ماه (زمان): تفاوت میان نسخه‌ها
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
جز ربات:افزودن الگو ناوباکس {{موضوعات زمان}}+تمیز (۸.۸) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
خط ۱:
:{{دیگر کاربردها|ماه}}
'''ماه'''، به هر یک از ۱۲ بخش از یک سال گفته می‌شود. ماه، [[یکا|یکای]] [[زمان]] است که در [[تقویم|تقویم‌ها]] بکار می‌رود و طول آن تقریباً برابر است با مدت زمانی که طول می‌کشد تا کره [[ماه]] یک دور کامل به دور کره [[زمین]] بچرخد.
در تقویم قمری ملاک ماه هلالی است که در گردش ماه به دور زمین فاصله زمانی ایجاد دو هلال ۵۳۰۵۹/۲۹ روز طول می‌کشد که به آن [[ماه قمری]] می‌گویند. آثاری که از [[ماقبل تاریخ|دوران پارینه‌سنگی]] یافت شده نشان می‌دهد که انسان از آن دوره شمار روزها را بر اساس دوره‌های [[اهله قمر]] نگه می‌داشته است.▼
با اینکه معیار محاسبات تقویم‌های خورشیدی، حرکت [[زمین]] به دور [[خورشید]] است؛ واژه ماه در این تقویم‌ها هم مورد استفاده قرار می‌گیرد. هر ماه در سال خورشیدی، ۲۹، ۳۰ یا ۳۱ روز طول می‌کشد. با اینکه کاربرد این کلمه حالت همگانی دارد، استفاده از کلمه [[برج (سال)|برج]] برای تقویم‌های خورشیدی صحیح‌تر است.▼
== نام ماه‌ها در ایران و افغانستان ==
سطر ۲۶ ⟵ ۱۷:
|خاکه‌لێوه(نەورۆز)(ھەرمێ پشکوان)
|<center>۳۱</center>
| rowspan="
|-
|[[اردیبهشت]]
سطر ۴۵ ⟵ ۳۶:
|پووشپهڕ
|<center>۳۱</center>
| rowspan="
|-
|[[امرداد]]
سطر ۶۴ ⟵ ۵۵:
|ڕەزبەر
|<center>۳۰</center>
| rowspan="
|-
|[[آبان]]
سطر ۸۳ ⟵ ۷۴:
|بەفرانبار
|<center>۳۰</center>
| rowspan="
|-
|[[بهمن]]
سطر ۹۹ ⟵ ۹۰:
|}
==گونه‌های گاه‌شماری==
▲در یک تقسیم‌بندی کلی ماه بر دو نوع است: ماه مَهی (یا ماه قمری) و ماه خورشیدی. ماه مهی بر [دورهٔ تناوب] حرکت ماه به‌دور زمین بنا شده‌است. در تقویم قمری ملاک ماه هلالی است که در گردش ماه به دور زمین فاصله زمانی ایجاد دو هلال ۵۳۰۵۹/۲۹ روز طول می‌کشد که به آن [[ماه قمری]] می‌گویند. آثاری که از [[
▲ماه خورشیدی عبارت است از هر ماهی که برپایهٔ حرکت ظاهری سالیانهٔ خورشید تعریف می‌شود. با اینکه معیار محاسبات تقویم‌های خورشیدی، حرکت [[زمین]] به دور [[خورشید]] است؛ واژه ماه در این تقویم‌ها هم مورد استفاده قرار می‌گیرد. هر ماه در سال خورشیدی، ۲۹، ۳۰ یا ۳۱ روز طول می‌کشد. با اینکه کاربرد این کلمه حالت همگانی دارد، استفاده از کلمه [[برج (سال)|برج]] برای تقویم‌های خورشیدی صحیح‌تر است.
در گاه‌شماری از هیچ‌یک از ماه‌های یادشده استفاده نمی‌شود. آنچه در گاه‌شماری مورد استفاده‌است، ماه تقویمی است، ماه تقویمی ماهی است که تعداد روزهای آن کامل است (مثلاً ۲۹ یا ۳۰ و یا ۳۱ روز).
