میر علی هروی: تفاوت میان نسخه‌ها

'''میر علی سادات حسینی هروی''' (درگذشت: ۹۵۱ه‍/۱۵۴۴م) معروف به '''میر علی هروی''' و '''میرجان''' و ملقب به '''کاتب‌سلطانی''' از سرآمدان [[نستعلیق|نستعلیق‌نویسی]] و از [[خوشنویس|خوشنویسان]] بزرگ قرن دهم هجری است که خط او از نظر رعایت اصول، استحکام و همواری، صفا و شأن، تا زمان خود بی‌همتا بوده و شاید پس از او نیز جز [[میر عماد]] کسی یارای برابری با او نداشته باشد. خط او حتی بر [[سلطان‌علی مشهدی]] برتری دارد.<ref name="احوال و آثار خوشنویسان">دکتر مهدی بیانی ص ۴۹۳ تا ۵۱۶</ref> او بر روی خوشنویسان پس از خود تاثیر به‌سزایی گذاشته است.

== زندگی ==

[[پرونده:Persian calligraphy - Mir Ali Tabrizi.jpg|thumbبندانگشتی|leftچپ|نمونه‌ای از [[خط نستعلیق]] میرعلی هروی<ref>[http://www.louvre.fr/llv/activite/detail_parcours.jsp?CURRENT_LLV_PARCOURS%3C%3Ecnt_id<>cnt_id=10134198673464057&CONTENT%3C%3Ecnt_id<>cnt_id=10134198673465686&CURRENT_LLV_CHEMINEMENT%3C%3Ecnt_id<>cnt_id=10134198673465686&FOLDER%3C%3Efolder_id<>folder_id=9852723696500830&bmLocale=en تارنمای موزه لوور]</ref>]]

ملا میرعلی هروی زندگی متلاطمی داشت و در دوران پرآشوبی می‌زیست. او از سادات حسینی و از اهالی [[هرات]] بود. به علت اقامت طولانی در [[مشهد]] گاهی او را مشهدی هم خوانده‌اند.<ref name="احوال و آثار خوشنویسان">دکتر مهدی بیانی ص ۴۹۳ تا ۵۱۶</ref> خانواده آن‌ها در ۱۵۰۶م/۹۱۱ه‍.ق به مشهدکوچ کردند ولی به‌زودی به هرات بازگشتند و در همانجا ماندگار شدند.

او شاگرد [[زین‌الدین محمد]] از شاگردان بی‌واسطه [[سلطان‌علی مشهدی]] بود ولی معلوم نیست که خود او هم نزد سلطان‌علی مشهدی مشق کرده باشد.<ref name="احوال و آثار خوشنویسان">دکتر مهدی بیانی ص ۴۹۳ تا ۵۱۶</ref> اما آنچه مسلم است این که خط او از هر دو استاد پیشی گرفت و شاگردان زیادی تربیت کرد.

میرعلی در جوانی در دارلانشاء حکام هرات به کتابت احکام مشغول بود. پس از آن به دربار [[سلطان حسین میرزا بایقرا]] راه یافت و از مقربان دربار این پادشاه هنرپرور شد و لقب سلطانی و کاتب السلطانی را از او دریافت کرد. چنانکه او برخی از آثارش را با امضاء " میرعلی الکاتب السلطانی" رقم زده است. او تا سال ۱۹۱۱ یعنی زمان درگذشت سلطان حسین بایقرا در هرات بود و پس از آن گاهی در مشهد و گاهی در هرات بسر می‌برد. تا سال ۹۱۹ه‍.ق [[شاه اسماعیل اول|شاه اسماعیل اول صفوی]] هرات را فتح کرد و میر علی تحت حمایت [[کریم الدین حبیب الله ساوجی]] درآمد. پس از کشته شدن حبیب الله، در زمانی که [[سام میرزا صفوی]] از طرف برادرش [[شاه تهماسب]] فرمانروای خراسان بود و و پیشکارش [[حسن خان شاملو]] بود، میرعلی سه سال در هرات بود. تا اینکه در سال ۱۵۲۸م/۹۳۵ه‍.ق عبیدالله یا [[عبیدخان ازبک]] برادرزاده [[شیبک خان|محمد خان شیبانی]] موسس سلسله ازبکیه، این شهر را برای مدت کوتاهی تسخیر کرد و میرعلی هروی را با خود به مقر خود [[بخارا]] برد و میر علی را به معلمی عبدالعزیزخان فرزند خود گماشت و به کار کتابت مشغول کرد. او نزدیک به ۱۶ سال در بخارا بود و نتوانست از آنجا خارج شود و با افسردگی روزگار می‌گذرانید تا در همان شهر درگذشت. گویا تا سدهٔ گذشته نیز سنگ مزار او در بخارا هنوز قابل رؤیت بوده است. <ref name="احوال و آثار خوشنویسان">دکتر مهدی بیانی ص ۴۹۳ تا ۵۱۶</ref> میرعلی هروی تا هنگام مرگش در حدود ۱۵۴۴م/۹۵۰ه‍.ق در این شهر کار می‌کرده است.<ref>بازیل گری</ref>

== شاگردان ==

* [[میر چلمه|میرچَلَمه]] یا اسکندر چلمه بخاری، كهکه گفته می شود وقتىوقتی ترقىترقی كردکرد و میرعلىمیرعلی به وىوی اجازه داد كهکه در قطعاتش عنوان «كتبهکتبه میرعلىمیرعلی» را رقم كند،کند، میرچلمه به استاد پرخاش كردکرد و میرعلىمیرعلی آزرده شد و وىوی را نفرین كردکرد و چلمه پس از اندكاندک زمانىزمانی نابینا شد.

== آثار ==

از میر علی هروی آثار متعددی به‌صورت کتاب و رساله و قطعات مختلف باقی‌مانده است که زینت بخش موزه‌های مهم ایران و سایر کشورها و مجموعه‌های شخصی است.<ref name="احوال و آثار خوشنویسان">دکتر مهدی بیانی ص ۴۹۳ تا ۵۱۶</ref> از جمله او در ۱۵۱۹م/۹۲۵ه‍.ق یعنی هنگامی که در هرات می‌زیسته کتاب [[بوستان سعدی|بوستانی]] را نوشته که اکنون در موزه اسلامی و ترکی در [[استانبول]] نگهداری می‌شود.<ref>بازیل گری</ref>

میر علی هروی در شعر و معما نیز دست داشت و به ترکی و فارسی شعر می‌سرود. همچنین نثر او عالی است و او را ازجمله منشیان دانسته‌اند<ref name="احوال و آثار خوشنویسان">دکتر مهدی بیانی ص ۴۹۳ تا ۵۱۶</ref> از آثار منثور او رساله [[مدادالخطوط]] را می‌توان نام برد.<ref>پیدایش و سیر تحول هنر خط</ref>

== پیوند به بیرون ==

{{خوشنویسی اسلامیدر جهان اسلام}}