ویکی‌پدیا:تعارض منافع: تفاوت میان نسخه‌ها
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
جز ربات: حذف میان‌ویکی موجود در ویکی‌داده: de, pt |
جز ابرابزار |
||
خط ۵:
هدف اصلی ویکی‌پدیا، تولید [[دانشنامه|دانشنامه‌ای]] [[وپ:دبط|بی‌طرف]] است. '''تضاد منافع''' یا '''''ناسازگاری اهداف''''' در ویکی‌پدیا زمانی رخ می‌دهد که بین هدف اصلی ویکی‌پدیا و اهداف یک یا چند ویرایشگر ناسازگاری ایجاد شود. این اهداف می‌توانند شامل مواردی چون تبلیغ مثبت برای خود، دیگران، جنبش‌ها، حزب‌ها، سازمان‌ها، شرکت‌ها، کالاها و یا تبلیغ منفی و دادن اطلاعات اشتباه و یا انتقاد از رقبا باشد.
ویرایش در هنگام وجود تضاد منافع بسیار مذموم می‌باشد. زمانی که چنین ویرایشاتی سبب اخلال در دانشنامه به سبب
به منظور اجرای [[وپ:دبط|سیاست دیدگاه بی‌طرف]] در ویکی‌پدیا، ویرایش‌هایی که در آنها تعارض منافع دیده شود و یا از لحن آنها چنین برداشتی شود، قابل برخورد هستند. یکی از موارد مهم، تعارض منافع سازمانی است. هرگونه کوتاهی در پیروی از رهنمودهای این صفحه، می‌تواند ویرایشگران یا طرف‌های آنها را در موقعیت‌های بدی قرار دهد.
خط ۱۶:
:۴. همچنین از هرگونه نقض قوانین و رهنمودها، به ویژه قانون دیدگاه بی‌طرفانه، انتساب و خودزندگینامه خودداری کنید.
حساب‌های کاربری که تنها برای
سیاست [[ویکی‌پدیا:زندگی‌نامهٔ زندگان|زندگی‌نامه زندگان]]، به افرادی که موضوع مقاله باشند اجازه می‌دهد اشتباه‌های مقاله را اصلاح کرده و موارد اشتباه یا بی‌منبع را حذف کنند. در این مورد خاص می‌توانید مقاله‌ای را که مربوط به شماست، ویرایش کنید.
== تعارض منافع چیست؟ ==
ویکی‌پدیا یک دانشنامه‌است و باید تنها شامل مطالبی باشد که ناقض سیاست‌های آن نباشند. ویکی‌پدیا جایگاه تبلیغات و یا ناشر سوداگر (vanity press) نیست.
ما اعتماد رقبا و منتقدین و عموم را تنها زمانی به دست می‌آوریم که منافع دانشنامه را در نظر بگیریم. ویرایشگری که اولویت را به منافع خارج از ویکی‌پدیا بدهد، دچار تعارض منافع با این دانشنامه شده‌است.
خط ۲۸:
در بیشتر موارد، هدف اصلی نویسنده را می‌توان از روی لحن مقاله تشخیص داد. اگر مقاله‌ای پیرامون مطلبی می‌نویسید که زیاد شناخته شده نیست یا شخصاً درگیر آن هستید، بکوشید تا آن را با لحنی غیرجانب‌دارانه نوشته و منابع چاپ‌شده و قابل اعتمادی برای آن ذکر کنید.
== سرچشمه‌های احتمالی تعارض منافع ==
=== مالی ===
اگر یکی از موارد زیر شامل حال شما می‌شود:
:۱. شما نمایندهٔ یک سازمان هستید و به خاطر ویرایش ویکی‌پدیا از سازمان خود پول یا مزایا می‌گیرید (چه به طور مستقیم به عنوان کارمند آن سازمان یا به طور غیرمستقیم از طریق شرکت ثالثی که برای گسترش بخش روابط عمومی شرکت‌ها با آنها قرارداد می‌بندد)؛ یا اینکه
:۲. انتظار دارید با ویرایش مقاله‌های مربوط به شرکتی که شما یکی از صاحبان آن یا یکی از سهامداران آن هستید، به پول یا مزایای بیشتر دست
در این صورت '''شدیداً''' به شما توصیه می‌کنیم از هر گونه ویرایش مقاله‌های ویکی‌پدیا در موقعیت‌هایی که باعث بروز تعارض منافع می‌شوند، خودداری کنید. سیاست [[وپ:دبط|دیدگاه بی‌طرفانه‌ی]] ویکی‌پدیا این‌طور بیان می‌دارد که تمامی مقاله‌ها باید دیدگاه‌ها را به طور منصفانه و به دور از تعصب بیان کنند و اینکه تعارض منافع به توانایی ویکی‌پدیا در برآورده کردن خواسته‌های دانش‌دوستان ضربه می‌زند. اگر ویرایش‌هایی که با انگیزهٔ مالی آنها را نوشته‌اید، بی‌طرفانه نیستند، آنها را به ویکی‌پدیا '''نفرستید'''.
