[[پرونده:NIEdot377.jpg|بندانگشتی|سرخپوستان آمریکایی]]
[[پرونده:1990census americanindian-fr.jpg|بندانگشتی|چپ|نقشه درصد پراکندگی سرخپوستان در سال ۱۹۹۰ آمریکا]]
'''سرخپوستان بومی ایالات متحده آمریکا''' {{به انگلیسی|Native Americans}} به بومیان قدیمی کشور آمریکا اطلاق میشود که امروزه بصورت اقلّیتی در میان جمعیت مهاجر بعدی بسر میبرند. این اقوام به گروههای بومی آمریکای شمالی تعلق دارند و زبانهایبه متعددیزبانهای راگوناگونی تکلمگویش میکنند. برخی هنوز به سنّتهای قدیمی قومی خود پایبند ماندهاند و برخی تحتزیر همسانفشار سازیهمسانسازی، با فرهنگ مدرن آمریکایی خوگرفتهاندخو گرفتهاند.
جمعیت کل تمام قبایل مختلف امروزه تا حدود ۲٫۵ میلیون نفر تخمین زده میشود.<ref>[http://www.census.gov/prod/cen2000/dp1/2kh00.pdf 2000 Decennial Profiles<!-- عنوان تصحیح شده توسط ربات -->]</ref>
[[پرونده:Photograph of General William T. Sherman and Commissioners in Council with Indian Chiefs at Fort Laramie, Wyoming, ca. 1 - NARA - 531079.tif|بندانگشتی|چپ|رهبران قبایل سرخپوستان در حال انعقاد «پیمان [[صلح]]» با ژنرال [[ویلیام شرمن]] در زمان [[جنگ داخلی آمریکا]] در [[وایومینگ]].]]
اقوام سرخپوست [[آمریکای شمالی]] از بازماندگان گروههایی هستند که در حدود بیست هزارسال پیش از میلاد از نواحی سر شمال [[سیبری]] گذشته و به قاره جدید وارد شده بودند. برخلاف ساکنان مزوآمریکا و نواحی متمدن [[آمریکای مرکزی]] و جنوبی، سرخپوستان آمریکای شمالی چندان متمدن نبوده و حالتی نیمه بدوی داشتند. بیشتر اطلاعاتی که امروزه از گذشته سرخپوستان ساکن در [[ایالات متحده]] داریم از گزارشهای اروپاییان بدست آمدهاست. برخورد میان اروپاییان تازه واردتازهوارد و ساکنان قدیمی در کشور آمریکاآمریکا، بحرانها و تضادهایی بوجود آورد که تا مدتها بصورتبه صورت جنگ و کینه ادامه پیداکرد.
[[کریستوف کلمب]] پنداشته بود که [[بومیهای آمریکای مرکزی|سرخپوستان آمریکای مرکزی]], [[هند|هندی]] هستند، از این رو امروزه در بیشتر زبانهای اروپایی بومیان [[قاره آمریکا]] را هندی میخوانند.<ref>Marcel Trudel et Micheline D'Allaire, Deux siècles d'esclavage au Québec</ref>
[[کریستوف کلمب]] پنداشته بود که [[بومیهای آمریکای مرکزی|سرخپوستان آمریکای مرکزی]]، آمریکایی[[هند|هندی]] باهستند. از این رو امروزه در بیشتر زبانهای اروپایی بومیان [[قاره آمریکا]] را هندی {{به انگلیسی|Indian}} میخوانند.<ref>Marcel Trudel et Micheline D'Allaire, Deux siècles d'esclavage au Québec</ref> پس از ورود اروپاییاناروپاییان، [[سرخپوستان]] آمریکایی با [[بیماری|بیماریهای]] همهگیر{{مدرک}}، نابودی فرهنگ<ref>فردریش انگلس، ''منشا خانواده''، نشر جامی</ref> و از دست رفتن خاک روبرو شدند. برخی قبایل [[سرخپوستان]] به مدت دو قرن در بردگی [[سفیدپوستان]] بودند<ref>Paul Robert Magocsi, Aboriginal peoples</ref>، و برخی دیگر همانند در جنگها و پاکسازیهای جمعیقومی همانند [[کشتار ووندد نی]] به نابودی کشانده شدند.
