بانک جهانی: تفاوت میان نسخه‌ها

سه سازمان صندوق بین‌المللی پول (IMF)، بانک بین‌المللی ترمیم و توسعه (IBRD) یا بانک جهانی و [[گات]] که البته امروزه جای خود را به [[سازمان تجارت جهانی (WTO)]] داده است، به‌طور جمعی تشکلیل‌دهنده سیستم برتون وودز هستند.

در پایان [[جنگ جهانی دوم]] از طرفی عواقب منفی جنگ جهانی و از طرف دیگر سیاست‌های خودخواهانه تجاری اوایل دهه 1930 منجر به ایجاد مشکلات اقتصادی زیادی برای کشورها شده و [[توان تولیدی]] کشورها به‌شدت تقلیل یافته بود. به‌همین دلیل در 2-21 ژوئیه 1944 (قبل از پایان جنگ)، به پیشنهاد [[روزولت]] (رئیس جمهور وقت آمریکا)، [[کنفرانس پولی و مالی]] سازمان ملل متحد با شرکت نمایندگان 44 کشور در برتون وودز تشکیل و طی آن موافقت‌نامه‌های تأسیس بانک بین‌المللی ترمیم و توسعه (بانک جهانی) و صندوق بین‌المللی پول تصویب شد. بانک جهانی و صندوق بین‌المللی پول، جزئی از فرایند همکاری برای ایجاد یک نظام پولی و سرمایه‌گذاری به‌جای آشفتگی ناشی از [[ناسیونالیسم]] اقتصادی دهه 1930 بودند. بانک جهانی در دسامبر 1945 تأسیس شد و در نوامبر 1947 با تصویب [[مجمع عمومی سازمان ملل متحد]] به‌صورت رسمی در آمد و به جرگه نهادهای تخصصی سازمان ملل متحد پیوست. بانک جهانی ابتدا برای کمک به بازسازی خرابی‌های جنگ جهانی دوم به‌وجود آمد، ولی در سال 1949، به‌سمت ارتقای توسعه اقتصادی در کشورهای [[توسعه‌نیافته]] معطوف شد.<ref>بزرگی، وحید؛ درآمدی بر سازمان تجارت جهانی و الحاق ایران، تهران، قومس، 1386، ص11-1</ref>

در حال حاضر تعداد اعضای بانک جهانی به شرح زیر می‌باشند:<ref>http://www.worldbank.org</ref>

== تعداد اعضای بانک جهانی ==

* [[مرکز بین‌المللی برای حلّ و فصل منازعات سرمایه‌گذاری (ICSID)]] (با 144 عضو)

== ارکان بانک بین‌المللی ترمیم و توسعه ==

[[بانک بین‌المللی ترمیم و توسعه]] دارای دو رکن است:<ref>موسی‌زاده، رضا؛ ص246.248</ref>

* [[هیئت مدیره]] ؛ هیئت مدیره 15 عضو دارد که 6 نفر آنها از طرف سهام‌داران عمده مثل ایالات متحده آمریکا، انگلستان، آلمان، فرانسه، ژاپن و هندوستان تعیین می‌شود و بقیه آنها توسط دولت‌های عضو انتخاب می‌شوند. انتخاب رئیس بانک جهانی (بانک بین‌المللی ترمیم و توسعه) به‌عهده هیئت مدیره است.

== بی‌طرفی بانک ==

مواد موافقت‌نامه بانک جهانی، این بانک را به بی‌طرفی اقتصادی و سیاسی ملزم می‌سازد. به‌نظر می‌رسد در بانک جهانی و شعبه‌های آن، تصمیم‌گیری در خصوص اعطای وام براساس اصول کامل امور بین‌الملل باشد، نه جهت‌گیری اساسی و اقتصادی دولت‌ها. طبق ماده (10) 4 توافق‌نامه بانک جهانی: «بانک و شعبه‌های آن در امور سیاسی هیچ‌یک از اعضا مداخله نمی‌کنند و مشی سیاسی عضو یا تمایلات اعضا در تصمیم‌گیری‌های آن‌ها دخالت ندارد.» ولی بانک جهانی با وجود ملزم شدن به بی‌طرفی سیاسی و اقتصادی در امور سیاسی مداخله می‌نماید. این بانک در خدمت اهداف سیاسی سهام‌داران خویش است. [[ایالات متحده آمریکا]] که بزرگترین [[سهام‌دار]] این بانک است، از حق رأی خود جهت عدم پرداخت وام به کشورهایی که از نظر سیاسی با آن‌ها در تعارض است و همچنین اعطای وام به طرفداران خود استفاده می‌نماید.<ref>کیت، کلی اس. پیس؛ سازمان‌های بین‌المللی، حسین شریفی طرازکوهی، تهران، میزان، 1384 چاپ اول، ص324-320.</ref>