=== طرفین دعوای حقوقی ===
رعایت عدم جانبداری در مقاله‌های مربوط به دعاوی حقوقی که شما یکی از طرفین دعوا یا یکی از نزدیکان طرفین هستید بسیار مشکل است. همچنین این مقاله‌ها می‌توانند شامل سازمان‌های حقوقی که شما با آنها درگیر هستید نیز باشند. در نتیجه از هرگونه ویرایش ویکی‌پدیا در این گونه موارد که می‌تواند باعث بروز مشکل بین ویکی‌پدیا با سازمان مربوطه یا حتی خود شما شود، خودداری کنید.
=== خودستایی ===
تعارض منافع غالباً خود را به شکل خودستایی همراه با پیوندهای تبلیغاتی، پیوند به وبگاه‌های شخصی، تصویرهای نیمه‌شخصی یا دیگر مطالبی که به شکل مخفیانه یا تجاری مُبلّغ ویرایشگر یا وابستگان او هستند نشان می‌دهند.
خط ۴۷:
:۳. متون زندگینامه‌ای که مطلب خاصی برای افزایش کیفیت یا وضوح مقاله ندارند.
=== خودزندگینامه ===
به شما توصیه می‌شود که مقاله‌ای پیرامون خود ننویسید. اگر سرشناس هستید، مطمئن باشید کسی پیدا می‌شود و مطلبی دربارهٔ شما می‌نویسد. گاهی اوقات کاربران ویکی‌پدیا مقاله‌هایی پیرامون خود می‌نویسند، در حالی که بهتر است آن را در [[ویکی‌پدیا:صفحه کاربری|صفحهٔ کاربری]] خود بنویسند. در این گونه موارد به جای حذف مقاله، آن را به صفحهٔ کاربری شخص بفرستید. اگر فکر می‌کنید که به اندازهٔ کافی سرشناس هستید، در یکی از صفحه‌های بحث مربوطه، مورد خود را بیان کنید، سپس بکوشید تا با دیگر اعضا بر سر سرشناسی و هرگونه خودزندگینامهٔ پیشنهادی، به [[ویکی‌پدیا:اجماع|اجماع]] برسید.
=== وابستگی ===
ویرایش مقالهٔ [[کارل مارکس]] توسط [[فردریش انگلس]] بسیار مشکل است زیرا وی یکی از نزدیکترین دوستان، پیروان و همکاران مارکس بوده‌است. هر گاه وابستگی خاصی بین ویرایشگر و شخص موضوع مقاله موجود باشد، امکان وقوع تعارض منافع بالا می‌رود. تعارض منافع می‌تواند شخصی، دینی، سیاسی، دانشگاهی، مالی یا حقوقی باشد. تعارض منافع توسط موضوع مشخص نمی‌شود بلکه هنگامی رخ می‌دهد که وابستگی، خود را در تعهد شخصی، درگیری یا التزام به یک شخص، موضوع، عقیده، حزب، سنت یا سازمان نشان دهد.
خط ۵۷:
تعریف «وابستگی زیاد» در موقعیت‌های خاص، توسط دیدگاه عُرف تشخیص داده می‌شود. مقاله‌ای که پیرامون یک گروه موسیقی گمنام است ترجیحاً نباید توسط یکی از اعضای آن نوشته شود. با اینحال یک هواشناس می‌تواند در زمینهٔ مقاله‌های مربوط به آب و هوا مطلب بنویسد؛ با اینکه تعلق خاطر زیادی به این موضوع دارد.
=== تبلیغات حزبی ===
کارهایی که از سوی فعالان حزبی تحت عنوان «تبلیغ اهداف» شناخته می‌شود، ممکن است ازسوی افراد خارج ار حزب، تبلیغاتی یا پروپاگاندا تلقی شوند. اگر هم‌اکنون عضو سازمانی هستید که دربارهٔ آن مطلب می‌نویسید، ممکن است دچار تعارض منافع با ویکی‌پدیا شوید.
