ویکی‌پدیا:سیاست‌ها و رهنمودها: تفاوت میان نسخه‌ها

محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
CalakBot (بحث | مشارکت‌ها)
جز ربات: حذف میان‌ویکی موجود در ویکی‌داده: af, hsb
خط ۸:
== سیاست‌های اصلی ==
الزامی برای این که شما تمام سیاست‌های ویکی‌پدیا را قبل از این که شروع به ویرایش کنید خوانده باشید وجود ندارد. اما سیاست‌هایی که در زیر از آن‌ها یاد می‌شود به قدری برای پروژهٔ ویکی‌پدیا مهم هستند که هر چه زودتر آن‌ها را بخوانید و درک کنید، بهتر است:
* '''ویکی‌پدیا بر اساس اجماع کار می‌کند.''' در واقع اجماع یکی از روندهای ذاتی در ویکی است. (به [[ویکی‌پدیا:اجماع]] نیز نگاه کنید.)
* '''ویکی‌پدیا یک [[دانشنامه]] است.''' هدف ویکی‌پدیا چیزی جز این یا فراتر از این نیست. به این ترتیب، هر مطلبی که با این هدف سازگاری ندارد، باید از ویکی‌پدیا حذف شود.
* '''به سایر مشارکت‌کنندگان احترام بگذارید.''' مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا از فرهنگ‌ها و حتی کشورهای مختلفی هستند، و به همین تناسب، دیدگاه‌های مختلفی هم دارند. رمز موفقیت در یک کار مشارکتی برای این افراد، برخورد آمیخته با احترام با همدیگر است. (به [[ویکی‌پدیا:فرهنگ شهروندی]] نیز نگاه کنید.)
* '''از قوانین حق نشر عدول نکنید.''' ویکی‌پدیا یک دانشنامهٔ آزاد است که محتویات آن تحت مجوز [[کرییتیو کامانز]] منتشر می‌گردند. وارد کردن مطالبی در صفحات ویکی‌پدیا که به نحوی قوانین حق نشر را زیر پا بگذارد، امکان ایجاد یک دانشنامهٔ کاملاً آزاد را از ویکی‌پدیا سلب می‌کند، و حتی ممکن است باعث مشکلات قانونی برای ویکی‌پدیا بشود.
* '''از سوگیری پرهیز کنید'''. مقالات باید با [[وپ:دبط|دیدگاه غیر جانبدارانه]] نوشته شوند، و دیدگاه‌های مختلف را بی‌طرفانه و به طور متناسب مطرح کنند.
* '''فقط اطلاعاتی که از منابع قابل اعتماد به دست آورده‌اید اضافه کنید.''' مقالات ویکی‌پدیا باید از [[وپ:اثبات|منابع استوار و قابل قبولی]] برخوردار باشند، و به این منابع باید [[وپ:منبع|به شیوهٔ درست]] ارجاع داده شود.
 
=== مطالعهٔ بیشتر ===
خط ۲۷:
[[ویکی‌پدیا:فهرست رهنمودها|رهنمودهای ویکی‌پدیا]] قوانینی با سخت‌گیری کمتر هستند که توافق عمومی بر آن است که از آن‌ها در موارد مختلف تبعیت گردد.
 
== روند ایجاد سیاست‌ها ==
{{میان‌بر|وپ:ایجاد سیاست}}
در مورد بسیاری از سیاست‌ها، از آن‌جا که اجرای آن‌ها در تمام پروژهٔ ویکی‌پدیا (مستقل از زبان) به یک صورت و با شرایط یکسان انجام‌شدنی است، سیاست‌ها و رهنمودهای ویکی‌پدیای فارسی (و بسیاری زبان‌های دیگر) از ویکی‌پدیای انگلیسی اقتباس می‌شوند. علت این امر آن است که تعداد کاربران ویکی‌پدیای انگلیسی بیشتر از سایر ویکی‌ها (به خصوص فارسی) است، و دیدگاه‌های مختلفی که دارند عملاً شامل دیدگاه‌های کاربران ویکی‌پدیای فارسی می‌شود؛ به این ترتیب محصول ساعت‌ها بحث و نهایتاً اجماع این گروه بزرگ کاربران، بهترین الگو برای سایر زبان‌های پروژهٔ ویکی‌پدیا هست.
خط ۴۰:
* '''سیاست‌هایی که توسط [[جیمی ویلز]]، [[m:Board of Trustees|هیئت امنا]] یا [[m:Developers|توسعه‌دهندگان]] ویکی‌پدیا تعریف می‌شوند.''' این قوانین معمولاً محدود به موضوعاتی نظیر حق نشر، موارد حقوقی، یا فشار کاری سرورهای ویکی‌پدیا هستند.
 
