دادائیسم: تفاوت میان نسخه‌ها

دادائیسم جنبشی فرهنگی بود که به زمینه‌های هنرهای تجسّمی، موسیقی، ادبیّات (بیشتر شعر) [[تئاتر]] و طراحی گرافیک مربوط می‌شد. این جنبش در زمان [[جنگ جهانی اول]] در شهر [[زوریخ]] در کشور [[سوئیس]] پدید آمد.

واژۀ «دادا» در زبان فرانسه به معنی «سرگرمی و مسخرگی» است. کودکان آن را به معنی «اسب چوبی» به کار می‌برند. همچنین معنای «همه یا هیچ» نیز از آن استنباط می‌شود. برخی آن را به معنای «بابا» در مقابل ماما دانسته‌اند.<ref>{{یادکرد کتاب | تاریخ بازبینی=۲۳ مه ۲۰۱۴ | صفحه=ص 125۱۲۵ | نام کتاب=فرهنگ اصطلاحات ادبی | چاپ=دوم}}</ref> این واژه در زبان رومانیایی به معنای «آری» کاربرد دارد. در یکی از زبان‌های آفریقایی نیز به معنای «دم گاو» آمده است.<ref>{{یادکرد کتاب | تاریخ بازبینی=۲۳ مه ۲۰۱۴ | صفحه=ص 205۲۰۵ | نام کتاب=آشنایی با مکتب های ادبی | چاپ=اول}}</ref> البته هیچ یک از این معانی با مکتبی که در ذیل به تعریف آن خواهیم پرداخت، ارتباطی ندارد.

شامگاهان آرامی حسن و جمال دوشیزه‌ای که آب پاشی راه مرداب را تغییر شکل می‌دهد».<ref name="فرهنگ اصطلاحات ادبی">{{یادکرد کتاب | تاریخ بازبینی=۲۳ مه ۲۰۱۴ | صفحه=ص 126۱۲۶}}</ref>

نمایشنامه‌های آنها نیز عجیب و مضحک بود. به گفته یکی از اعضای این مکتب ، در یکی از نمایش‌ها «روی صحنه عده‌ای با کوبیدن دسته کلید به جعبه‌ای فلزی، موسیقی متن درست می‌کردند که حاضران را تا سر حدّ جنون به خشم می آورد. صدایی از زیر یک کلاه بزرگ، شعرهای ژان آرپ را می‌خواند. هولزبنک با فریادی که هر آن شدیدتر می‌شد، شعرهای خودش را می‌خواند و تزارا، ریتم یکنواختی را روی طبل می‌نواخت. بعد او و هولزبنک در حالی که صدای خرس در می آوردند، دور صحنه می‌رقصیدند.»<ref>{{یادکرد کتاب | تاریخ بازبینی=۲۳ مه ۲۰۱۴ | صفحه=ص 568۵۶۸ | عنوان کتاب=دانشنامه ی ادب فارسی | چاپ=سوم}}</ref>

اگر چه عقاید و رفتار دادائیست‌ها مبتنی بر ویرانگری و نقض همه امور عقلانی و قوانین اجتماعی بود، اما در پس این ویرانگری، آنها در پی خلق دنیایی زیبا و عاری از جنگ و نفرت بودند. به عقیده آنها هنرمند باید در پی خلاقیت باشد و این خلاقیت را در وجود خود جستجو کند. سنت‌های گذشته نباید ذوق و قریحه او را محدود سازد.<ref>{{یادکرد کتاب | تاریخ بازبینی=۲۳ مه ۲۰۱۴ | صفحه=ص 553۵۵۳ | عنوان کتاب=مکتب های ادبی و هنری | چاپ=سوم}}</ref>

دادا، جنبش هنری که به عنوان طغیانی در برابر سرخوردگی‌های ناشی از جنگ جهانی اول بود، تا ۱۹۲۲ ادامه یافت. [[پل ویریلیو]] متفکر فرانسوی دادائیسم را نتیجه واکنش هنرمندان اتریشی به ارزش‌های محافظه کارانه در میانه جنگ جهانی اول می‌داند و معتقد است دادائیسم شورشی علیه ارزش‌های مسلط آن زمانه بوده است. پس از مدتی دادائیسم که ریشه در مکتب‌هایی چون امپرسیونیسم، کوبیسم و فوتوریسم داشت، با تغییراتی که در جهان‌بینی و نگرش اعضای آن به وجود آمد، زمینه ایجاد مکتب سوررئالیسم را فراهم آوردند. نخستین پایه‌گذاران مکتب سوررئالیسم کسانی بودند که روزی در مکتب دادائیسم فعالیت داستند. آندره برتون (Andre Breton) یکی از این افراد است. به همین ترتیب، ویریلیو ظهور سوررئالیسم پس از جنگ جهانی اول و در دهه 1920۱۹۲۰ را واکنش هنرمندان فرانسوی به وحشی گری‌های جنگ جهانی اول می‌دانست.<ref>احسان شاه قاسمی (1392۱۳۹۲). پدیدار شناسی پل ویریلیو. نشریه جهانی رسانه، پاییز و زمستان 1392۱۳۹۲ - شماره 16۱۶. http://gmj.ut.ac.ir/Attachments/20143912358676.pdf</ref> دادا هر چند عمر کوتاهی داشت و فقط در چند شهر متمرکز بود، تأثیر فوق‌العاده‌ای از خود به جای گذاشت، و موجب شد که جنبش‌های هنر پیشتاز، میثاق‌ها، ارزش‌های فرهنگی دیرینه را به چالش گیرند. دادا از جمله حرکت‌های مهمی بود که جنبش [[فراواقع‌گرایی]] (سورئالیسم) در [[پاریس]] از آن نشأت گرفت.<ref>لینتن(۱۳۸۲)، ص ۴۹۲</ref>

* دادداد، ، سیما ،سیما، فرهنگ اصطلاحات ادبی ،ادبی، چاپ دوم ،دوم، 1375۱۳۷۵

* ثروت ، منصور ،منصور، آشنایی با مکتب های ادبی ،ادبی، چاپ اول ، 1385۱۳۸۵

* سید حسینیحسینی، ، رضا ،رضا، مکتب های ادبی ، چاپ سیزدهم ،سیزدهم، 1384۱۳۸۴

* مکتب های ادبی و هنری جهان تا پایان قرن بیستم ،بیستم، چاپ سوم ،سوم، 1385۱۳۸۵