=== ذکر منابع خودنوشته ===
ممکن است بخواهید منابعی را که توسط انتشارات خودتان چاپ کرده‌اید، در کنار دیگر منابع در یک مقاله ذکر کنید ولی باید اطمینان کامل پیدا کنید که منبع شما مدرکی قابل قبول برای هدف ویکی‌پدیا است. مراقب ذکر بیش از حد آثار خود باشید تا شبههٔ خودستایی را ایجاد نکنید. هرگاه در این مورد شکی داشتید آن را در صفحهٔ بحث مربوطه مطرح کرده و نظر دیگر کاربران را جویا شوید.
== صفحه‌های کاربری برای نوشتن خودزندگینامه‌های کوتاه ==
کاربران ثبت‌نام کرده می‌توانند از صفحهٔ کاربری خود برای انتشار خودزندگینامه‌های کوتاهی که در محدودهٔ اهداف دانشنامه‌ای باشند استفاده کنند. اگر در پی انتشار مطالبی پیرامون خود یا عقاید خود هستید بهتر است درجایی دیگر یک وبگاه یا وبنوشت ایجاد کنید. ویکی‌پدیا میزبان اینترنتی شما نیست.
== شیوهٔ برخورد با موارد تعارض منافع ==
تعارض منافع غالباً باعث مطرح شدن سوالاتی از این دست می‌شود که آیا لازم است فلان مطلب در دانشنامه بیاید یا نه. همچنین می‌تواند علت اصلی (یا یکی از علل) بروز اختلاف نظر بر سر این باشد که آیا یک ویرایشگر به نحوی مغایر با اهداف ویکی‌پدیا به عنوان یک دانشنامه ویرایش می‌کند یا خیر. موارد اختلاف نظر باید در مکان مناسب (در ویکی‌پدیای فارسی، فعلاً در [[وپ:قخ|قهوه‌خانه]]) مطرح شوند تا از طرف دیگر کاربران مورد بحث قرار بگیرند.
=== اولویت سیاست‌های پایه ===
تمام متن‌هایی که در [[ویکی‌پدیا:فضای نام|فضای نام]] اصلی ویکی‌پدیا نوشته می‌شوند باید از معیارهای ذکر شده در سیاست‌های [[وپ:نیست|ویکی‌پدیا چه چیزی نیست]]، [[وپ:تحقیق|ممنوعیت تحقیق دست اول]]، [[وپ:اثبات|اثبات پذیری]] و [[وپ:دبط|دیدگاه بی‌طرفانه]] سازگار باشند، ضمن این که از دید [[ویکی‌پدیا:حق تکثیر|حق تکثیر]] هم ایرادی بر آنها وارد نباشد. از تمام ویرایشگران ویکی‌پدیا توقع می‌رود که در تمام ویرایش‌هایشان به این قوانین توجه کنند، و به تلاش دیگر کاربرانی که با ویرایش کردن متن آنها، سعی در منطبق‌شدن هر چه بیشتر مقالات با معیارهای ذکر شده دارند، احترام بگذارند.
=== سرشناسی و برجستگی ===
معیاری که در بیشتر موارد تعارض منافع مطرح است، ''سرشناسی'' است. با این حال لازم است که ''برجستگی'' را هم مد نظر قرار بدهیم.
خط ۷۸:
محتوایی که به مقالات اضافه می‌شود باید به طور مداوم از صافی سرشناسی بگذرد، تا مطالبی که به طور مستقیم به موضوع مقاله مرتبط نیستند، حذف گردند، و فقط مطالبی نگاه داشته شوند که از اهمیت و برجستگی کافی در مورد موضوع مقاله برخوردار هستند. حتی در مورد معروف‌ترین اشخاص هم، مقالهٔ مربوط به آنان در ویکی‌پدیا اصولاً شامل ابعاد شخصی زندگی آنها نمی‌شود. حتی اگر بتوانیم با منابع موثق اثبات کنیم که صبحانهٔ مورد علاقهٔ [[تام کروز]] چیست، باز هم آن را در ویکی‌پدیا به عنوان یک دانشنامه نمی‌نویسیم.
