ویکی‌پدیا

آریزونا: تفاوت میان نسخه‌ها

نمایش تاریخچه به صورت تعاملی
→ تفاوت قدیمی‌ترتفاوت جدیدتر ←
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
دیداریویکی‌متن
بدون خلاصۀ ویرایش
علیرضا (بحث | مشارکت‌ها)
۱۷٬۷۰۷ ویرایش‌ها
خط ۹:
|لقب = ایالت [[گرند کنیون]] (کنونی){{سخ}} ایالت [[مس]]
|شعار = خداوند نعمت می‌دهد{{سخ}} ([[لاتین]]:Ditat Deus)
|سرود ایالت =
|نام اهلیت =
|زبان رسمی = انگلیسی ۷۲/۵۸%۵۸٪<ref name="mla2005">2005 American Community Survey. Retrieved from [http://www.mla.org/map_data the data of the MLA], 2010-07-13</ref><br /> {{سخ}}اسپانیایی ۲۱/۵۷%۵۷٪<ref name="mla2005"/><br /> {{سخ}}[[زبان ناواهویی]] ۱/۵۴%۵۴٪<ref name="mla2005"/>
|زبان‌های دیگر =
|نقشه = Arizona in United States.svg
|MapAlt =
|پایتخت = [[فینیکس، آریزونا|فینیکس]]
|بزرگترین شهر = [[فینیکس، آریزونا|فینیکس]]{{سخ}}با ۱٬۴۶۹٬۴۷۱ نفر جمعیت
|بزرگترین منطقه‌منطقه شهری = منطقه‌یمنطقهٔ شهری فینیکس
|رده مساحت = ۶اُمین
|مجموع مساحت = ۲۹۵٬۲۳۴
|عرض = ۵۰۰
|طول = ۶۴۵
|آب‌ها = ۰/۳۵%۳۵٪
|عرض جغرافیایی = ۳۱°  ۲۰′ شمالی تا ۳۷° شمالی
|طول جغرافیایی = ۱۰۹°  ۰۳′ غربی تا ۱۱۴°  ۴۹′ غربی
|رده جمعیت = ۱۶اُمین
|جمعیت ۲۰۱۰ = ۶٬۵۵۳٬۲۵۵ (براورد ۲۰۱۲)
|تراکم جمعیت ۲۰۱۰ = ۲۲ نفر
|رده‌رده تراکم جمعیت = ۳۳‌اُمین۳۳اُمین
|میانگین درامد خانوار = ۴۶٬۷۰۹ دلار
|رده‌رده میانگین درامد خانوار = ۳۰‌اُمین۳۰اُمین ایالت در آمریکا
|بلندترین نقطه = [[قله هامفریز]]<ref name=usgs>{{یادکرد|فصل=|کتاب=|ناشر= |چاپ= |شهر= |کوشش= |ویرایش= |سال=|شابک=|نویسنده= |نویسندگان سایر بخش‌ها=|ترجمه=|صفحه= |زبان=en |مقاله= [http://erg.usgs.gov/isb/pubs/booklets/elvadist/elvadist.html#Highest Elevations and Distances in the United States] |ژورنال= |نشریه=U.S Geological Survey |تاریخ= 29 April 2005 |دوره= |شماره= |شاپا=}} Retrieved on November 3, {{چر}}2006.</ref> |
|ارتفاع بلندترین نقطه = ۳۸۵۲
|میانگین ارتفاع = ۱۲۵۰
خط ۳۷:
|نام پیش از پیوستن به ایالات متحده =
|تاریخ پیوستن = ۱۴ فوریه ۱۹۱۲ (۲۴ بهمن ۱۲۹۰)
|رده‌رده پیوستن = ۴۸‌اُمین۴۸اُمین ایالت
|فرماندار = [[جان بریور]] ([[حزب جمهوری‌خواه ایالات متحده آمریکا|جمهوری‌خواه]])
|معاون فرماندار = [[کن بنت]] ([[حزب جمهوری‌خواه ایالات متحده آمریکا|جمهوری‌خواه]])
|Lieutenant Governor_alt =
|دستگاه قانون‌گذاری = [[دستگاه قانون‌گذاری ایالت آریزونا]]
|مجلس علیا = [[مجلس سنای آریزونا]]
خط ۴۷:
|نمایندگان = ۵ جمهوری‌خواه و ۳ دموکرات
|TimeZone = [[منطقه زمانی کوهستان|کوهستان]]: [[ساعت هماهنگ جهانی]] [[یوتی‌سی ۷:۰۰-|۷:۰۰-]] ([[تغییر ساعت تابستانی]] ندارد)
|TZDesc =
|TZ1Where = بیشتر مناطق ایالت
|TimeZone2 = [[منطقه زمانی کوهستان|کوهستان]]: [[ساعت هماهنگ جهانی]] [[یوتی‌سی ۷:۰۰-|۷:۰۰-]] (استاندارد)/[[یوتی‌سی ۶:۰۰-|۶:۰۰-]] (تابستانی)
|TZ2Where = [[ناواهو، آریزونا|ناواهو]]
|وبگاه = www.arkansas.gov
|پانوشت =}}
[[File:Comparison between U.S. states and countries by GDP in 2012.jpg|thumb|265px|مقایسه یمقایسهٔ تولید ناخالص داخلی ایالت هایایالت‌های آمریکا با کشور هایکشورهای دیگر در سال ۲۰۱۲. ایالت آریزونا در این سال تولید ناخالصی اش قابل مقایسه با کشور سنگاپور بوده است. ]]
'''آریزونا''' {{به انگلیسی|Arizona}} یکی از [[ایالات آمریکا|ایالت‌های آمریکا]] است که در [[ایالت‌های جنوب غربی آمریکا|منطقه جنوب غرب]] آمریکا قرار دارد. این ایالت بخشی از [[غرب ایالات متحده آمریکا|منطقه غرب آمریکا]] و [[ایالت‌های کوهستانی آمریکا|منطقه کوهستانی آمریکا]] نیز محسوب می شودمی‌شود. آریزونا [[فهرست ایالت‌ها و قلمروهای آمریکا بر پایه مساحت|ششمین ایالت بزرگ]] و [[فهرست ایالت‌ها و قلمروهای آمریکا بر پایه جمعیت|شانزدهمین ایالت پرجمعیت]] آمریکاست. شهر [[فینیکس، آریزونا|فینیکس]] پایتخت و پرجمعیت‌ترین شهر آریزونا می باشدمی‌باشد.
 
