کتابخانه: تفاوت میان نسخهها
محتوای حذفشده محتوای افزودهشده
جز ←مصریان |
جز ابرابزار |
||
خط ۶:
از خرابههای شهرهای باستانی سومریان چنین برمیآید که سومریان در حدود ۲۷۰۰ سال قبل از میلادمسیح کتابخانههای شخصی، مذهبی و دولتی بر پا کردهبودند، مشهور است که کتابخانه «تلو» مجموعهای متجاوز از ۳۰۰۰۰ [[لوح رسی|لوحهٔ گلین]] داشتهاست، تمدن سومریان از ۳۵۰۰ سال پیش از میلاد پا گرفت و در عهد طلایی «اور» شکوفا شد.
مورخان سومری ثبت تاریخ جاری و بازسازی داستان گذشتهشان را آغاز
برای نوشتن از قلم فلزی و تیزی (بهشکل میخ) استفاده میکردند و بر موادی چون گِل نرم، عاج یا چوب مینوشتند. برای این منظور کاتبانی تربیتشده وجود داشتند و پس از نوشتن، گِل نرم را میپختند تا سخت شود. قطعات گِلِ پخته بهصورت لوحه، نخستین کتابهایی است که تاکنون کشف کردهاند. چون لوحهها ابزار ثبت اطلاعات تجاری، آثار مذهبی شامل دعاها، مناسک، علائم جادویی، افسانههای مقدس و حکایات و روایات قومی و ملی بودند.
خط ۱۲:
میبینیم که برای این لوحه ادبیات، اندیشههای اجتماعی، سیاسی و فلسفی خود را حفظ کردهاند و در میان مواد حفاری شده از خرابههای شهرهای باستانی سومری لوحههایی وجود دارد که قطعات ادبی هزاران سال کهنتر از ایلیاد در آنها نقش بستهاست.
سومریان کهنترین ادبیات شناخته شده انسان را تدوین کردند<ref>موکهر جی،۱۳۷۵، ص۸۱</ref> از تمامی متونی که بر گِل یا مواد مناسب نگاشتهاست و تاکنون بهدست آمده درمییابیم که
فرهنگ سومری برای مدتی بیش از ۱۵۰۰ سال یعنی از نیمهٔ هزارهٔ چهارم تا آغاز هزارهٔ دوم ق. م بر سرزمین «رافدین» سیطره داشت. در ازای این تاریخ، نویسندگان سومری توانستند شمار بسیاری از متون را در مو ضوعات مختلف و در نسخههای متعدد به نگارش درآورند. برخی از افسانههای رایج، مانند داستان «دلاور ناکام گیلگَمِش»، در نسخههای فراوان و روایتهای گوناگون بهجا ماندهاست.<ref>استیویچ۱۳۷۳ص۲۶</ref>
سومریان این گِلنوشتهها را در معابد یا کاخهای سلطنتی یا مدارس حفظ میکردند.<ref>همان ۱۳۷۳ص ۲۷</ref> درحقیقت، سومریان نخستین کسانی بودند که این دستاوردها را به این هدفِ روشن، یعنی حفظ آن برای نسلهای آینده، ثبت کردند. به عبارت دیگر سومریا ن کسانی بودند که به کتاب نقشی اختصاص دادند که تا به امروز با آن در ارتباط است. بدین معنا که دستاوردهای فرهنگی و فناوری انسان را پاس دارد و پاسخگوی اهداف قانونی و آموزشی و دیگر نیازهای روزانه او باشد
پس از سومریان، به تمدن بابلیان میرسیم. بابلیان نوشتن خط میخی و همهٔ دانشهای ریاضی و ستارهشناسی و غیره را از سومریان آموختند. کتابخانههایی در معابد و قصرها وجود داشتند و یکی از مهمترین و بهترین نمونههای آنها کتابخانهٔ «بورسیپا» بود که یکی از شاخصترین کتابخانههای عصر باستان بود. از مهمترین آثار باقیمانده از تمدن بابلیان میتوان [[قانون حمورابی]] را نام برد.<ref>همان۱۳۷۳، ص۳۱،۳۰.</ref>
خط ۲۴:
=== کتابخانههای آشوریان ===
پادشاهی آشوریان همزمان با فرمانروایی بابلیان بود. مشهور است که کتابداری بهمنزلهٔ یک پیشه به آن دوران بازمیگردد. [[آشور بانیپال]]، که از سال ۶۲۶ تا ۶۶۸ ق. م میزیست، نخستین مفسّر کار کتابداری در نظر گرفته میشود. وی در شهر نینوا کتابخانهای بزرگ تأسیس کرد و کاتبانی را به کتابخانهٔ بورسیپا گسیل داشت تا لوحههای گلی را استنساخ و نوشتههای موجود در آنجا به کتابخانه نینوا منتقل کنند