=== حذف مقاله‌های غیر سرشناس ===
مقالاتی که در متنشان دلیل کافی برای نشان دادن سرشناسی موضوع مقاله موجود نباشد، معمولاً به خاطر بی‌اهمیت بودن [[وپ:سریع|حذف سریع]] می‌شوند. دو روند دیگر هم برای حذف مقالاتی که موضوع آنها از سرشناسی کافی برخوردار نیست وجود دارد.
* مقالاتی که در متنشان اشاره‌ای به منابع موجود در مورد سرشناسی موضوع‌شان می‌شود اما این اشاره برای اثبات سرشناسی آن موضوع کافی به نظر نمی‌رسد، از طریق [[ویکی‌پدیا:رای‌گیری برای حذف|رای‌گیری برای حذف]] پیگیری می‌شوند. گاهی اوقات روند رای‌گیری برای حذف منشا بحث‌های سازنده‌ای در مورد مقاله می‌شود. گاهی اوقات هم تصمیم به انتقال متن به یک زیر صفحهٔ کاربری سازنده مقاله گرفته می‌شود.
* وقتی که نویسندگان اصلی مقاله جزو مشارکت‌کنندگان فعال ویکی‌پدیا نباشند، از روند [[وپ: حذف زمان‌دار| حذف زمان‌دار]] یا ''پیشنهاد حذف'' استفاده می‌کنند. این روش در ویکی‌پدیای انگلیسی Proposed
توجه کنید که گاهی کاربری مقاله‌ای در مورد یک موضوع غیر مهم می‌سازد، فقط به خاطر این که تجربهٔ کافی در ویکی‌پدیا ندارد. اگر آن مقاله حاوی مطلب توهین‌آمیزی در مورد آن موضوع نیست، به جای آن که کاربر مورد نظر را سرزنش کنید، به وی کمک کنید تا با ایراد مقاله‌اش آشنا شود، رهنمودها و سیاست‌های مربوط به آن را بخواند، و با رعایت ادب و احترام او را تشویق کنید تا ویرایش‌های بهتری در ویکی‌پدیا انجام بدهد.
=== اهمیت نزاکت ===
گاه و بیگاه پیش می‌آید که در صفحات رای‌گیری برای حذف مقالات، تعارض منافع ویرایشگران باعث می‌شود که سخنانی در مورد اهمیت '''موضوع''' مقاله، یا خصوصیات شخصی یک کاربر دیگر ویکی‌پدیا به زبان بیاروند، که خیلی از این‌ها در مرز [[وپ:حمله|حملهٔ شخصی]] جای دارند، و حتی ممکن است که نویسندهٔ مقاله را از ادامهٔ مشارکت در ویکی‌پدیا دلسرد کنند. لطفاً فقط راجع به خود مقاله صحبت کنید، و از صفحات بحث یا خلاصهٔ ویرایش برای بحث در مورد دیگر ویکی‌نویسان خودداری کنید. نظرات دیگران را هم با در نظر گرفتن [[ویکی‌پدیا:فرض حسن نیت|فرض حسن نیت]] بخوانید.
=== تعارض منافع در کشمکش‌های دیدگاهی ===
گاهی اوقات وقتی بحث در مورد [[وپ:دبط|رعایت دیدگاه بی‌طرفانه]] در مورد مقاله‌ای در صفحهٔ بحث یا صفحهٔ رای‌گیری برای حذف آن مقاله در جریان است، تعارض منافع افراد به اختلاف نظرشان دامن می‌زند. در چنین شرایطی افراد خیلی راحت می‌توانند به هم تهمت تعارض منافع بزنند. '''این کار را نکنید'''. صرف وجود تعارض منافع باعث نمی‌شود که [[ویکی‌پدیا:فرض حسن نیت|فرض حسن نیت]] را نادیده بگیرید. اتفاقاً برعکس!
این قانون کلی را همیشه به خاطر داشته باشید: راجع به '''مقاله''' نظر بدهید، نه راجع به '''ویرایش‌کننده''' مقاله.
=== افشا مکنید ===
{{اصلی|وپ:اوتینگ}}
ویکی‌پدیا برای این که کاربران بتوانند با نام مستعار ویرایش کنند اهمیت زیادی قائل است. هنگام بررسی تعارض منافع، سیاست مبارزه با آزار اولویت
== ویرایشگرانی که تعارض منافع دارند ==
این بخش از این رهنمود در مورد کاربرانی است که تعارض منافع در مورد یک موضوع خاص دارند. در راستای [[ویکی‌پدیا:دیدگاه بی‌طرف]]، ویرایش‌هایی که مشخصاً با دیدگاه طرفدارانه انجام شده‌باشند، یا وجود تعارض منافع ویرایشگر را بتوان منطقی فرض کرد، ویرایش‌هایی پسندیده نیستند. ارائه اطلاعات کاملاً سوگرایانه ممنوع است.