شریک اصلی بانک جهانی در همکاری جهت توسعه، قطب دیگر سیستم برتون وودز، یعنی صندوق بین‌المللی پول (IMF) است. بانک جهانی و صندوق بین‌المللی پول در همکاری چندجانبه جهت توسعه، سهم عمده‌ای ایفا می‌نمایند.<ref>همان</ref>

== سازمان بین‌المللی توسعه (IDA) ==

[[سازمان بین‌المللی توسعه]] در تاریخ 26 ژانویه 1960، به‌عنوان شعبه بانک جهانی برای بهبود وضعیت بدهی کشوهای در حال توسعه تأسیس گردید. شرایط اعطای اعتبار از طرف سازمان مذکور، در مقایسه با بانک جهانی بهتر است. علی‌رغم شباهت تشکیلات اداری، پرسنل و کارکنان بانک جهانی و سازمان بین‌المللی توسعه، سازمان مذکور از جنبه بین‌المللی دارای شخصیت حقوقی مستقلی است. وظایف اساسی این سازمان عبارتند از :

* افزایش بازدهی و افزایش سطح زندگی در کشورهای در حال توسعه

* اعطای اعتبار با شرایط سهل به کشورهای مذکور

== مؤسسه مالی بین‌المللی (IFC) ==

[[مؤسسه مالی بین‌المللی]] در تاریخ 25 مه 1955 به‌عنوان شعبه بانک جهانی بین‌المللی تأسیس گردید. وظیفه اساسی این مؤسسه، بسط و گسترش فعالیت‌های اقتصادی در بخش خصوص کشورهای [[در حال توسعه]] است. مؤسسه یادشده برای پیشبرد این منظور، به مؤسسات بخش خصوصی کشورهای در حال توسعه، بدون گرفتن ضمانت از دولت‌ها برای بازپرداخت وام، جهت مدرنیزه کردن، بسط و گسترش فعّالیّت‌های صنعتی و افزایش بازدهی فعالیت‌های مذکور، وام اعطا می‌نماید. این مؤسسه اغلب اقدام به سرمایه‌گذاری در بنگاه‌های اقتصادی بخش خصوصی کرده و از سود ناشی از سرمایه‌گذاری‌های مذکور کسب درآمد می‌نماید. برای اینکه مؤسسه نتواند در امور داخلی بنگاه‌های اقتصادی مداخله کند، در انجام فعالیّت‌های بنگاه از حق رأی برخوردار نیست.<ref>همان 87 و 88.</ref>

== سازمان تضمین سرمایه‌گذاری چند جانبه‌ای (MIGA) ==

 

ICSID یک نهاد مستقل بین‌المللی است که با تأمین تسهیلات برای مصالحه و داوری در منازعات سرمایه‌گذاری، به تشویق سرمایه‌گذاری خارجی کمک می‌کند؛ به‌طوری که بسیاری از قراردادهای بین‌المللی سرمایه‌گذاری اشاره به تسهیلات ICSID می‌کنند. در ضمن ICSID به فعالیّت در زمینه‌های پژوهش و انتشار در حوزه قانون سرمایه‌گذاری نیز می‌پرازد. امروزه بیش از 140 کشور عضو این مرکز هستند.<ref>http://icsid.worldbank.org/ICSID/Index.jsp</ref>

 

== روسای بانک جهانی ==

# [[جیمز ولفنسون]] (از ۱ ژوئیه ۱۹۹۵ تا ۳۰ ژوئن ۲۰۰۵)

# [[پال ولفوویتز]] (از ۱ ژوئن ۲۰۰۵ تا ۳۰ ژوئن ۲۰۰۷)

# [[جیم یونگ کیم]] (از ۱ ژوئیه ۲۰۱۲ تا کنون)

 

== منابع ==

{{انبار-رده}}

{{علم اقتصاد}}

[[رده:سازمان‌های اقتصادی]]

[[رده:سازمان‌های تخصصی سازمان ملل متحد]]