زبان مجزا: تفاوت میان نسخه‌ها

محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
جز ربات: تصحیح پیوند به پروژه‌های خواهر و تبدیل کردن پیوندها به خنثی در برابر پروتکل
ماني (بحث | مشارکت‌ها)
ابرابزار
خط ۱:
'''زبان تک‌خانواده''' یا '''یگانه''' یا '''منفرد''' [[زبان طبیعی|زبانی طبیعی]] است که با دیگر زبانها خویشاوندی نداشته باشد و نتوان نیای مشخصی برای آن تعیین کرد. به دیگر سخن زبان منفرد [[خانواده زبانی|خانواده‌ای زبانی]] است با تنها یک عضو.
 
زبانهای ''نسبتا''ً منفرد هم وجود دارند مثل [[زبان آلبانیایی|آلبانیایی]]، [[زبان ارمنی|ارمنی]] و [[زبان یونانی|یونانی]] که به آنها "«هندواروپایی تک‌خانواده"» هم می گویندمی‌گویند. اینها جزئی از خانواده زبانهای هندواروپایی به شمارند ولی پیوندی به هیچ شاخه‌ای از این خانواده (مانند [[زبان‌های هندوایرانی|هندوایرانی]]، [[زبان‌های رومی‌تبار|رومی‌تبار]]، [[زبان‌های ژرمنی|ژرمنی]] و [[زبان‌های اسلاوی|اسلاوی]]) ندارند و خود شاخه‌های مستقلی را تشکیل می‌دهند. البته اصطلاح منفرد بیشتر برای گروه نخست به کار می‌رود.
 
== پیوند با زبانهای دیگر ==
 
اگر این فرض را بپذیریم که همه زبانهای بشری اصل مشترک دارند و از نیای واحدی به وجود آمده‌اند، باید بتوان میان یک زبان با گروهی دیگر از زبانها رابطه‌ای یافت. از این رو [[زبانشناس]]ان با بررسی دقیق زبانهای منفرد می‌کوشند خویشاوندی آنها را با دیگر زبانها اثبات کنند و در خانواده‌ای جایشان دهند. نمونهٔ معروف آن [[زبان باسکی]] است که تا با حال به تمام زبانهای زنده و مردهٔ [[اروپا]] و [[آسیا]] از [[زبان سومری|سومری]] تا [[زبان‌های قفقازی جنوبی|قفقازی جنوبی]] مقایسه شده بی آن که نتیجه قطعی به دست آید.
 
== سیاهه زبانهای منفرد ==
در ستون '''وضعیت''' جدول زیر، ''پررونق'' زبانی است که در جامعه کاربرد گسترده داشته باشد و به عنوان زبان اول به کودکان آموخته شود. ''رو به نابودی'' زبانی است که گویشوران آنها تنها سالمندان باشند و با مرگ آنان زبان نیز منقرض شود. ''منقرض'' نیز به زبان بدون گویشور میگویندمی‌گویند.
 
در ستون '''وضعیت''' جدول زیر، ''پررونق'' زبانی است که در جامعه کاربرد گسترده داشته باشد و به عنوان زبان اول به کودکان آموخته شود. ''رو به نابودی'' زبانی است که گویشوران آنها تنها سالمندان باشند و با مرگ آنان زبان نیز منقرض شود. ''منقرض'' نیز به زبان بدون گویشور میگویند.
 
=== [[آسیا]] ===
 
{| class="wikitable" CELLPADDING="5" RULES="ALL"
! زبان
سطر ۲۸ ⟵ ۲۵:
| [[زبان ایلامی|ایلامی]]
| منقرض
| در کشور [[تمدن ایلام|ایلام]] رایج بود. برخی آن را با [[زبان‌های دراویدی]] مرتبط می دانندمی‌دانند. هر چند این نظریه هنوز قبولی عام ندارد.
|-
| [[زبان حتی|حتی]]
سطر ۳۴ ⟵ ۳۱:
| تا هزاره دوم پیش از میلاد در منطقه [[آناتولی|آسیای کوچک]] رایج بود. احتمال پیوند آن با [[زبان‌های قفقازی]] وجود دارد.
|-
| [[زبان کره‌ای| کره‌ای]]
| پررونق
| با 78۷۸ میلیون نفر، پرگویشورترین زبان منفرد دنیاست. نظریه‌هایی مبتنی بر ارتباط آن با [[زبان‌های آلتایی]] و [[زبان ژاپنی|ژاپنی]] پیشنهاد شده‌است.
|-
| [[زبانهای نیهالی|نیهالی]]
سطر ۴۶ ⟵ ۴۳:
| گویشوران کم شماری در غرب [[نپال]] دارد و در معرض انقراض است.
|-
| [[زبان نیوخ|نیوخنیوْخ]]
| در خطر یا رو به نابودی
| نام دیگر آن گیلیاک است. زبانیاز [[پالئوسیبریاییزبان‌های دیرین سیبری]] است که در پایین دستپایین‌دست حوزهٔ آبریز [[رود آمور]] و جزایر [[ساخالین]] رایج است.
|-
| [[زبان پوکیوار|پوکیوار]]
سطر ۶۱ ⟵ ۵۸:
 
=== [[اروپا]] ===
 
{| class="wikitable" CELLPADDING="5" RULES="ALL"
! زبان
! وضعیت
! توضیحات
سطر ۶۹ ⟵ ۶۵:
| [[زبان باسکی|باسکی]]
| پررونق
| نام بومی آن ائوسکاراست و در منطقه باسک [[فرانسه]] و [[اسپانیا]] صحبت می‌شود. خویشاوند زنده‌ای ندارد و [[زبان آکوئیتانی]] را نیای مستقیم آن می دانندمی‌دانند. تا کنون نظریه‌هایی دربارهٔ پیوند احتمالی این زبان با [[زبان‌های قفقازی]]، [[زبانهای ایبریایی|ایبریایی]] یا [[زبانهای بربری|بربری]] پرداخته شده‌است.
|-
| [[زبان اتروسکی|اتروسکی]]
| منقرض
| زبان [[اتروسک]]ان باستان در شمال غرب [[ایتالیا]] بود. هنوز کاملاً خوانده نشده. برخی آن را یک [[زبان‌های آناتولیایی|زبان آناتولیایی]] یا [[زبان‌های هوری-اورارتویی|هوری-اورارتویی]] می دانندمی‌دانند. برخی دیگر پیشنهاد می‌کنند که این زبان باید در کنار زبانهای [[زبان لمنی|لمنی]]، زبان [[زبان رائتیک|رائتیک]] و [[زبان کامونیک|کامونیک]] در خانواده [[زبان‌های تیرنی]] جای گیرد.
|}
 
=== [[افریقا]] ===
 
{| class="wikitable" CELLPADDING="5" RULES="ALL"
! زبان
سطر ۸۴ ⟵ ۷۹:
|-
| [[زبان هادزا|هادزا]]
| پررونق اگر چه کمتر از 1000۱۰۰۰ گویشور دارد.
| پیشتر خویش دور [[زبان خویسان]] شمرده می‌شد.
|-
سطر ۹۳ ⟵ ۸۸:
 
=== [[آمریکای شمالی]] ===
 
=== [[آمریکای جنوبی]] ===
 
=== [[اقیانوسیه]] ===
 
== منبع ==
 
* [//en.wikipedia.org/w/index.php?title=Language_isolate&oldid=449314417 ویکی‌پدیای انگلیسی ویرایش ۹ سپتامبر ۲۰۱۱]