نجوم کروی: تفاوت میان نسخه‌ها

{{درباره|نجوم کروی یا موقعیتی|علم هیئت|نجوم به معنی مطلق دانش ستاره‌شناسی|اخترشناسیهیئت}}

'''نجوم کروی'''، '''علم هیئت''' یا ''نجوم موقعیتی''، شاخه‌ای قدیمی از نجوم است برای تعیین موقعیت و حرکت ظاهری [[جرم آسمانی|اجرام سماوی]]<ref>[http://www.nightsky.ws/%D9%85%D8%A8%D8%A7%D8%AD%D8%ABمباحث-%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%BE%DB%8C%D8%A7%D8%AFالمپیاد-%D9%86%D8%AC%D9%88%D9%85نجوم.html مباحث المپیاد نجوم] وبسایت [[ماهنامه آسمان شب]]</ref> روی [[کره آسمان]] که با توجه به تاریخ، زمان و مکان خاص بر روی زمین دیده می‌شود. نجوم کروی به روش ریاضی، هندسه کروی و اندازه‌گیری [[اخترسنجی]] متکی است.<ref name="enSpherical astronomy">{{یادکرد ویکی|عنوان =Spherical astronomy |پیوند =http://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Spherical_astronomy&oldid=568833301 |زبان =انگلیسی| بازیابی =۲۲ شهریور ۱۳۹۲}}</ref> نجوم سنتی و قدیم یا '''[[علم هیئت]]''' با این شاخه از نجوم در موضوعات و نتایج همسانی بسیاری دارد اما در اصطلاحات و شیوه‌های استدلال متفاوت است.

نجوم کروی (دانش هیأت،هیأت)، بر مبنای قواعد علوم [[ریاضیات]] و [[هندسه]] استوار گردیده است و بر این اساس، با محاسبات دقیق فلکی و در پرتو این دانش می‌توان پدیده‌های سماوی مانند [[کسوف]]، [[خسوف]] و احوال [[هلال]] ماه را استنباط کرد. یکی از فوائد علم هیأت، استخراج تقویم سالانه و غیر آن است. همچنین با استفاده از این دانش، امکان جهت یابی و قبله یابی به صورت دقیق وجود دارد و پیشبینی اوضاع و احوال فلکی امکان پذیرامکان‌پذیر می‌باشد.

== تاریخچه ==

''نجوم کروی'' معمولا در قدیم با عنوان ''علم هیئت'' شناخته می شده است که خود شاخه مهم علم نجوم بوده است. [[اخترشناسی|نجوم]] در قدیم (سنت یونانی و اسلامی) معمولا شامل هئیت یا علم فلک، زیج و مباحث احکام نجوم اطلاق می شده است که امروزه احکام نجوم در قالب علم جداگانه [[اختربینی]] گنجانده می شودمی‌شود. علم هیئت مهمترین قسمت نجوم بوده است.<ref>[http://www.tahoordanesh.com/page.php?pid=9249 علم هیأت و نجوم از نظر اخوان الصفا] دایرةالمعارفدائرةالمعارف طهور</ref>

=== هیئت قدیم ===

هیات قدیم یا دوره نخست تاریخ نجوم یعنی زمین مرکزی توسط بطلميوسبطلمیوس دانشمند يونانيیونانی به کمال رسید,رسید، وی قبل از ميلادمیلاد مسيحمسیح مدليمدلی برايبرای حرکت سيارگانسیارگان و خورشيدخورشید ارايهارایه داد که دست کم تا 15۱۵ قرن پس از او در بينبین ستاره شناسان پذيرفتهپذیرفته شده بود. ايناین مدل جوابگويجوابگوی مسايلمسایل مطرح شده در عصر خود بود. منجمان با استمداد از آن قادر به پيشگوييپیشگویی پديدهپدیده‌های هاي فلکيفلکی مانند کسوف و خسوف بودند, همچنينبودند، ميهمچنین توانستندمی‌توانستند حالات ماه را از قبل محاسبه نمايندنمایند. در این هیات زمین مرکز و ساکن بود و همه اجرام درگردش بودن. به جز ماه و خورشيدخورشید که حرکت مداريمداری سادهساده‌ای ايداشتند، داشتند, هريکهریک از سياراتسیارات علاوه بر حرکت به دور زمين,زمین، حرکات مداريمداری ديگريدیگری به گرد خود داشتند. با ايناین حرکات تغييرتغییر موضع آنان در رصدهاي نجوميرصدهای توجيهنجومی ميتوجیه شدمی‌شد.<ref>[http://www.hadj.ir/fa/default.php?part=nojom&id=4 هیئت بطلمیوس] وبگاه نمایندگی ولی فقیه در امور حج</ref>

