|
| اندازه تصویر = 250px
|توضیح تصویر = [[صدیقه سامی نژاد]] و عبدالحسین سپنتا در فیلم [[دختر لر]]
|زمینه فعالیت = [[فیلمنامه نویسکارگردان]]، اولین [[کارگردانفیلم ناطق]]، سینمای [[بازیگرایران]]
| ملیت = [[ایرانی]]
| تاریخ تولد = [[۴ خرداد]] [[۱۲۸۶]] {{سخ}} [[۱۹۰۷ (میلادی)|۱۹۰۷]]
| محل تولد = [[تهران]]
| تاریخ مرگ = [[۸ فروردین]] [[۱۳۴۸]] {{سخ}} [[۱۹۶۹ (میلادی)|۱۹۶۹]]
| محل مرگ = [[اصفهان]]
|مدفن = [[تخت فولاد]] [[اصفهان]]
| نام دیگر = '''عبدالحسین شیرازی'''
| سال‌های فعالیت = [[۱۳۱۲]] تا [[۱۳۱۶]]
| همسر =
| فرزندان = '''[[ساسان سپنتا]]'''
| والدین =
| نقش برجسته = جعفر [[دختر لر]]
|گفتاورد=
|imdb_id = 0784613
| گفتاورد =
}}
'''عبدالحسین سپنتا''' ([[۴ خرداد]] [[۱۲۸۶]] [[تهران]] – [[۸ فروردین]] [[۱۳۴۸]] [[اصفهان]]) فیلمنامه نویسکارگردان و بازیگر [[دختر لر|اولین فیلم ناطق ایرانی]] بود.<ref>http://sourehcinema.com/Title/Title.aspx?id=138109110003</ref>
== زندگینامه ==
== سال های نخستین ==
'''عبدالحسین شیرازی''' معروف '''سپنتا''' درکارگردان سالاولین ۱۲۸۶فیلم حوالی[[ناطق خیابانایرانی]] واگن[[دختر خانهلر]] در سال ۱۲۸۶ در [[تهران]] متولد شد . پدرش،به غلامعلت رضاعلاقه خان،به مترجمموضوع تاریخ و فرهنگ پس از طی تحصیل در مدرسه [[مظفر الدینآمریکایی‌های]] شاه[[تهرا|تهران]]، پادشاهبرای سلسلهتکمیل تحصیلات به کشور [[قاجارهندوستان]] بودعزیمت نمود .
وی در سال ۱۳۰۶ مطالعه و تحصیل در زمینه تاریخ وفرهنگ و ادبیات کهن را در [[بمبئی]] آغاز نمود .
در ادامه سالها به علت جذبه سینما که در فرهنگ هند از دیر زمان بوده و هست به سمت سینما گرایش یافت، که در نهایت امر با همکاری [[اردشیر ایرانی]] به ساخت نخستین فیلم ناطق فارسی در سرزمین هند منجر گردید .
عبدالحسین حدود هجده سالگی تحصیلات خود را در کالج سنت لوئیس و مدرسه زرتشتیان تهران آغاز کرد. او همواره علاقه زیادی به تاریخ و ادبیات ایرانی داشت. از همین رو در سال 1306 نام خانوادگی سپنتا را برای خود برگزید و همان سال برای مطالعه فرهنگ و ادبیات ایران باستان از راه [[بوشهر]] به [[هند]] سفر کرد. وی در [[بمبئی]] هند با [[دینشاه ایرانی]]، بنیان گذار انجمن زرتشتیان ایرانی آشنا شد. عبدالحسین پس از مدتی به ایران بازگشته و بعد از توقف کوتاهی، این بار برای اقامتی طولانی مدت به هند مراجعت کرد و به مطالعه فرهنگ و ادبیات ایران باستان ادامه داد. پس از مدتی به تشویق معلمان و استادانش به [[سینما]] روی آورد.
در کارنامه سینمایی سپنتا که سابقه انجام اموری از جمله : فیلنامه نویسی، شاعری، آواز، دکوراتوری، تدوین، بازیگری و مجری‌گری را علاوه بر کارگردانی دارد.
سپنتا همزمان با افزایش علاقه اش به سینما، دریافت که یکی از تولیداتش این بخت را دارد که علی‌رغم فضای رقابتی سالن های نمایش ایران، به سینمای ایران راه یابد. یک مهاجر روس-ارمنی به نام [[اوانس اوگانیانس]] در آن زمان تهیه کننده برتر سینمای ایران و از پیشگامان صنعت سینمای کشور بود. فیلم های صامت او در ایران پرفروش بودند و بر اساس الگوی کمدی های دانمارکی که چند سال پیش از آن تولید شده بود، ساخته می شدند.
