فتنه خلق قرآن: تفاوت میان نسخه‌ها

'''فتنهٔ خَلق قرآن''' یا '''محنةمِحْنَة خَلق قرآن''' (به معنی آزمایش و محاکمه در مورد خلق [[قرآن]]) فرآیند [[تفتیش عقاید]]ی بود که توسط [[مامون عباسی|مأمون عباسی]] در ربیع‌الاول سال [[۲۱۸ (قمری)|۲۱۸هـ. ق.]]/آوریل [[۸۳۳ (میلادی)|۸۳۳م]]، چهار ماه پیش از مرگش، برای قبولاندن دیدگاه خلق‌شده بودن قرآن (حادث‌بودن در برابر قدیم‌بودن قرآن) شروع شد و طی آن بسیاری از علمای مذهبی تنبیه، زندانی و حتی کشته‌شدندکشته‌ شدند. این سیاست پانزده سال ادامه یافت و در زمان جانشینان مامون، [[ابواسحاق محمد معتصم|معتصم]] و [[ابوجعفر هارون واثق|واثق]] عباسی پیگیری شد تا اینکه پس از دو سال از حکومت [[ابوالفضل جعفر متوکل|متوکل]]، او این سیاست را در سال [[۲۳۴ (قمری)|۲۳۴هـ. ق.]]/[[۸۴۸ (میلادی)|۸۴۸م.]] پایان داد.<ref name = "Zaman">{{یادکرد کتاب|نام خانوادگی=Zaman|نام=Muhammad|کتاب=Religion and politics under the early ʻAbbāsids: the emergence of the proto-Sunnī elite|ناشر=Brill|سال=1997|شابک=9789004106789|زبان=en}}</ref>

در سده دوم و سوم هجری قمری مجادلات کلامی افزایش یافت و یکی از مهمترینمهم‌ترین آنها مساله خَلق قرآن بود که نتیجه آن دخالت حکومت عباسی و اتخاذ سیاست محنه از سوی مامونمأمون عباسی بود و این سیاست توسط [[معتصم]] و [[واثق]] نیز ادامه یافت.<ref name = "Nazem">{{یادکرد ژورنال|نام خانوادگی=ناظمیان فرد|نام=علی|عنوان=مأمون و محنه|ژورنال=پژوهش‌های تاریخی (دانشگاه اصفهان)|شماره=۳|سال=۱۳۸۸|صفحه=۶۷–۷۸|پیوند=http://www.noormags.com/view/fa/articlepage/951731}}</ref>

واقعه محنه در ربیع‌الاول سال [[۲۱۸ (قمری)|۲۱۸هـ. ق.]]/آوریل [[۸۳۳ (میلادی)|۸۳۳م]]، چهار ماه پیش از مرگ مأمون، شروع شد و مأمون از نماینده‌اش در بغداد، اسحاق بن ابراهیم، خواست تا عقاید قاضی‌ها را در مورد مسأله خلق قرآن بیازماید و آنانی که موافق خلق قرآن نیستند را برکنار کرده و بر آنان سخت گرفته شود. <ref name = "EI">"[http://referenceworks.brillonline.com/entries/encyclopaedia-of-islam-2/mihna-COM_0732 {{unicode|Miḥna}}]." Encyclopaedia of Islam, Second Edition. Edited by: P. Bearman, Th. Bianquis, C.E. Bosworth, E. van Donzel, W.P. Heinrichs. Brill Online, 2013.</ref> بسیاری از علما به خلق قرآن اعتراف کردند اما افرادی مانند [[احمد حنبل]] حاضر به اعتراف نشده و درنتیجهدر نتیجه با غل و زنجیر به پیش خلیفه فرستاده شدند و به زندان افتادند و حتی [[ابواسحاق محمد معتصم|معتصم]] به او شلاق زد.<ref name="Nazem"/>

# متاثرمتأثر بودن خلیفه از معتزله، گرچه نمی‌توان واقعهٔ محنة را کاملاً تحت تاثیرتأثیر [[معتزلیان]] دانست، چرا که تاثیرگذارترینتأثیرگذارترین چهرهٔ مذهبی بر مأمون بشر المریسی [[حنفی]] بود که به خلق قرآن اعتقاد داشت.<ref name="EI"/>

# متاثرمتأثر بودن خلیفه از تشیع،

به نظر می‌رسد دلیل سوم دلیل بهتری برای شروع محنة توسط مامونمأمون باشد.<ref name="Nazem"/>

# '''[[اهل حدیث]]''' (''مانند [[احمد حنبل]]'') اعتقاد داشتند که ذات خدا قدیم است و کلام خدا صفت اوست. و چون صفت قدیم باید قدیم باشد درنتیجه کلام خدا نیز قدیم است. در پاسخ اینان گفته‌شدهگفته‌ شده که کلام خدا عارض بر [[هوا|هواست]]، نه ذات خدا.

# '''[[عرفان اسلامی|عارفان]]''' و '''[[تصوف|صوفیه]]''' (مانند ''[[ابن عربی]]'') براساسبر اساس نظریهٔ [[وحدت وجود]] به چیزی جز حق اعتقاد ندارند و تمام عالم را تجلی و کلام خدا می دانندمی‌دانند.