دهقان (ابهام‌زدایی): تفاوت میان نسخه‌ها

* دهقانان (دِه‌گانان) گروهی از طبقه‌ اشذافیت میانی در دوران ساسانیان هستند.آنان در جریان اصلاحات خسرو انوشیروان برای احیای قدرت اقتصادی و اجتماعی مورد توجه شاه قرار گرفتند.دهقانان در دوره ساسانی در تقسیمات طبقاتی جامعه بخشی از اشرافیت را تشکیل می‌دادند و به عنوان نجبای صاحب ملک در روستاها جزئی از طبقه آزادان محسوب می‌شدند.موقعیت و ویژگیهای منطقه¬ای در میزان ثروت و قدرت دهقانان بسیار دخالت داشت به عنوان مثال دهقانان خراسان چه در دوره ساسانی و چه در دوره اسلامی از نفوذ‌‌، قدرت و ثروت بسیاری برخودار بودند. دهقانان مرزی منصب مرزبانی داشتند و نسبت به سایر دهقان‌‌ها نیروی نظامی‌بیشتری در اختیار می‌گرفتند.دهقان در لغت واژه ایست معرب از ریشه دهگان فارسی که در اصطلاح تاریخی قسمت سفلای اشرافیت جامعه ساسانی که صاحبان املاک روستایی و اداره کنندگان محلی روستاها بودند، گفته می‌شد دهقانان از دوره خسرو اول (انوشیروان) تا تشکیل حکومت‌های ترک نژاد در ایران شالوده نظام اداری و دیوانی حکومت‌ها در املاک روستاها و مسئول اداره محلی نواحی خود بودند. دهقانان نسب به دوره اساطیر می‌رسانند و بر اساس وجود زندگی واستروفشوینته اوستایی (کشاورزی و دامپروری) در ایران در درون طبقات جامعه ایران باستان حضور و وجود داشته‌اند که به معرفی این واژه در لغت و مفهوم تاریخی آن در این فصل پرداخته می‌شود.دهقانان زمین داران محلی بودند که زمین به صورت ارث به آنها می‌رسید و ارتباط دهنده بین روستائیان و حکومت مرکزی بودند و مشاغل مالیاتی و قضائی محلی نیز بر عهده آنها بود. حضور آنها در کار کشاورزی و املاک باعث سرو سامان دادن به امور تولیدات کشاورزی و میزان خراج محصول و یا زمین بود از این رو کوچک ترین نمایندگان سیاسی اقتصادی حکومت مرکزی در املاک بودند. آنان نجبای پائین تری از اشراف بودند که در دوران آخر ساسانی‌‌، بیشتر زمین‌های حاصلخیز به ایشان تعلق داشت و از بسیاری جهات هسته و پایه جامعه روستایی را تشکیل می‌دادند. ثروت و اعتبار این اشخاص در نواحی مختلف کشور متفاوت بود به طوری که در یک ناحیه دهقان فردی معتبر و در ناحیه ای دیگر تنها کشاورز صاحب زمین بوده است ارتباط با حکومت و شرکت در روند دیوانسالاری و حضور در روستا و املاک کشاورزی عامل مهمی‌بود که طرح جمع آوری مالیات و اداره روستاها و در کل گردش چرخ اقتصادی کشور که بر کشاورزی مبتنی بود‌‌، زمینه‌های رضایت حکومت را از آنان بوجود آورد‌‌، به طوری که هم موجب آبادانی روستاها و مایه رفاه مردم محل شدند و هم باعث تنظیم و افزایش تولید محصولات کشاورزی و خراج گشتند.دهقانان مالکان عمده ای به صورت اشراف طراز اول نبودند اما می‌توان آنها را مالکان معتبر دوره مورد بحث خواند.آنان کثیر العده ترین مالکین و زمین داران متوسط بودند.