Zibie et Armaid. Comptes de Academie des Inscriptions et Belles-Lettres: ۳۱۲-۳۱۳</ref>
 
== کاوش‌ها در ایران ==
=== حفاریهای غیر قانونی ===
بین سالهای ۱۹۷۹-۱۹۸۵، حفاری‌های غیر قانونی در مقیاس گسترده در سایت تپه قلایچی، در شمال هفت کیلومتری از [[بوکان]] انجام شد. برخی از آثار منحصر به فرد [[آجر لعابدار]]، کشف شده‌است که به سرعت راه خود را به اتاق حراجی‌های زیرخاکی بازنمود، و پس از آن با استفاده از بخش‌های خصوصی و موزه‌های خارجی آثارش توسط موزه ملی توکیو، موزه شرق باستان توکیو، و [[خاورمیانه]] مرکز فرهنگی ژاپن خریداری شد.<ref>The Bukan Aramaic Inscription: Historical Considerations.
IEJ</ref>
</ref>
 
=== رابطه قلایچی با زیرتو ===
قبل از آمدن آریائیها به ایران حکومت هایحکومت‌های محلی زیادی در سلسه جبال [[زاگرس]] حکومت می کردندمی‌کردند. از میان دولتهائی که نخست در سرزمین آینده یآیندهٔ ماد تشکیل حکومت دادند . میتوانمی‌توان دولت [[مانا]] را نان برد. مرکز دولت مزبور در جلگه یجلگهٔ جنوبی دریاچه یدریاچهٔ [[ارومیه]] قرار دارد. دولت مانا از قرن هشتم ق. م بارها با آشور و اوراتور به مبارزه برخاست. ودر واقع مغلوب هیچ یک از دول مزبور نشد.
 
براساس پژوهشها و برسیهای انجام گرفته آثار مربوط به دولت مانا از جنوب دریاچه یدریاچهٔ ارومیه به دست آمده است. این محدوده شامل شهرهای نقده . اشنویه. پیرانشهر،[[سردشت]]،مهاباد،، مهاباد،[[بوکان]]،شاهین، دژ،بانهشاهین دژ، بانه و [[سقز]] و همچنین بیجار است و براساس یافته هاییافته‌های جدید مناطق زنجان و آز آن طرف تا حوالی [[تبریز]] است.<ref>▼
[http://bukansky.com/?p=163 ایزیرتا و رابطه آن با قلایچیقلایچی، ، دانشنامه ،دانشنامه، بوکان اسکایاسکای، ،تحقیقتحقیق ؛به کوشش یوسف حسن زادهحسن‌زاده]</ref> {{مدرک|نیازمند منبع معتبر}}▼
 
▲براساس پژوهشها و برسیهای انجام گرفته آثار مربوط به دولت مانا از جنوب دریاچه ی ارومیه به دست آمده است. این محدوده شامل شهرهای نقده .اشنویه.پیرانشهر،[[سردشت]]،مهاباد،[[بوکان]]،شاهین دژ،بانه و [[سقز]] و همچنین بیجار است و براساس یافته های جدید مناطق زنجان و آز آن طرف تا حوالی [[تبریز]] است.<ref>
▲[http://bukansky.com/?p=163 ایزیرتا و رابطه آن با قلایچی ، دانشنامه ، بوکان اسکای ،تحقیق ؛به کوشش یوسف حسن زاده]</ref> {{مدرک|نیازمند منبع معتبر}}
=== بازرسی تیم باستان شناسی ===
در سال ۱۹۸۵، یک تیم [[باستان شناسی]] زیر نظر [[اسماعیل یغمایی]] به سایت قلایچی بوکان فرستاده شد، در طول یک فصل از باستان شناسی در سایت ؛سایت؛ بسیاری از آجرهای لعابدار و منحصربفرد یافته و ۱۳ خط کتیبه نیز کشف شد،اینشد، این گروه در فصل بعد بنا به دلایل مسایل منطقه ایمنطقه‌ای قادر به ادامه کار نشد و کاوش هاکاوش‌ها در این منطقه باستانی به حالت تعلیق درآمد تا اینکه در سال ۱۳۷۸ هیئتی به سرپرستی [[بهمن کارگر]] کارشناس ارشد میراث فرهنگی ارومیه کاوشهار را پیگیری نمود.
این هیئت به بقایای معبدی دست یافت که طبق کتیبه یکتیبهٔ ارامی آن متعلق به دوره یدورهٔ مانا و دارای قدمتی در حدود ۸۰۰ ق. م بوده و در واقع همان شهر زیرتو (ایزیرتا) پایتخت مانا می باشدمی‌باشد.{{مدرک}}
* در اطراف قلایچی قلاع نظامی کوهستانی با عملکردهای استحفاظی، دیده بانی و تقویتی ایجاد شده است.
* در دومین فصل کاوش هیئت کاوش، قلایچی بزرگترین قلعه یقلعهٔ نظامی ماناها در ساحل شمالی زرینه رود عنوان شد.
 
=== کتیبه‌های مانایان ===
در روستای [[قلایچی]]، کتیبه‌ای به خط و زبان آرامی کهن به دست آمده است که تاریخ آن را، ۷۱۶ق‌م تخمین زده‌اند. مضمون کتیبه، به رسمیت شناختن فرمانروایی تختگاه مانا به وسیله «خدای معبد شاهی» و ادامۀادامهٔ حکمرانی آنان در آن سرزمین اشاره دارد.<ref> بشاش کنزق،رسولکنزق، رسول</ref>۹ قراین نشان می‌دهد که سرزمین مانا بر جنوب دریاچۀدریاچهٔ اورمیه تا حدود [[سنندج]] و [[بیجار]] کنونی اطلاق می‌شد که همه آباد و مسکون بود و [[بوکان]] نیز در همین منطقه قرار داشت.
در کتیبهٔ '''ایپهکال'''، قلایچی بوکان نشان داده شده‌است که در آن، آجر لعاب به [[هلدی]] (خدای جنگ)، و [[حداد]] (خدای طوفان، صاعقه و رعد و برق) اختصاص داده شد، علاوه بر این، در این کتیبه از[[قلایچی]] بعنوان معبد یاد شده‌است که قلایچی را به نام '''زتر''' یا '''ایزیرتا''' پایتخت ماننایان مشخص شده است. این کتیبه (EPHCAL) مکان آن را در هشتم یا اوایل قرن هفتم قبل از [[میلاد]] میداند.<ref>EPHCAL, I. 1999. The Bukan Aramaic Inscription: Historical considerations. Israel Exploration Journal</ref>
</ref>
 
== منابع ==
سطر ۳۱ ⟵ ۳۰:
 
== پیوند به بیرون ==
* [http://tehran.academia.edu/YousefHassanzadeh/Papers/1241831/New_Evidence_for_Mannean_Art_An_Assessment_of_Three_Glazed_Tiles_from_Qalaichi_Izirtu Mannean Art: An Assessment of Three Glazed Tiles from Qalaichi Izirtu]
 
[[رده:آشور]]
برگرفته از «https://fa.wikipedia.org/wiki/ایزیرتو»