آریزونا چهل و هشتمین ایالت و آخرین بخش از [[سرزمین اصلی ایالات متحده آمریکا|سرزمین اصلی آمریکا]] است که به ایالات متحده پیوسته. آب و هوای [[بیابان|بیابانی]] نیمه‌ینیمهٔ جنوبی آریزونا با تابستان‌های گرم و زمستان‌های معتدل برای آمریکایی‌ها شناخته شده است. نیمه‌ینیمهٔ شمالی آریزونا که بخشی از [[فلات]] مرتفع و بزرگ [[فلات کلرادو|کلرادو]] را تشکیل می دهد،می‌دهد، پوشیده از جنگل‌های [[کاج]]، [[صنوبر]] و [[دوگلاس فر]] می باشدمی‌باشد. از دیگر ویژگی جغرافیایی این منطقه از آریزونا وجود [[تنگ (جغرافی)|کانیون‌های]] بزرگ و ژرف است. بخشی از "«کوه‌های آتش فشانی سان فرانسیسکو"» نیز در شمال آریزونا واقع شده است. این منطقه از آریزونا دارای آب و هوایی معتدل در سه فصل از سال و برف‌های سنگین در زمستان می باشدمی‌باشد.
 
ایالت آریزونا با ایالت‌های [[نیومکزیکو]]، [[یوتا]]، [[نوادا]]، [[کالیفرنیا]] هم مرزهم‌مرز است. این ایالت همچنین دارای ۶۲۶ کیلومتر مرز بین‌المللی با دو ایالت [[مکزیک]]ی [[باخا کالیفرنیا]] و [[ایالت سونورا|سونورا]] می باشدمی‌باشد.
 