▲پادشاهی آشوریان همزمان با فرمانروایی بابلیان بود. مشهور است که کتابداری بهمنزلهٔ یک پیشه به آن دوران بازمیگردد. [[آشور بانیپال]]، که از سال ۶۲۶ تا ۶۶۸ ق.م میزیست، نخستین مفسّر کار کتابداری در نظر گرفته میشود. وی در شهر نینوا کتابخانهای بزرگ تأسیس کرد و کاتبانی را به کتابخانهٔ بورسیپا گسیل داشت تا لوحههای گلی را استنساخ و نوشتههای موجود در آنجا به کتابخانه نینوا منتقل کنند..<ref>یتز،۱۹۸۹ص۴</ref>
«آشور بانیپال» را باید بهحق کتابدار پادشاه باستانیِ تاریخ تمدن نامید. در تاریخ کتابخانه برای نخستین بار در کتابخانهٔ نینوا به فهرست برمیخوریم. لوحهها با نظمی منطقی برحسب موضوع یا نوع مرتب شده و هر یک نشانهٔ شناسایی داشت و سیاههٔ محتوای هر اتاقک یا حجره که بر سردر آن کندهکاری شدهبود در فهرست نیز مندرج بود. کتابخانهٔ آشور بانیپال در نینوا تصویر کم و بیش کاملی از رشد و پیشرفت نگارش و شکل و شیوهٔ نگهداری میراث انسانی در فرهنگ سومری، بابلی و آشوری را طی ادوار آغاز تاریخ در اختیار میگذارد.
سطر ۳۵ ⟵ ۳۴:
تمدن باستان مصریان همزمان با تمدنهای سومریان و بابلی و آشوریان شکوفا شد اما کار مصریان از نظر شکل کتاب و مواد نوشتنی با آنها تفاوت بسیار داشت. ماده نوشتنی آن برگ «[[پاپیروس]]» بود. از قلم مو مانندی به منزله ابزار نگارش استفاده میشد و شکل کتاب آنها طومار پاپیروس نام داشت و نگارش آنها به خط تصویری (هیروگلیف) انجام میگرفت.<ref>موکهرجی ۱۳۷۵ص ۸۲</ref>
مصریان خود کتاب را چنان بزرگ میداشتند که گویی آن را میپرستیدند. برای مثال در یکی از متون دیدگاه ژرفی را پیرامون ارزش در سخن نگارش یافته میخوانیم: «انسان میمیرد و جنازه او به خاک تبدیل میشود و همه همروزگاران او چهره در نقاب خاک میکشند و این کتاب است که یاد او را از زبانی به زبان دیگر انتقال میدهد. نگارش سودمند تر از یک خانه ساخته شده با یک صومعه در غرب یا از یک قلعه شکست ناپذیر یا یک بت در یک معبد است».
طومارهای پاپیروس معمولاً در کوزه دهان گشاد (خم) گلی یا استوانههای فلزی دارای نشانههای شناسایی نگهداری میشد. قدیمیترین کتاب مصری و مشهورترین کتاب عالم به نام «پاپیروس پرس» که قبل از سال ۲۸۸۰ پیش از میلاد به نگارش در آمد، اکنون در کتابخانه ملی پاریس نگهداری میشود
در پرتو آب و هوای بسیار مناسب مصر، بسیاری از طومارهای پاپیروس بویژه در گورستانها و بقایای معابد و حتی در خانههای شخصی محفوظ ماندهاست. کتاب نگارش یافته به ورق پاپیروس در مصر شکل طومار داشت.<ref>استویچ ۱۳۷۳ ص۵۵</ref>
سطر ۴۸ ⟵ ۴۷:
=== ایرانیان ===
{{اصلی|تاریخ کتابخانه در ایران}}
در زمان [[شاهنشاهی هخامنشی]] در ایران (۵۵۸-۳۳۰ پ. م
== کتابخانههای مهم دنیا ==
سطر ۵۵ ⟵ ۵۴:
== منابع ==
{{پانویس}}
* [http://www.vestasoft.ir/Cyberlib.aspx کتابخانه دیجیتال وستا] - مقاله
* [http://www.persianbook.net/structure/viewpoint.php?bid=118 آیکتاب] (برداشت آزاد با ذکر منبع)
* استیویچ، الکساندر، کتاب در پویه تاریخ، ترجمه حمید رضا آژیر
|