سپنتا 8 فروردیت سال 1348 در اثر حمله ی قلبی در اصفهان درگذشت. وی در [[تخت فولاد]] اصفهان به خاک سپرده شده است. ▼سپنتا با در نظر گرفتن تکنولوژی پیشرفته موجود در هندوستانِ مستعمره بریتانیا، دریافت که می تواند اولین فیلم ناطق را به [[سینمای ایران]] معرفی کند. سپنتا در سال [[۱۳۱۲]] به همراه [[اردشیر ایرانی]]، پارسی ای از جمعیت محلی زرتشتیان بمبئی، تولید فیلم [[دختر لر]] را در کمپانی امریال فیلم آغاز کرد.
== فیلموگرافی ==
فیلم غیر از اینکه اولین فیلم ناطق ایرانی بود، نخستین فیلم در کشوری مسلمان بود که هنرپیشه زنی را به خدمت می گرفت. فیلم در اوایل پاییز سال [[۱۳۱۲]] [[هجری خورشیدی]] در دو سالن اصلی فیلم تهران، سینما سپه و سینما مایاک، نمایش داده شد و به طرز شگفت آوری پرفروش شد. علی‌رغم انتظار مدیران سینما که بیشتر به فیلم های خارجی متکی بودند، دختر لر موفقیتی استثنایی به همراه داشت و به رکورد فروش و نمایشی دست یافت که تا سالها دست نیافتنی بود.
*[[فردوسی (فیلم)|فردوسی]] ۱۳۱۳
سپنتا [[فیلمنامه]] را نوشته و خود نیز نقش اول مرد را ایفا کرد. داستان فیلم درباره گلنار، خدمتکار قهوه خانه ای روستایی است که عاشق یک مامور دولت به نام جعفر می شود. زوج عاشق فیلم تصمیم می گیرند تا فروکش کردن تنش های سیاسی ایران به هند بگریزند. برخی فیلم را انتقاد سیاسی ظریفی بر نبود امنیت اجتماعی در برهه ای از زمان که [[دودمان پهلوی]] جانشین سلسله قاجار می شد، می دانند.
* [[ ۱۳۱۳]] [[شیرین و فرهاد (فیلم ۱۳۱۳)|شیرین و فرهاد]] (نویسنده،۱۳۱۴ کارگردان، بازیگر)▼
* [[۱۳۱۵]] [[چشمان سیاه (فیلم ۱۳۱۵)|چشمان سیاه]] (نویسنده،۱۳۱۵ کارگردان، بازیگر)▼== سپنتا پس از دوره فیلمسازی ==
* [[۱۳۱۶]] [[لیلی و مجنون (فیلم ۱۳۱۶)|لیلی ومجنون]] (نویسنده، کارگردان، بازیگر)۱۳۱۶▼بین سال های 1934 تا 1954 دوران رکود سینمای ایران بود و وقتی سینما دوباره جان گرفت، سپنتا دیگر کنج انزوا برگزیده بود. او در سال 1934 شروع به انتشار مجله ای هفتگی به نام سپنتا کرد. مجله تا سال ها فعال بود اما نهایتاً به خاطر تفکرات سیاسی سپنتا که در آن آزادی بالاترین جایگاه را داشت، با مشکلاتی مواجه شده و در سال 1954 بسته شد. سپنتا از سال 1955، مشاور برنامه کمک های ایالات متحده در اصفهان بود.
در نهایت پس از 30 سال، سپنتا دوباره به فیلمسازی روی آورد اما نه به عنوان یک حرفه؛ او دوربین کانون 8 میلی متری ای خریده و بین سال های 1967 تا 1969 تعداد مستند کوتاه ساخت. یکی از این مستندهای 8 میلی متری به نام "پاییز" در سال 1971 و دو سال پس از فوت سپنتا در بیست و ششمین کارگاه آزاد سینمایی نمایش داده شد.
عبدالحسین سپنتا نقشی مهم در ایجاد و توسعه سینمای ایران ایفا کرده و پدر سینمای ناطق ایران نام گرفت.
▲سپنتا 8 فروردیت سال 1348 در اثر حمله ی قلبی در اصفهان درگذشت. وی در [[تخت فولاد]] اصفهان به خاک سپرده شده است.
