محمد محیط طباطبایی: تفاوت میان نسخه‌ها

محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۳۹:
== از کتاب « خیامی یا خیام» ==
 
{{نقل قول|از سده هفتم به بعد متدرجاً نسبت قدیمی « خیامی » از استعمال و تداول خارج می شود و به جای آن « خیام » جای می گیرد که فضیلت علمی و فلسفی او در پشت توده‌ای از رباعیات فارسی مجهول الهویه، از انظار پوشیده می شود و هر رباعی که نام گوینده و سراینده‌اش به ذهن و خاطر راوی و کاتب خطور نمی کند قوراً به نام این « خیام نامدار » پیوستگی می یابد، چنانکه تعداد رباعیات منسوب به او که در ۶۰۰ هجری از دو رباعی مشکوک و مشترک میان او و [[افضل‌الدین کاشانی]]، تجاوز نمی کرد، به مرور زمان در سده نهم به بیش از پانصد رباعی می رسد و در زمان ما بر هزار تا هم بالغ شده است...}} <ref>
« خیامی یا خیام » - محمد محیط طباطبایی - انتشارات ققنوس - تهران ۱۳۷۰ - صفخه ۳۵ </ref>}}
{{نقل قول|
....باید به یاد داشت که اختلاف روایات تاریخی در اسم و رسم و زمان و مکان و اصل و نسب و تعلیم و تربیت و نواحی متنوع معرفت و افکار و آثار « خیام » از کلی و جزئی فرا رسیده که دیگر تصور وجود تنی واحد، واجد اینهمه کیفیات و خصوصیات مختلف، قابل قبول عقل سلیم نیست.
 
اسم « عمر » یا « علی »، کنیه ابوالفتح یا ابو حفض، لقب غیاث الدین یا علاءالدین، پدر ایراهیم یا محمد، شهرت خیامی یا خیام، زاد و بوم نیشابور یا دهک استرآباد، متولد در دهه اول یا سوم یا ششم از سده پنجم هجری، زایجه طالع ولادت در برج ثور یا جوزا، صاحب طالع سیاره زهره یا شمس و یا عطارد، شاگرد ابوالحسن انباری، ابن سینا، محمد منصور سرخسی و امام موفق نیشابوری، همشاگرد حسن صباح و خواجه نظام الملک در مکتب امام موفق نیشابوری، یا همدرس بهمنیار ابن مرزبان و ابو منصور ابن زیله در مدرس ابن سینا به اصفهان، صاحب داماد و نبیره سرشناس یا مخالف تأهل و توالد.
 
صاحب رساله جبر و مقابله یا پیشاهنگ رسالت جبر، مشکل گشای « مصادرات هندسه » و « موسیقی اقلیدس » یا مؤلف کتاب عامیانه « نوروز نامه »، حکیم الهی یا مرتکب مناهی و ملاهیف فیلسوف ریاضی از خود راضی یا صوفی قلندر از خدا نا راضی، عالم یا شاعر، موحد یا ملحد متحیر یا متفکری که دنبال درس شفا و دعا و نماز، نام خدا بر لب داشت و جان سپرد یا در مجلس باده پیمائی از پا در آمد و رویش سیاه شد.
.
به سال ۵۰۹، ۵۱۵، ۵۱۷، ۵۲۴، یا ۵۵۵ رخت از جهان بر بست و رفت، اینها و نظایر آنها نا متجانس است که هر پژوهنده‌ای از امکان جمع این امور در یک مورد بخصوص مأیوس و احیاناً به وجود چند خیام به جای یک خیام معتقد می گردد.
 
قضا را بحث در اسناد و مدارک روایات تاریخی ناسازگار، به چنین تصوری هم زمینه مناسب می دهد و پژوهنده را بوجود چند خیام حقیقی و مجازی آشنا می کند. نخستین خیام حقیقی همان عمر خیامی نیشابوری، فیلسوف ریاضیدان و سرآمد حکمای عصر سلجوقی بوده که چهر تن از دانشمندان معروف معاصرش، شخصیت او را در آثار مدون خود ستوده اند. عبدالرحمن خازنی، جارالله زمخشری، ابوالحسن بیهقی و نظامی عروضی سمرقندی.
 
این خیامی حقیقی می باشد که با القاب فیلسوف، دستور، حجةالحق، خواجه امام، راصد، عالم به فقه و لغت و تاریخ و تفسیر و قرائت و طب و سر آمد اجزای حکمت از معقولات و ریاضیات یا حکیم خراسان و ملک الحکماء خوانده شده ولی اتفاقاً برای نمونه، یکی از این معاصران نامدار، به امر شعر و شاعری او در عصر خودش، کوچکترین اشاره‌ای نکرده است.
 
این خیام، همان غیاث الدین ابوالفتح عمر بن ابراهیم خیامی نیشابوری می باشد که با حکمای دیگر در بستن رصد و کبیسه کردن سال یزدگردی شرکت داشت.
<ref>
« خیامی یا خیام » - محمد محیط طباطبایی - انتشارات ققنوس - تهران ۱۳۷۰ -برگهای ۵۴ و ۵۵ </ref>}}
 
== منابع ==