== تفاوت بین سیاست‌ها، رهنمودها، انشاها و غیره ==
عنوان همهٔ صفحات [[ویکی‌پدیا:فضای نام|فضای نام]] ''ویکی‌پدیا'' با '''ویکی‌پدیا:''' شروع می‌شود. بسیاری از صفحاتی که در فضای نام ''ویکی‌پدیا'' قرار دارند، در یکی از دسته‌های زیر قرار می‌گیرند، اگرچه الزامی ندارد که تمام صفحات این فضای نام، در این دسته‌بندی جای داشته باشند.
* '''[[ویکی‌پدیا:فهرست رهنمودها|رهنمودها]]''': صفحاتی هستند که محتوای آن‌ها: (۱) اجرا شدنی (عملکردی) است (یعنی پیشنهاد می‌‌کندمی‌کند که عملی توسط ویرایشگران ویکی‌پدیا انجام شود، یا از انجامش پرهیز شود) (۲) از طریق اجماع تصویب شده است. رهنمودها قوانین سخت‌گیرانه‌ای نیستند، و در اجرای آن‌ها باید عقل سلیم رجوع کرد، و مواردی از استثنا نیز برای هر کدام از رهنمودها متصور است. تغییرات رهنمودها باید ابتدا در صفحهٔ بحث همان رهنمود پیشنهاد شوند و بعد از توافق عمومی، در خود رهنمود اعمال شوند، اگرچه تغییرات جزئی که مفهوم را تغییر نمی‌دهند، می‌توانند مستقیماً در خود رهنمود اعمال شوند. وقتی در مورد لحن یا محتوای یک رهنمود چون و چرا پیش آمد، باید با بحث و مشارکت عمومی به نتیجه رسید، نه این که کل رهنمود را زیر سوال برد. این که برای حذف یک رهنمود رای‌گیری بشود رویکرد درستی نیست، چرا که [[ویکی‌پدیا:رای‌گیری|رای‌گیری هیچ وقت جای اجماع و توافق عمومی را نمی‌گیرد]].
 
* '''[[ویکی‌پدیا:فهرست رهنمودها|رهنمودها]]''': صفحاتی هستند که محتوای آن‌ها: (۱) اجرا شدنی (عملکردی) است (یعنی پیشنهاد می‌‌کند که عملی توسط ویرایشگران ویکی‌پدیا انجام شود، یا از انجامش پرهیز شود) (۲) از طریق اجماع تصویب شده است. رهنمودها قوانین سخت‌گیرانه‌ای نیستند، و در اجرای آن‌ها باید عقل سلیم رجوع کرد، و مواردی از استثنا نیز برای هر کدام از رهنمودها متصور است. تغییرات رهنمودها باید ابتدا در صفحهٔ بحث همان رهنمود پیشنهاد شوند و بعد از توافق عمومی، در خود رهنمود اعمال شوند، اگرچه تغییرات جزئی که مفهوم را تغییر نمی‌دهند، می‌توانند مستقیماً در خود رهنمود اعمال شوند. وقتی در مورد لحن یا محتوای یک رهنمود چون و چرا پیش آمد، باید با بحث و مشارکت عمومی به نتیجه رسید، نه این که کل رهنمود را زیر سوال برد. این که برای حذف یک رهنمود رای‌گیری بشود رویکرد درستی نیست، چرا که [[ویکی‌پدیا:رای‌گیری|رای‌گیری هیچ وقت جای اجماع و توافق عمومی را نمی‌گیرد]].
 
:* '''[[ویکی‌پدیا:شیوه‌نامه|شیوه‌نامه‌ها]]''' انواع خاصی از رهنمودها هستند که فقط به نحوهٔ نگارش و نام‌گذاری در مقالات ویکی‌پدیا می‌پردازند.
 
* '''[[ویکی‌پدیا:فهرست سیاست‌ها|سیاست‌ها]]''': مانند رهنمودها هستند، فقط رسمی‌تر هستند و موارد استثنای کمتری برای آن‌ها متصور است. مانند رهنمودها، تغییر سیاست‌ها هم منوط به بحث قبلی در صفحهٔ بحث است. این که فردی بدون مشورت در صفحهٔ بحث یک سیاست، اقدام به تغییرات اساسی در محتوای آن بکند، به طور کلی پسندیده نیست.
 
* '''روندها''': نحوهٔ انجام شدن کارهای مختلف در ویکی‌پدیا هستند. به عنوان مثال، [[وپ:حذف|سیاست حذف مقالات]] روند حذف مقالات در ویکی‌پدیا را توضیح می‌دهد.
 