== فیلم شناسی ==
* [[۱۳۱۲]] [[دختر لر]] (نویسنده، بازیگر)
* [[۱۳۱۳]] [[فردوسی (فیلم)|فردوسی]] (نویسنده، کارگردان، بازیگر)
▲* [[۱۳۱۳]] [[شیرین و فرهاد (فیلم ۱۳۱۳)|شیرین و فرهاد]] (نویسنده، کارگردان، بازیگر)
▲* [[۱۳۱۵]] [[چشمان سیاه (فیلم ۱۳۱۵)|چشمان سیاه]] (نویسنده، کارگردان، بازیگر)
▲* [[۱۳۱۶]] [[لیلی و مجنون (فیلم ۱۳۱۶)|لیلی ومجنون]] (نویسنده، کارگردان، بازیگر)
== نوشته‌ها ==
سینما تنها یکی از دل مشغولی‌های سپنتا بوده است که در کنار این امر او به انتشار مجله و کتب زیر همت گماشته است.
* مجله دورنمای ایران ۱۳۰۷
* مجله پیام راستی هندوستان ۱۳۰۷ - ۱۳۰۸
* مجله سپنتا در اصفهان ۱۳۲۲ – ۱۳۳۲
* کتاب ایران و اهمیت آن در ترقی و تمدن بشر
* کتاب اخلاق ایران باستان
* کتاب زرتشت که بود ؟ و چه کرد؟کرد ؟
* کتاب نوآموز مزدسینا
* کتاب پرتویی از فلسفه ایران باستان
* منتخبات اشعار [[دهقان سامانی]]
* منتخبات اشعار میرزا عبدالوهاب گلشن ایران پرورد
* گردآوری مجموعه سخنوران دوران پهلوی
* مجموعه اشعار ملی ایران
== منابع ==
* [http://www.aftab.ir/lifestyle/view.php?id=65382 عبدالحسین سپنتا] ▼{{پانویس}}
== پیوند به بیرون ==
* [http://www.jadidonline.com/story/13102008/frnk/salam_cinema_museum «سلام موزۀ سینما»]، حمیدرضا حسینی، ''جدید آنلاین''، ۲۲ مهر ۱۳۸۷. {{سخ}} <br />گزارش تصویری مرتبط: [http://www.jadidonline.com/images/stories/flash_multimedia/Salam_cinema_museum_test/cinema_high.html (با سرعت بالا)]، [http://www.jadidonline.com/images/stories/flash_multimedia/Salam_cinema_museum_56/cinema_low.html (با سرعت پایین)]. ▼* [http://sourehcinema.com/People/People.aspx?Id=138208262002 سوره سینما]
▲* [http://www.aftab.ir/lifestyle/view.php?id=65382 عبدالحسین سپنتا]
▲* [http://www.jadidonline.com/story/13102008/frnk/salam_cinema_museum «سلام موزۀ سینما»]، حمیدرضا حسینی، ''جدید آنلاین''، ۲۲ مهر ۱۳۸۷.{{سخ}}گزارش تصویری مرتبط: [http://www.jadidonline.com/images/stories/flash_multimedia/Salam_cinema_museum_test/cinema_high.html (با سرعت بالا)]، [http://www.jadidonline.com/images/stories/flash_multimedia/Salam_cinema_museum_56/cinema_low.html (با سرعت پایین)].
* [http://www.mehrnews.com/fa/newsdetail.aspx?NewsID=1169187 تبدیل آرامگاه پدر سینمای ناطق ایران به محل شستشوی قالی]، ''خبرگزاری مهر''، ۱۳۸۹/۰۸/۰۲.
<br />
{{سخ}}
{{افراد-خرد}}
{{ترتیب‌پیش‌فرض:سپنتا، عبدالحسین}}
[[رده:اهالی تهران |سپنتا، عبدالحسین]] ▼[[رده:کارگردانان اهل ایران]] ▼[[رده:کارگردانان فیلم اهل ایران]]
[[رده:تهیه‌کنندگان فیلم اهل ایران]]
[[رده:درگذشتگان ۱۳۴۸ |سپنتا، عبدالحسین]] ▼[[رده:زادگاندرگذشتگان ۱۹۰۷۱۹۶۹ (میلادی)|سپنتا، عبدالحسین]]
▲[[رده:زادگان ۱۲۸۶ |سپنتا، عبدالحسین]]
[[رده:درگذشتگانزادگان ۱۹۶۹۱۹۰۷ (میلادی)|سپنتا، عبدالحسین]]
▲[[رده:کارگردانان اهل ایران |سپنتا، عبدالحسین]]
[[رده:مدفونان در تخت فولاد]]
| 