با فرض این که [[دریاچه‌های بزرگ]] وجود ندارند، آریزونا پرجمعیت‌ترین ایالت محصور در خشکی امریکا محسوب می شودمی‌شود. [[پارک ملی گرند کنیون]] از مشورترین [[زیست‌بوم‌زیست‌بوم]]های جهان در این ایالت قرار دارد. آریزونا همچنینی چندین [[جنگل‌های ملی ایالات متحده آمریکا|جنگل]] و [[فهرست پارک‌های ملی آمریکا بر پایه ایالت|پارک ملی]] را در خود جای داده است. حدود یک چهارم وسعت آریزونا <ref>[http://www.sheppardsoftware.com/usaweb/snapshot/Arizona.htm All about Arizona]. sheppardsoftware.com. Retrieved 2010-09-21.</ref> را زمین‌های دولتی تشکیل داده است که سرزمین برخی از قبایل [[سرخپوست]] مانند [[ناواهو|قبیله‌یقبیلهٔ ناواهو]]، هوپی، توهونو اودهام، یوم، [[آپاچی (قبیله(|آپاچی]]، یاواپای و هوالاپای محسوب می شودمی‌شود.
 
== نام ==
باور عمومی بر این است که ریشه‌یریشهٔ نام "آریزونا"آریزوناً به واژه‌یواژهٔ قدیمی اسپانیایی ''آریزوناک'' بر می گرددمی‌گردد و "آریزوناک" تلفظی از واژه‌یواژهٔ ''آلی سوناک'' (واژه‌ای به [[زبان اودهامی]]) به معنای "بهار کوچک" است که در گذشته به منطقه‌ای در نزدیکی یک معدن نفره در مکزیک اطلاق می شدهمی‌شده است.<ref>Bright, William (2004). ''Native American Place Names of the United States''. Norman: University of Oklahoma Press, pg. 47</ref><ref>{{cite doi | 10.2307/1496233 }}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.etymonline.com/index.php?term=Arizona|title=Arizona|last=Harper|first=Douglas|publisher=[[واژه‌نامه ریشه‌شناسی زبان انگلیسی برخط]]|accessdate=2011-08-19|accessdate=2011-12-28}}</ref><ref>McClintock, James (1916). ''Arizona, Prehistoric, Aboriginal, Pioneer, Modern: The Nation’s Youngest Commonwealth within a Land of Ancient Culture''. Chicago: The S.J. Clarke Publishing Co.</ref> برخی از پژوهشگران بر این باورند که "آریزونا"آریزوناً ریشه در عبارت اسپانیایی ''árida zona'' به معنای "منطقه خشک" دارد و برخی دیگر عبارت [[زبان باسکی|باسکی]] ''aritz ona'' را برای ریشه‌یریشهٔ آریزونا پیشنهاد می کنندمی‌کنند.(به معنای یک بلوط خوب)<ref>{{cite web |url=http://www.azcentral.com/news/columns/articles/0225clay0225.html |title=A sorry state of affairs when views change |publisher=[[Arizona Republic]] |accessdate=2007-03-03 |author=Thompson, Clay |date=2007-02-25| archiveurl = http://www.webcitation.org/5QltB6Exf | archivedate = 2007-08-01| deadurl=no}}</ref><ref>{{cite web |url=http://test.ahs.state.az.us/story/mar/az_name.htm |title=How Arizona did NOT Get its Name |publisher=Arizona Historical Society |accessdate=2007-03-03 |author=Jim Turner|archiveurl = http://www.webcitation.org/5QmUx03F4 |archivedate = 2007-08-01|deadurl=yes}}</ref><ref>Donald Garate, 2005, "Arizonac, a twentieth-century myth", ''Journal of Arizona History'' 46(2), pp. 161–184</ref>▼
 