{| class="wikitable"
|-
|colspan="10" align=center style="background-color:Lightgreen" |'''[[ماه قمری|ماه مهی]]'''
|-
! ماه هلالی{{سخ}}{{grey|synodic month}}
| valign=top | ماه هلالی یا یک ماه گردش (lunation) که عبارت است از مدت زمان لازم برای رسیدن ماه از یک وضعیت هلالی به وضعیت هلالی کاملاً مشابه. طول متوسط این ماه برابر است با ۵۳۰۵۹/۲۹ روز (۲۹ روز و ۱۲ ساعت و ۴۴ دقیقه و ۷۸/۲ ثانیه).
|-
! ماه نجومی{{سخ}}{{grey|sidereal month}}
| ماه نجومی عبارت است از فاصلهٔ زمانی میان دو وضع متوالی یکسان ماه نسبت به ستارگان ثابت. مدت آن برابر است با ۳۲۱۶۶/۲۷ روز.
|-
! ماه بی‌هنجار{{سخ}}{{grey|anomalistic month}}
| ماه بی‌هنجار عبارت است از فاصلهٔ زمانی میان دو عبور متوالی ماه از [[حضیض]] زمینی. مدت آن برابر است با ۵۵۴۶۴/۲۷ روز.
|-
! ماه اعتدالی{{سخ}}{{grey|tropical month}}
| ماه اعتدالی عبارت است از فاصلهٔ زمانی میان دو عبور متوالی ماه از نقطهٔ [[اعتدال بهاری]]. مدت آن برابر است با ۳۲۱۵۸/۲۷ روز.
|-
! ماه گرهی{{سخ}}{{grey|nodical month}}
| ماه گرهی یا ماه جَوزَهَری <sup>draconic month</sup> عبارت است از فاصلهٔ زمانی میان دو عبور متوالی ماه از گره صعودی. مدت آن برابر است با ۲۱۲۲/۲۷ روز.
|-
|colspan="10" align=center style="background-color:Lightgreen" |'''[[ماه خورشیدی]]'''
|-
! ماه خورشیدی اخترشناختی{{سخ}}{{grey|astronomical solar month}}
| در ماه خورشیدی اخترشناختی معمولاً به جایگاه خورشید در متن آسمان و مدت لازم برای پیمودن یک فاصلهٔ خاص توجه می‌شود. معمول‌ترین ماه خورشیدی اخترشناختی عبارت است از مدت زمانی که خورشید در حرکت ظاهری خود، روی دایرةالبروج، هریک از برج‌های دوازده‌گانهٔ حمل و ثور تا دلو و حوت در منطقةالبروج را، که هریک تقریباً برابر ۳۰ درجه است، طی می‌کند. ماه خورشیدی اخترشناختی مبتنی بر مدت توقف خورشید در بروج دوازده‌گانه مبنای طول ماه در گاه‌شماری‌های جلالی و هجری خورشیدی بوده‌است.
|-
! ماه خورشیدی حسابی{{سخ}}{{grey|arithmetical solar month}}
| در ماه خورشیدی حسابی بدون توجه مستقیم به وضعیت خورشید در زمینهٔ آسمان، طول ماە‌ها به‌گونه‌ای قراردادی انتخاب می‌شوند که معمول‌ترین آنها تقسیم یک سال خورشیدی (۳۶۵ روزی یا ۳۶۶ روزی) به دوازده ماه با طول‌های متفاوت یا با طول‌های مساوی سی روز است و تاریخی طولانی دارد.
|-
|}
==منابع==
{{چپ‌چین}}
*M. Chapront-Touzé, J. Chapront (1991): Lunar tables and programs from 4000 B. C. to A. D. 8000. Willmann-Bell, Richmond VA; ISBN 0-943396-33-6
*Linton, Christopher M. (2004). From Eudoxus to Einstein: a history of mathematical astronomy. Cambridge University Press.
{{پایان چپ‌چین}}
{{ویکی‌انبار-رده|Months}}
{{زمان-خرد}}
| |||