خط سیاق: تفاوت میان نسخه‌ها
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
جزبدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش برچسب: نیازمند بازبینی |
||
خط ۴:
حساب سیاق روشی است در [[حسابداری]] قدیمی و دانشی است در ثبت و ضبط ارقام و اعداد محاسبات دیوانی و شخصی. تا پایان دورهٔ [[قاجار]] کلیهٔ امور محاسبات دولتی و شخصی با اعداد سیاق نوشته می‌شد و مردم عادی به‌ویژه کسبه تا حدود بیست سی سال پیش نیز محاسبات خویش را با اعداد سیاق ثبت می‌کردند.<ref>مهدی صدری فصلنامهٔ تاریخ معاصر ایران، شمارهٔ ۲۲</ref> کاتبان این خط برای اعداد و کلمات اختصاری علائمی ویژه داشتند که خواندن آن برای بسیاری آسان نبود.<ref>بانک نسخ خطی ایران</ref>
خظ سیاق معادلهایی هم در فرهنگهای دیگر دارد، که آنها نیز عملاً منسوخ شده‌اند. گونه‌هایی از این خط در [[جهان عرب]] (معروف به خط «دیوانی»)، جنوب آسیا ([[هند]]، [[پاکستان]]، و [[بنگلادش]]، معروف به خط «رقم»)، و [[امپراتوری عثمانی]] (معروف به «سیاقات») استفاده می‌شده است. نام این خط از واژهٔ [[زبان عربی|عربی]] «سیاق» به معنی «ترتیب» گرفته شده است. شکل بسیاری از علائم مورد استفاده در این خط نیز مبتنی بر شکل نوشتن اعداد به زبان عربی است<ref>http://www-personal.umich.edu/~pandey/07414-siyaq.pdf</ref>. این شکلها احتمالاً در دوران خلافت [[هشام بن عبدالملک]] (حدود ۱۰۵ تا ۱۲۵ هجری قمری) برای جایگزین کردن سیستمی که مبتنی بر سیستم حسابداری [[ساسانیان]] بوده است ابداع شده است.<ref>جواد صفی‌نژاد، ''کوششی در آموزش خط سیاق''، انتشارات سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران، تهران، ۱۳۸۷.</ref> عده ای نیز بر این عقیده اند که این خط در زمان [[ترکان سلجوقی|سلجوقیان]] وارد جهان اسلام شده است.<ref>البهنسي، عفيف (١٩٩٥ م). معجم مصطلحات الخط العربي والخطاطين (الطبعة الأولى). بيروت: مكتبة لبنان ناشرون. صفحة ٧٥</ref> کلمه سایماق در [[زبان ترکی]] به معنای شمارش می باشد.<ref>http://www.sozluk.net/ingilizce/saymak.html</ref> امر مفرد از این مصدر "سای" بعلاوه پسوند "اق" یعنی "سایاق" باعث بوجود آمدن اسم وسیله می شود که به معنی وسیله شمردن می باشد.
== پانویس ==
| |||