▲باور عمومی بر این است که ریشه‌ی نام "آریزونا" به واژه‌ی قدیمی اسپانیایی ''آریزوناک'' بر می گردد و "آریزوناک" تلفظی از واژه‌ی ''آلی سوناک'' (واژه‌ای به [[زبان اودهامی]]) به معنای "بهار کوچک" است که در گذشته به منطقه‌ای در نزدیکی یک معدن نفره در مکزیک اطلاق می شده است.<ref>Bright, William (2004). ''Native American Place Names of the United States''. Norman: University of Oklahoma Press, pg. 47</ref><ref>{{cite doi | 10.2307/1496233 }}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.etymonline.com/index.php?term=Arizona|title=Arizona|last=Harper|first=Douglas|publisher=[[واژه‌نامه ریشه‌شناسی زبان انگلیسی برخط]]|accessdate=2011-08-19|accessdate=2011-12-28}}</ref><ref>McClintock, James (1916). ''Arizona, Prehistoric, Aboriginal, Pioneer, Modern: The Nation’s Youngest Commonwealth within a Land of Ancient Culture''. Chicago: The S.J. Clarke Publishing Co.</ref> برخی از پژوهشگران بر این باورند که "آریزونا" ریشه در عبارت اسپانیایی ''árida zona'' به معنای "منطقه خشک" دارد و برخی دیگر عبارت [[زبان باسکی|باسکی]] ''aritz ona'' را برای ریشه‌ی آریزونا پیشنهاد می کنند.(به معنای یک بلوط خوب)<ref>{{cite web |url=http://www.azcentral.com/news/columns/articles/0225clay0225.html |title=A sorry state of affairs when views change |publisher=[[Arizona Republic]] |accessdate=2007-03-03 |author=Thompson, Clay |date=2007-02-25| archiveurl = http://www.webcitation.org/5QltB6Exf | archivedate = 2007-08-01| deadurl=no}}</ref><ref>{{cite web |url=http://test.ahs.state.az.us/story/mar/az_name.htm |title=How Arizona did NOT Get its Name |publisher=Arizona Historical Society |accessdate=2007-03-03 |author=Jim Turner|archiveurl = http://www.webcitation.org/5QmUx03F4 |archivedate = 2007-08-01|deadurl=yes}}</ref><ref>Donald Garate, 2005, "Arizonac, a twentieth-century myth", ''Journal of Arizona History'' 46(2), pp. 161–184</ref>
== جغرافیا ==
 
[[File:Saguaro Sunset.jpg|thumb|left|175px|غروب خورشید در [[پارک ملی ساگوارو]] در [[توسان، آریزونا|توسان]].]]
 
{{Main|جغرافیای آریزونا}}
: ''همچنین فهرست [[فهرست شهرستان‌های آریزونا|شهرستان‌ها]]، [[فهرست جزیره‌های آریزونا|جزیره‌ها]]، [[فهرست رودخانه‌های آریزونا|رودخانه‌ها]]، [[فهرست دریاچه‌های آریزونا|دریاچه‌ها]]، [[فهرست پارک‌های ایالتی آریزونا|پارک‌های ایالتی]],، [[فهرست پارک‌های ملی آمریکا بر پایه ایالت|پارک‌های ملی]]، و [[فهرست جنگل‌های ملی آمریکا|جنگل‌های ملی]] آریزونا را ببینید.
 
آریزونا در جنوب غریب آمریکا قرار دارد و [[فهرست ایالت‌ها و قلمروهای آمریکا بر پایه مساحت|ششمین ایالت بزرگ]] آمریکاست. پانزده درصد از مساحت ۲۹۵۰۰۰ کیلومترمربعی این ایالت را اراضی شخصی تشکیل می دهدمی‌دهد. آریزونا به خاطر داشتن [[چشم انداز]]های [[بیابان|بیابانی]] و انواع [[گیاه خشک‌زی|گیاهان خشک‌زی]] مانند [[کاکتوس]] شناخته شده است. آب و هوای آریزونا نیز از نکات قابل توجه این ایالت است. تابستان‌های داغ و زمستان‌های معتدل آب و هوای معمول آریزوناست.
 