* '''[[:رده:پیشنهادهای ویکی‌پدیا|پیشنهادها]]''': شامل رهنمودها، سیاست‌ها و روندهایی می‌شوند که هنوز در مورد این که توافق عمومی برای اجرای آن‌ها وجود دارد، قطعیت حاصل نشده است. ویرایش پیشنهادها در راستای بهبود آن‌ها کاری مفید است، اگرچه در موارد کلی بهتر است این ویرایش‌ها قبلاً در صفحهٔ بحث آن پیشنهاد بررسی شده باشند.
:* '''پیشنهادهای قدیمی''': پیشنهادهایی که بعد از مدتی، به هر دلیل، بحث در مورد آن‌ها ادامه پیدا نکرده است. گاهی این پیشنهادها مربوط به روندهایی می‌شوند که دیگر در ویکی‌پدیا اجرا نمی‌شوند.
:* '''پیشنهادهای رد شده''':پیشنهادهایی هستند که نتیجهٔ بحث دربارهٔ آن‌ها به نفع اجرایی '''نشدن''' آن‌ها بوده است، یا این که توافق عمومی در مورد آن‌ها حاصل '''نشده''' است. اگر لزومی به دوباره مطرح کردن آن‌ها باشد، به طور کلی بهتر است که موضوع از نو و با دیدگاهی دیگر (بهتر) نوشته شود، تا این که پیشنهاد قدیمی دوباره به بحث گذاشته شود.
 
* '''[[ویکی‌پدیا:راهنما|راهنماها]]''': صفحات آموزنده‌ای هستند که به کاربران ویکی‌پدیا می‌آموزند که چه طور کارهای مختلف را انجام بدهند. تفاوت راهنماها با رهنمودها در این است که راهنماها به نحوهٔ انجام دادن یک کار اشاره دارند، اما رهنمودها به این نکته می‌پردازند که چه زمانی و چرا باید یک کار انجام بشود.
 
* '''[[:رده:انشاهای ویکی‌پدیا|انشاها]]''': صفحاتی هستند که نه عملکردی هستند، نه آموزنده. این که در مورد آن‌ها اتفاق نظر وجود دارد یا ندارد از اهمیت کمی برخوردار است. انشاهای ویکی‌پدیا معمولاً به طور گسترده تبلیغ نمی‌شوند (در صورتی که رهنمودها و سیاست‌ها می‌شوند) و لازم نیست که قبلاً پیشنهاد شوند تا در موردشان نظر داده شود. نویسندگان آن‌ها باید همواره این نکته را در نظر داشته باشند که نظرات و راهکارهایی که در انشا پیش می‌کشند خطاب به همهٔ کاربران ویکی‌پدیا نیست. اگر نمی‌خواهید که انشایی که نوشتید، توسط دیگران ویرایش شود، آن را در فضای نام ''ویکی‌پدیا'' قرار ندهید، بلکه به زیرصفحه‌ای برای صفحهٔ کاربری خود منتقل کنید. به طور خلاصه، این تصور که هر صفحه‌ای در فضای نام ویکی‌پدیا که نه رهنمود است و نه سیاست، لزوماً یک انشا است، تصور اشتباهی است. این گونه صفحات ممکن است در دسته‌بندی‌های دیگری (مثلاً ویکی‌پروژه‌ها) بگنجند.
 
سطر ۶۲ ⟵ ۵۶:
'''شما''' یک ویرایش‌کنندهٔ ویکی‌پدیا هستید! ویکی‌پدیا سردبیر ندارد، و بین ویرایشگرهای آن هم رابطهٔ بالا به پایین وجود ندارد. بنابر این، ویرایشگران ویکی‌پدیا با ویرایش و اصلاح ظاهر و محتوای مقالات ویکی‌پدیا سیاست‌های آن را اجرا می‌کنند. مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا، هم نویسنده و هم ویراستار مقالات هستند.
 
بنابراین، ویرایشگران ویکی‌پدیا، چه از طریق اصلاح مقالات، و چه از طریق مشارکت در بحث‌ها و غیره، باعث اجرایی شدن سیاست‌های ویکی‌پدیا می‌شوند. برخی سیاست‌های مانند سیاست‌هایی که با [[ویکی‌پدیا:خرابکاری]] در ارتباط هستند، توسط [[ویکی‌پدیا:مدیران|مدیران]] ویکی‌پدیا اجرا می‌شوند. هم‌چنین برخی از امکانات نرم‌افزار [[مدیاویکی]] که سوء استفاده از آن‌ها می‌تواند ویکی‌پدیا را در معرض خرابکاری‌های جدی قرار دهد، فقط توسط مدیران قابل استفاده است، مانند حذف صفحات یا قفل کردن آن‌ها. (مدیران ویکی‌پدیا، افرادی هستند که تجربهٔ بیشتری در ویرایش در ویکی‌پدیا دارند، و از طریق سایر کاربران ویکی‌پدیا برای برخورداری از اختیارات مدیریتی انتخاب شده‌اند و مورد اعتماد قرار گرفته‌اند.)
 
== جستارهای وابسته ==
* [[:en:Wikipedia:Policies_and_guidelines|صفحهٔ مشابه در ویکی‌پدیای انگلیسی]]
 
{{سیاست‌ها و رهنمودهای ویکی‌پدیا}}