در سال ۱۸۳۰،۱۸۳۰ [[اندرو جکسون]]، دستوری صادر کرد که بنامبه نام قانون سرخپوست زدایی مشهور گشتسرخپوستزدایی {{به انگلیسی|Indian Removal Act}}، کهمشهور گشت. بر اساس آن،این سرخپوستاندستور، راسرخپوستان از زمینهای خود در شرق آمریکا به سمت زمینهای بایر غرب [[رود میسیسیپی]] مهاجرت داده میشدند. مهاجرت بزرگ قوم [[چروکی]] در سال ۱۸۳۸ از [[جورجیا]] به سمت غرب، از همین قسم مهاجرتهای دولتی بود که به «رد اشکها» {{به انگلیسی|Trail of tears}} شهرت پیدا کرد. در این سفر ۲۰۰۰ کیلومتری، ۴۰۰۰ سرخپوست جان خود را از دست دادند. این سرخپوستان به زمینهای مخصوصی در غرب آمریکا مهاجرت داده شدند که امروزه به زمینهای [[رزرویشن]] {{به انگلیسی|reservation}} یا ''اختصاصی'' معروفند. این زمینها بدستوردر سال ۱۸۳۴و به دستور [[کنگره آمریکا]] در سال ۱۸۳۴ برای سرخپوستان در نظر گرفته شدند. سرخپوستان در جنگهای داخلی آمریکا از مبارزان فعال بودند. پس از پایان این دوره جنگها و آزادی سیاهپوستان در آمریکاآمریکا، سیاست همسان سازیهمسانسازی علیه سرخپوستانی که به امید پایان تنش وارد جنگ شده بودند آغاز شد.در قرن نوزدهم [[جورج واشنگتن]] و هنری ناکس تصمیم به متمدن کردن بومیان آمریکا گرفتند و همین موجب بروز شدید ترین درگیریها میان آنها شد.در پی این رویدادها [[جنگهای سرخپوستان]] شدت گرفت گرچه پیروزی معمولاً با نظامیان جمهوری آمریکا بود اما در نهایت در سال ۱۹۲۴ دولت آمریکا حق شهروندی سرخپوستان را پذیرفت و از آن زمان تا کنون آنان شهروند آمریکایی با حفظ حقوق قومی و مالکیت سرزمین میباشند.
در قرن نوزدهم [[جورج واشنگتن]] و [[هنری ناکس]] تصمیم به متمدن کردن بومیان آمریکا گرفتند و همین موجب بروز شدیدترین درگیریها میان آنها شد. در پی این رویدادها، [[جنگهای سرخپوستان]] شدت گرفت. گرچه پیروزی معمولاً با نظامیان جمهوری آمریکا بود اما سرانجام در سال ۱۹۲۴ دولت آمریکا حق شهروندی سرخپوستان را پذیرفت و از آن زمان تا کنون آنان شهروند آمریکایی با حفظ حقوق قومی و مالکیت سرزمینی میباشند.
== زندگی در جامعه امروزی آمریکا ==
امروزه ۲۲۵٬۰۰۰ کیلومتر مربّع از خاک [[ایالات متحده آمریکا]] بصورتبه صورت خودمختار در اختیار سرخپوستان قرار دارد،دارد که این زمینها،زمینها همان زمینهای جایگزین یا ''اختصاصی'' قرن نوزدهم هستند. این زمینها تحت سرپرستی [[دفتر امور سرخپوستان]] قرار دارد،دارد که خود زیر نظر [[وزارت کشور ایالات متحده آمریکا]] است. سرخپوستان آمریکا امروزه در بسیاری مناطق استقلال فرهنگی و تاحدودی سیاسی دارند. تلاشهایی برای تحکیم ریشههای قومی خود دارند و زبانهایزبانهایی که بدانها صحبت میکنند تا حدودی محافظت شده قلمداد میشوند. برخی از آنها هنوز به زندگی سنتی و روستایی خود با آداب قبیلهای هنوز بسر میبرند که بیشتر در نواحسنواحی جنوبی هممرزهممرز [[مکزیک]] میباشند. در سال ۲۰۰۳ جمعیت آنان در جامعه آمریکا ۲٬۷۸۶٬۶۵۲ برآورد شد که از این میزان ۴۱۳٬۳۸۲ نفر در کالیفرنیا , ۲۹۴٬۱۳۷ در آریزونا و ۲۷۹٬۵۵۹ تن در اوکلاهاما بسر میبردند. همچنین این گروه دارای نسبت بالایی از [[الکلیسم]] در درون خود هستند. آژانسهای فعال بومیان آمریکا تلاش دارند تا با حفظ ریشهها و هنجارهای سنتی سعیسنتی، در راستای بهبود شرایط بهداشتی و فرهنگی این گروه داشتهگام باشندبردارند.
== پراکندگی جغرافیایی و زبانها ==
[[پرونده:Doctor.susan.la.flesche.picotte.jpg|بندانگشتی|چپ|دکتر فلش اولین زن سرخپوستی بود که در آمریکا به درجه پزشکی رسید.]]
بومیان آمریکا بجز- به جز [[انگلیسی]] که زبان عمومی کشور محسوب میگردد - به زبانهای مختلفی از گروه [[زبانهای بومی آمریکا]] تکلم میکنند. [[زبان آزتکی]] در [[یوتا]] بیشترین متکلم را دارد. پس از آنآن، [[زبان ناهواتل]] با نزدیک به دویست هزار [[گویشور]] و [[زبان ناواهو]] با یکصدپنجاهیکصد و پنجاه هزار تن در ردههای بعدی هستند. [[سرخپوست|سرخپوستان]] آمریکا اگرچه در تمام سرزمین پراکندهاند اما بیشتر آنان در نواحی غربی و جنوب غربی بسر میبرند. گروه مهم [[چروکی]] در [[میامی]] و سواحل [[میسیسیپی]] ساکن میباشند و گروههایی نیز در مناطق شمالی مانند [[میشیگان]] و [[مونتانا (ايالت)|مونتانا]] زندگی میکنند که در این مناطق جمعیت و حضور بومیان کاملاً قابل توجه میباشد. همچنین در [[آلاسکا]] شمار زیادی از بومیان ساکن بوده و بیشتر نواحی روستایی این ایالت کم جمعیت [[سرخپوست]] میباشند.
== قبیلههای مشهور ==
|