همانند دیگر [[ایالت‌های جنوب غرب امریکا]] آریزونا افزون بر داشتن آب و هوای بیابانی دارای ویژگی‌های [[مکان‌نگاری]] فراوانی است. کوه‌ها و [[فلات]] در بیش از نیمی از ایالت یافت می شودمی‌شود. با اینکه آریزونا ایالتی خشک است اما جنگل‌ها ۲۷ درصد از مساحت ایالت را پوشانده‌اند که تقریبا با برابر با [[آلمان]] و [[فرانسه]] می باشدمی‌باشد. بزرگترین مجموعه از جنگل‌های درخت "«کاج پوندروسا"» در آریزونا قرار دارد.
 
هوای آریزونا بدلیل قرار داشتن در مجاورت با [[صحرای موهاوی]] دارای آب و هوایی گرم و خشک است و دما در فصل تابستان به ۵۰ درجه سانتیگراد می‌رسد. در شمال این ایالت قبایل زیادی از سرخ‌پوستان آمریکایی سکونت دارند، از جمله قبیله [[ناواهو]] که در مجاورت [[گرند کنیون]] قرار دارند.
سطر ۸۱ ⟵ ۸۰:
 
== اقتصاد ==
در سال {{عدد به فارسی|2012۲۰۱۲}}، این ایالت [[تولید ناخالص داخلی]] برابر با {{عدد به فارسی|290,098۲۹۰٬۰۹۸}} میلیارد دلار داشت، که بیش از [[تولید ناخالص داخلی]] کشور [[سنگاپور]] ({{عدد به فارسی|276,520۲۷۶٬۵۲۰}} میلیارد دلار) بود.<ref>بر طبق آمار ۲۰۰۷ [[صندوق بین‌المللی پول]] که در جداول قیاس زیر ارائه گردیده‌اند:{{سخ}}{{چپ‌چین}}▼
 
▲در سال {{عدد به فارسی|2012}}، این ایالت [[تولید ناخالص داخلی]] برابر با {{عدد به فارسی|290,098}} میلیارد دلار داشت، که بیش از [[تولید ناخالص داخلی]] کشور [[سنگاپور]] ({{عدد به فارسی|276,520}} میلیارد دلار) بود.<ref>بر طبق آمار ۲۰۰۷ [[صندوق بین‌المللی پول]] که در جداول قیاس زیر ارائه گردیده‌اند:{{سخ}}{{چپ‌چین}}
Wikipedia contributors, «Comparison between U.S. states and countries nominal GDP,» Wikipedia, The Free Encyclopedia, http://en.wikipedia.org/wiki/Comparison_between_U.S._states_and_countries_nominal_GDP (accessed September 5, 2008).
{{پایان چپ‌چین}}</ref>
سطر ۹۴ ⟵ ۹۲:
آریزونا محل استقرار [[دانشگاه ایالتی آریزونا]] است که یکی از بزرگ‌ترین دانشگاههای آمریکا از نظر تعداد دانشجو است. دانشگاه ایالتی آریزونا در شهر [[تمپی]] (یکی از مناطق مجاور فینیکس) واقع شده و بیش از پنجاه هزار دانشجو دارد.<ref>به مقاله این دانشگاه در ویکی‌پدیای انگلیسی مراجعه شود</ref>
 
سه [[رصدخانه فرد لارنس ویپل]]، [[رصدخانه بین‌المللی کوه گراهام]] (که دارای بزرگ‌ترین و قوی‌ترین [[تلسکوپ]] ساخته شده در جهان است)، و [[رصدخانه ملی کیت پیک]] در ایالت آریزونا قرار دارند.
 
دانشگاههای بزرگ ایالت عبارتند از:
سطر ۱۲۳ ⟵ ۱۲۱:
 
== نگارخانه ==
 
<center>
<gallery>
برگرفته از «https://fa.wikipedia.org/wiki/آریزونا»