=== هیئت جدید ===

هييتهییت جديدجدید یا دوره دوم تاریخ نجوم (خورشید مرکزی) به کشيشکشیش لهستاني,لهستانی، کوپرنيککوپرنیک در قرن شانزدهم ميلادي,میلادی، نسبت داده شده است. او فرضيهفرضیه حرکت زمينزمین را مطرح کرد. در يکیک قرن ديگردیگر دانشمند بزرگ آلماني,آلمانی، يوهانسیوهانس کپلر با مطالعات فراوان و تکيهتکیه بر رصدهايرصدهای دانشمند دانمارکيدانمارکی تيکوتیکو براهه,براهه، توانست مدل کوپرنيکيکوپرنیکی را تکميلتکمیل نمايدنماید. او همچنينهمچنین موفق به وضع قوانينقوانین حرکت سياراتسیارات شد. همزمان با او دانشمند ايتاليايي,ایتالیایی، گاليلهگالیله توانست با استفاده از تلسکوپ دست ساز خود,خود، اسرار بيشتريبیشتری از آسمان را روشن نمايدنماید. در نهايتنهایت دانشمند انگليسي,انگلیسی، نيوتننیوتن در اواخر قرن هفدهم ميلاديمیلادی با وضع قوانينقوانین حرکت و قانون جاذبه عمومي,عمومی، توانست دستاوردهايدستاوردهای دانشمندان پيشينپیشین را تکميلتکمیل نمايدنماید. او همچنينهمچنین توانست توجيهتوجیه علميعلمی حرکت مداريمداری را بيانبیان کند. قانون جاذبه نيوتننیوتن سرمنشا پيشرفت هايپیشرفت‌های دانش جديدجدید بشريبشری در زمينه هايزمینه‌های مختلف از جمله اختراع ماهواره هاماهواره‌ها بود.<ref>[http://www.hadj.ir/fa/default.php?part=nojom&id=5#_ftn1 هیئت جدید] وبگاه نمایندگی ولی فقیه در امور حج</ref>

== موضوعات و روش‌شناسی ==

این شاخه از قدیمی‌ترین شاخه‌های نجوم است. به متودهای [[هندسه]] کروی و سنجش‌ها در[[اخترسنجی]] کمک می‌کند. این شاخه از نجوم قدیمی‌ترین شاخه‌است و قدمتش به عهد باستان می‌رسد. ملاحظه‌هایی که از اجرام آسمانی شده‌است (و همچنان می‌شود) برای هدفهای نجومی و مذهبی مهم هستند، همان طور که برای ثبت اوقات و هدایت کردن. علم اندازه گیریاندازه‌گیری واقعی مکانهای اجرام سماوی (آسمانی) در آسمان به عنوان اخترسنجی شناخته می‌شود. عنصرهای ابتدایی نجوم کروی با سیستم‌ها و زمان متناسب است. مختصات اجرام در آسمان با سیستم مختصات استوایی فهرست بندی می‌شوند.می‌شوند؛ که بر روی تصویر استوای زمین روی کرهٔ آسمان پایه گذاریپایه‌گذاری شده‌اند. مکان یک شیء در این سیستم با اصطلاحات [[بعد]] (α) و [[میل]] (δ) داده شده‌است. [[عرض جغرافیایی]] و موقعیت زمانی می‌توانند برای رسیدن به مکان یک شیء در سیستم مختصات عمودی، شامل [[سمت]] و [[ارتفاع]] استفاده شوند.

این شاخه از نجوم به دلیل پایه گذاریپایه‌گذاری آن بر مشاهدات بصری و استقلال آن از ماهیت اصلی حرکت هر جسم در مرور زمان دستخوش تغییرات قابل ملاحظه ای نمیملاحظه‌ای شودنمی‌شود و آنچه امروزه از آن موجود است با گذشته شباهت بالایی دارد.

مختصات اجرام آسمانی مثل [[ستاره]]ها و [[کهکشان]]ها در یک فهرست، فهرست بندی شده‌است، که مکان آن را برای زمان (سال) مشخص، می‌دهد. البته اثرهای ترکیب شدهٔ انحراف مسیر و گردش سبب تغییر مختصات به مقدار کمی در طی زمان می‌شود. اثر این تغییرات در حرکت زمین با انتشارفهرستهای تجدید نظر شده در نوبتهای دیگر، جبران می‌شود.

برای تعیین مکان [[خورشید]] و [[سیاره]]ها، از نقشه‌های مخصوص نجومی استفاده می‌شود. این نقشه مکان‌های این اجرام را در کرهٔ آسمان در یک تاریخ و زمان مشخص، به ما می‌دهد، که می‌تواند به مختصات مناسب مبدل شود.

چشم غیر مسلح بشر می‌تواند ۶۰۰۰ ستاره را ببیند.ببیند؛ که تقریباً نصفشان، در هر زمانی زیر خط [[افق]] قرار دارند.

* [[ابوریحان بیرونی]]

* [[حسن زادهحسن‌زاده آملی]]

== منابع ==

== پیوند به بیرون ==

* http://forum.avastarco.com/forum/showthread.php?1240-%D9%86%D8%AC%D9%88%D9%85نجوم-%DA%A9%D8%B1%D9%88%DB%8Cکروی-%D8%A7%D8%B2از-%D8%B5%D9%81%D8%B1صفر-%D8%AA%D8%A7تا-...

* http://forum.avastarco.com/forum/showthread.php?93-%D9%86%D8%AC%D9%88%D9%85نجوم-%DA%A9%D8%B1%D9%88%DB%8Cکروی

[[رده:نجوم کروی|نجوم کروی]]