=== اعلام دیدگاه‌ها ===
برخی کاربران علاقهٔ خودشان را به یک موضوع خاص اعلام می‌کنند. خیلی از کاربران این کار را در صفحهٔ کاربری خودشان انجام می‌دهند. مزایای این کار در آن است که:
* وقتی شما علایق شخصی‌تان را اعلام می‌کنید، جلوی این که دیگران در مورد بی‌طرفی شما اعتراض بکنند را می‌گیرید.
* بیشتر مشارکت‌کنندگان دیگر ویکی‌پدیا، صداقت شما را تحسین می‌کنند.
<!-- TARJOME ASH SAKHT BUD KOMAK KONID -->
این کار معایبی هم دارد:
* ممکن است کسی از این ''اعتراف'' شما علیه خودتان استفاده کند.
* ویرایش‌های شما دربارهٔ آن موضوع خاص ممکن است توجه بیشتری را جلب کند.
* این که شما علاقهٔ خود را نسبت به این موضوع اعلام کنید، به شما هیچ حقی نمی‌بخشد. ممکن است دیگران به شما تذکر بدهند، یا در موارد شدیدتر مجبورتان کنند، از ویرایش دربارهٔ آن موضوعات دست بردارید.
در مواردی که شما در حمایت از یک شرکت یا موسسه تجاری اقدام به ویرایش در ویکی‌پدیا می‌کنید، توجه داشته باشید که، زمانی که اعلام کنید که با آن شرکت در ارتباط هستید، از شما بیشتر توقع می‌رود که به [[وپ:دبط|دیدگاه بی طرفانه]] پایبند باشید، و در ویرایش‌هایتان سوگرایی نداشته باشید.
=== دفاع از دیدگاه‌ها ===
=== پیشنهاد تغییر در مقاله‌ها ===
اگر در نظر دارید تغییری در مقالات پیشنهاد کنید، از [[ویکی‌پدیا:صفحه بحث|صفحه بحث]] آن مقالات استفاده کنید.
# می‌توانید به سیستم وارد شوید و [[ویکی‌پدیا:صفحه کاربری|صفحه کاربری]] برای خود بسازید و توضیحی مختصر از خود و تخصصتان در آن قرار دهید. شما می‌توانید از نام اصلی و یا مستعار برای این کار استفاده کنید.
# به صفحه بحث مقاله بروید.
# با فشار دادن دکمه «+» در بالای صفحه، بخش جدیدی به آن بیفزایید. عنوان آن را «پیشنهاد تغییر» و یا «پیشنهاد گسترش مقاله» بگذارید. تغییراتی پیشنهادی خود را مطرح کنید و در انتها با چهار علامت مدک «<nowiki>~~~~</nowiki>» متن خود را امضا کنید.
=== پیامدهای نادیده‌گرفتن این رهنمود ===
از زمانی که مقاله‌ای پیرامون خودتان، گروهتان یا شرکتتان در ویکی‌پدیا بنویسید، دیگر هیچ کنترلی بر مطالب آن نخواهید داشت و نمی‌توانید آن را از راه‌های غیرعادی حذف کنید. هیچ مطلبی به صرف اینکه کسی آن را دوست ندارد از ویکی‌پدیا حذف نمی‌شود. هر ویرایشگری می‌تواند هر مطلبی که در حیطهٔ سیاست‌های ما باشد را به ویکی‌پدیا اضافه کند. وقتی مطلبی در دسترس عموم قرار داشته باشد و شما نخواهید که آن مطلب در یک مقاله قرار بگیرد، مطلب مورد نظر به زودی راه خود را به ویکی‌پدیا پیدا خواهد کرد. چندین کاربر تا به حال بر ساخت مقاله و تبلیغ برای خود تلاش نموده‌اند ولی در درازمدت به تنها هدفی که رسیدند، شهرتی بی‌ارزش در میان ویرایشگران ویکی‌پدیا
{{سیاست‌ها و رهنمودهای ویکی‌پدیا}}
| |||