فرخ غفاری: تفاوت میان نسخه‌ها

فرخ غفاری دانش‌آموخته ادبیات از [[دانشگاه گرونوبل]] [[فرانسه]] بود. وی فعالیت هنری را با تئاتر در [[فرانسه]] آغاز کرد. ▼

او سینمای حرفه ای را با ساخت فیلم "[[جنوب شهر]]" تجربه کرد.▼

جنوب شهر بیش از چند شب روی پرده دوام نیاورد و توقیف شد. نام این فیلم درسال 1342 به رقابت در شهر تغییریافت و با سانسور روی پرده رفت. جنوب شهر از بسیاری جهات بر فیلمهای فارسی برتری داشت.▼

یک سال بعد به واسطه شکست فیلم جنوب شهر ، فیلم «عروس کدومه» را در سال 1338 ساخت . عروس کدومه ضعیف ترین کار غفاری بود .▼

پس از جنوب شهر و عروس کدومه ، تا چندسال فیلم سینمائی نساخت تا آنکه در سال 1343 فیلم شب قوزی را با بازی پری صابری با اقتباس یکی از داستانهای هزار و یک شب پدیدآورد .▼

شب قوزی، با اهمیت ترین فیلم این سال و سالهای گذشته سینمای ایران است . غفاری شب قوزی را در تنگدستی بوجود آورد. این فیلم براساس یکی از داستانهای هزار و یکشب (البته در قالبی نو و در چارچوب مسائل روز) شکل گرفته بود و غفاری نیز در آن بازی داشت. تیزبینی فرخ غفاری در امروزی کردن داستان هزار و یکشب سبب می شد که تماشاگر با کیفیت شرایط زندگی قشرهای مختلف جامعه و جنبه های تیره و روشن اخلاقیات مردم آشنایی دقیقی داشته باشد. هژیر داریوش، پیرامون این فیلم و جوّ سینمایی آن زمان چنین نوشت:▼

"در ایران، صرفنظر از فیلمفارسی، بقوط کاووسی که همه کس می داند جزو سینما به هیچ صورت حسابشان نمی‌کنیم، در سالهای اخیر یکسری فیلمهای کوتاه، توسط شفتی و فرخزاد و طیاب و غفاری و گلستان و فاروقی و خود من بوجود آمد که در سطح بالاتری از سینمای فیلمفارسی قرار داشتند. اما ما خودمان جایز نشمردیم که در مقابل این آثار فریاد سینمای ایران بوجود آمد: یعنی همان فریادی را که سالها در ستاره سینمای آنوقت مثلاً وعده داده بودیم، از گلو بر آوریم. با شکیبایی بی حد منتظر اولین فیلم طویل ایران شدیم، که بتوان اولاً امروز، در مقابل شب قوزی اثر فرخ غفاری (سومین فیلم طویل کارگردانی که قبلاً 9 فیلم کوتاه مستند نیز ساخته) با جمعیت خاطر کامل اعلام میکنیم که سینمای ایران شروع شد اما آنچه مهمتر است، آنچه بیشتر خوشحالمان می کند این است که این شروع خوبی است.▼

در شب قوزی یک سلسله بی دقتیهای فنی در فیلمبرداری و بازی و صدا و مونتاژ به چشم می خورد، اما خوانندگان می دانند که من، در هنر و سینما تا چه حد به جنبه های عملی کار فیلمسازی بی اعتنایم و گفتگو درباره فیلمبرداری درخشان و بازی خارق العاده یا برعکس، آکتوری که در تجسم رلش موفق نمی‌شود را به اهلش واگذار می کنم. بعلاوه اینها شب قوزی در ایران ساخته شده و ما از شرایط تهیه اش کم و بیش مطلع هستیم و می دانیم که کارگردان، که خودش تهیه کننده هم بوده، در هرمرحله از کارش با فقدان وسیله روبرو شده. پس نقایص فنی و عملی شب قوزی در قضاوتمان تاثیر نمی‌گذارد، ولی آنچه دچار هیجانمان می کند، این است که خیلی از چیزهایی را که اصولاً در سینما دوست داریم در اثر فرخ غفاری می یابیم."▼

مجله هنر و سینما- شماره 7، دوشنبه دهم اسفند 1343▼

شخص دیگری با امضای سام (رضا سهرابی) درباره این فیلم نظر می دهد و در قسمتی از نوشته خود می گوید:▼

"چندی قبل، سینما آزاد این فرصت را پیش آورد که بتوانیم شب قوزی فیلم ارزشمند فرخ غفاری را ببینیم . با مشاهده ی این فیلم در حالیکه سالها (شش سال) از نمایش آن می گذرد، نقش تاریخی یک فیلم بخوبی آشکار می شود ، چون بنظر ما یک فیلم یا یک اثر هنری در هر رشته ی هنری، زمانی می تواند از نظر تاریخ آن هنر مطرح باشد که در آن نسبت به آثار زمان خود دگرگونی هایی حس شود . شب قوزی در تاریخ سینمای ایران چنین اثری است، چون در زمانیکه فیلمسازان ما غرق در فیلمهای کلاه نمدی و کلاه مخملی و ملودرام های اشگ آور و ... بودند بوجود آمد ."▼

شب قوزی در ایران و خارج از ایران و در سینما تک فرانسه ، جشنواره ی جهانی فیلم تهران ، جشنواره لوکارنو 1965، سینماتک های انگلیس ، بلژیک و سوئیس به نمایش درآمد و تحسین بسیاری از این فیلم شد.▼

اما با وجود این همه، غفاری تا یازده سال ساختن فیلم سینمایی را کنارگذاشته بود و در سال 1354، آخرین فیلمش «زنبورک» را ساخت . زنبورک، پرداخت طنزگونه ی غفاری از آمال و آرزوهای بَدوی انسانها در گذشته ای نه چندان دور است . در این فیلم که شکل گزارش گونه ای دارد ، قصه با بیان سینمایی هماهنگ است . طنز سیاه فیلم، استوار بر قواعد قراردادی سینمائیست . نوعی از کار که ، در پاره ای موارد با کارهای پازولینی شباهت دارد . در کلیت، زنبورک فیلمی است بدون ادعا که به خواست اکثریت تماشاگران نزدیک است، بدون آنکه در ورطه ی سینمای بازاری و مبتذل افتاده باشد . او در این فیلم ، برخلاف اثر قبلی اش «شب قوزی»، از ستارگان معروف سینما چون پرویز صیاد و پوری بنائی استفاده نمود و پس از این دیگر فیلم سینمائی نساخت.▼

از دیگر فعالیت‌های جنبی غفاری میتوان به تأسیس کانون ملی فیلم در تهران، محقق تاریخ سینمای ایران، مدیرعامل فدراسیون بین‌المللی آرشیوهای فیلم در پاریس، مؤسس و مدیر [[آرشیو فیلم ایران]] و [[فیلمخانه ملی ایران]]، معاون فرهنگی [[سازمان رادیو و تلویزیون ملی ایران]]، قائم مقام مدیرعامل [[جشن هنر شیراز]] و مدیر نخستین [[جشنواره جهانی فیلم تهران]] اشاره کرد. ▼

فرخ غفاری «کانون فیلم ایران» را پس از بازگشت از پاریس بنیاد گذاشت و نخستین جلسه آن را در آذرماه سال ۱۳۲۸ در تهران بر‌گزار کرد.▼