'''فرهنگستان زبان ایران''' که به '''فرهنگستان دوم''' مشهور است، در سال ۱۳۴۷ تاسیستأسیس شد. این [[فرهنگستان]] تا سال ۱۳۵۷ دایر بود.
[[محمد مقدم|محمّد مقدّم]]، پایهگذار گروههای آموزشی [[زبانشناسی]] [[دانشگاه تهران]]، در سال ۱۳۴۲، نُه سال پسازپس از تعطیل شدن [[فرهنگستان ایران]] (فرهنگستان اول)، دربارهٔ خطر حضور و هجوم واژههای بیگانه به [[زبان فارسی]] هشدار داد. در رسانهها[[رسانه]]ها نیز بحثهایی دربارهدربارهٔ لزوم حراست از زبان فارسی و پروراندن آن برای جوابگویی، بهمقتضای پیشرفتهای علمی و فنّی جدید، درگرفت. با این مقدّمات، زمینهزمینهٔ بازگشایی فرهنگستان فراهم شد و در پنجم مرداد سال ۱۳۴۷ فرهنگستان زبان ایران (فرهنگستان دوم) تأسیس شد. در این دوره، فرهنگستان درپی تشکیل جلسههای شورای خود در سال ۱۳۴۹، چهار پژوهشکدهٔ واژهگزینی، گردآوری واژههای فارسی، [[زبانهای باستانی]] و [[فارسی میانه]] و [[دستور را،زبان|دستور]] بهرا، همّتبههمّت [[وزارت فرهنگ و هنر]] و ده نفر از اعضای پیوسته ایجاد کرد.
برخی از اعضای پیوستهپیوستهٔ فرهنگستان زبان ایران عبارت بودند از: [[صادق کیا]]، [[محمد مقدم|محمّد مقدّم]]، [[ذبیح بهروز]]، [[صادق رضازاده شفق]]، [[محمود حسابی]]، [[حسین گلگلاب]]، [[یحیی ماهیار نوّابینوابی]]، [[جمال رضایی]]، [[سپهبد]] [[علی کریملو،کریملو]]، و [[مصطفی مقرّبیمقربی]].
این فرهنگستان، پسازپس از پیروزی [[انقلاب اسلامی ایران]]، مدتی فعّال بود؛ سپس در سال ۱۳۶۰۱۳۶۰، با ادغام یازده مرکز و [[سازمان]] [[تحقيقات|تحقیقاتی]]، که فرهنگستان دوم نیز جزو آنها بود، [[موسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی|مؤسّسهٔ مطالعات و تحقیقات فرهنگی]] ([[پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی]]) پدید آمد.
در فرهنگستان دوم دو برنامهبرنامهٔ عمده در نظر بود:
* برنامهٔ واژهگزینی،[[واژهگزینی]]، که به گزینش معادلهای فارسی برای واژگان و اصطلاحات بیگانهبیگانه، اعم از اروپايی و [[عربی]]، اختصاص داشت؛
* بررسی و مطالعه دربارهٔ زبانها و گویشهای[[گویش]]های ایرانی.
طرحهای تحقیقاتی فرهنگستان زبان ایران در نُه پژوهشگاه سازمان یافت. وسیعترین فعّالیت این فرهنگستان در زمینهدرزمینهٔ واژهگزینی بود و تا سال ۱۳۵۱، گروههاییگروههای تخصّصیِ واژهگزینی، مجموعاً ۶۶۵۰ واژهٔ فارسی دربرابر واژههای بیگانه پیشنهاد کردند. گروه واژهگزینی از نُه [[کمیسیون]] علمی و فنّی، [[پزشکی]] و [[کشاورزی]] و طبیعی، زبان و ادب، تاریخ،[[تاریخ]]، [[فلسفه]] و [[علوم اجتماعی]] و [[علوم تربیتی|تربیتی]] و روانشناسی،[[روانشناسی]]، [[هنرهای زیبا،زیبا]]، ارتش،[[ارتش]]، [[اقتصاد]] و بازرگانی،[[بازرگانی]]، [[حقوق]] و علوم اداری و سیاسی و [[جغرافیا]] تشکیل میشد.
بسیاری از واژه های ساخته شده به وسیله این فرهنگستان به زبان روزمره فارسی وارد شده و در غنای پارسی نقسی سودمند داشته اند. حتی فرهنگستان سوم که پس از انقلاب تشکیل شد بسیاری از این واژه ها را رسمیت داد و آنها را پذیرفت. این فرهنگستان در زمینه پژوهشهای زبانی و چاپ آثار نیز موفقیتهای چشمگیری داشت.▼
▲بسیاری از واژهواژههای هایساختهشده ساخته شده به وسیلهبهوسیلهٔ این فرهنگستان به زبان روزمرهروزمرهٔ فارسی وارد شده و در غنای پارسیزبان فارسی نقسینقش سودمند داشته اندداشتهاند. حتی [[فرهنگستان زبان و ادب فارسی]] (فرهنگستان سوم)، که پس از انقلاب تشکیل شدشد، بسیاری از این واژه هاواژهها را رسمیت داد و آنها را پذیرفت. این فرهنگستان در زمینهدرزمینهٔ پژوهشهای زبانی و چاپ آثار نیز موفقیتهای چشمگیری داشت.
مجموعهٔ [[فرهنگ بسامدی|فرهنگهای بسامدیِ]] فرهنگستان زبان ایران نیز از كارهای درخشان اين فرهنگستان بهشمار میروند.
== منابع ==
{{زبان فارسی-خرد}}
* ''فرهنگستان اول و دشواریـهایدشواریهای وضع و ترویـجترویج واژههای نو''، مجلّهٔ "نشر دانش،دانش"، سال دوازدهم، شمارهشمارهٔ ۱، آذر و دی ۱۳۷۰