'''لپه''' (که در افغانستان '''دال''' گفته می‌شود) دانه‌های جدا شده، پوست کنده و خشک شدهٔ گیاهیحبوبات را گویند. لپه معمولی در ایران با نام دال‌تور در افغانستان، لپه@ای است که از [[نخود کفتری]] (با نام علمی Cajanus) (نخودتهیه کبوتری)می‌شود.
البته از دانه گیاهان دیگری چون [[نخود فرنگی]] لپه‌ای با نام علمی Pisum sativum و نام انگلیسی Split pea، از [[نخود]] معمولی بالپه نامزرد علمی Cicer arietinum وبا نام انگلیسی Split chickpea نیزبه لپهدست خوانده می‌شوندمی‌آید و لپهٔ عدس، لپهٔ لوبیا و لپهٔ باقلا نیز وجود دارد. به طور کلی برای تهیه لپه هر یک از بذور حبوبات، پس از جداسازی از غلاف هایشان در آب خیسانده می‌شوند تا پوستشان برداشته شود. بعد از برداشت پوست بذور با فشارهای مکانیکی به دو نیم تقسیم می‌شوند و سپس خشک می‌گردند. مدت زمان مورد نیاز برای بذرهای دو نیم شده کمتر از انواعی است که سالم هستند.
مدت زمان مورد نیاز برای پخت بذرهای تبدیل شده به لپه، کمتر از انواعی است که سالم هستند. لپه یک منبع عالی پروتئین است.
== انواع لپه در افغانستان ==
* دال ِ تور (لپه معمولی، [[نخود کبوتریکفتری]])
* دال ِ چانا (لپه هندی، نخود سیاه ceci neri)
* لپه زرد (لپه [[نخود]] معمولی)
* لپه سبز (لپه [[ماش]])
لپه زرد (تهیه شده از [[نخود]] معمولی) گاهی با دال تور (تهیه شده از [[نخود کبوتریکفتری]]) و یا دال چانا (متشکل از نخود سیاه ceci neri) اشتباه گرفته می‌شود. اگر چه انواع لپه و دال در زبان انگلیسی با نام نخود (split peas) شناخته شده می‌شوند اما [[دال چانا]] در حقیقت از گونه‌های لوبیا محسوب می‌شود.
لپه سبز و زرد معمولاً برای [[سوپ نخود]] و گاهی [[پودینگ نخود]] (نگاه کنید به [[پودینگ]]) استفاده می‌شوند.
لپه زرد اغلب برای تهیه غذاهای موسوم به [[دال]] در [[گویان]] و [[ترینیداد]] مورد استفاده قرار می‌گیرند. آنچه با آن صرفاً [[دال]] می‌گویند، شبیه دال‌هایی که در هند یافت می‌شود آماده می‌شوند اما ممکن است در دستورهای غذایی مختلف دیگری استفاده شود. لپه زرد در یک غذای سبک شیرین به نام [[شیرینی پکنی]] استفاده می‌شود. واندوهانگ (豌豆黄) پودینگ شیرین و سرد نخود است که با شکوفه‌های [[اوسمانتوس]] و [[خرما]] طعم داده می‌شوند. گفته شده است که یک نوع تصفیه شده این خوراک حاضری مورد علاقه [[ملکه مادر تسی[[تزی شی]] بوده است.
