ویکی‌پدیا

شماره استاندارد بین‌المللی کتاب: تفاوت میان نسخه‌ها

نمایش تاریخچه به صورت تعاملی
→ تفاوت قدیمی‌ترتفاوت جدیدتر ←
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
دیداریویکی‌متن
جز افزودن جعبه> (درخواست کاربر:Yamaha5) +
ابرابزار
خط ۱:
{{Infobox identifier
|name=شمارهٔ استاندارد بین‌المللی کتاب به اختصار شابک
|name=International Standard Book Number
|image=EAN-13-ISBN-13.svg
|image_caption=یک شابک ۱۳ رقمی
|image_caption=A 13-digit ISBN, 978-3-16-148410-0, as represented by an [[International Article Number (EAN)|EAN-13 bar code]]
|acronym=ISBN
|start_date={{Start date|1970}}
|organisation=Internationalسازمان ISBNبین‌المللی AgencyISBN
|digits=13۱۳ (formerlyسابقاً 10۱۰)
|check_digit=Weighted sum
|example=978{{fromatnum:۹۷۸-3۳-16۱۶-148410۱۴۸۴۱۰-0۰|R}}
|website={{URL|www.isbn-international.org}}
}}
[[پرونده:EAN-13-ISBN-13.svg|بندانگشتی|چپ|یک شابک]]
'''شابک''' (ISBN)، [[سرنام]] (سرواژۀسرواژهٔ) عبارتِ '''شمارۀشمارهٔ [[استاندارد بین‌المللی]] [[کتاب]]'''{{نشان|isbn2}} شمارهٔ استاندارد شناسایی بین‌المللی است که به کتاب‌های منتشرشده منسوب می‌شود. این استاندارد در سال ۱۹۶۶ در کشور [[انگلیس]] توسط صنف کتابداران پایه‌گذاری شد.
 
این شناسه از سال ۱۹۶۰ تا پایان سال ۲۰۰۷ ده‌رقمی بوده‌است، و از آغاز این سال، برای افزایش دامنهٔ اختصاص شناسه، سیزده‌رقمی شده‌است.{{نشان|ketabir}}
 
<!--پایه‌گذار استفاده از شابک در ایران [[پوری سلطانی]]، مدیر سابق [[کتابداری]] کتابخانۀکتابخانهٔ ملی ایران، بوده‌است{{مدرک}}. -->
شابک را در زبان‌هایی که از [[خط لاتین]] استفاده می‌کنند با [[سرواژه|سرواژهٔ]] "ISBN" نشان می‌دهند.
 
شابک در ایران زیر نظر مؤسسۀمؤسسهٔ [[خانه کتاب ایران|خانۀخانهٔ کتاب ایران]] تعیین و مدیریت می‌شود. [[نجفعلی میرزایی]]، [[مدیرعامل]] خانه کتاب ایران، در تیرماه سال ۱۳۹۳ اعلام کرد شابک از حالت رایگان خارج خواهد شد، که این مطلب مورد اعتراض اتحادیۀاتحادیهٔ ناشران واقع شد.<ref>http://www.farsnews.com/newstext.php?nn=13930501000183</ref>
 
== تاریخچه ==
این کد در ابتدا دارای نُه رقم بوده که کتاب‌فروشی‌های [[انگلیس]] برای فروش کتاب‌هایشان و همچنین برای جلوگیری از گردش اضافه و کنترل راحت‌ترِ موجودی، آن را به‌کار می‌برده‌اند؛ ولی بعداً این کد زیر نظر [[سازمان بین‌المللی استانداردسازی]] به ده رقم و سپس سیزده رقم افزایش یافته تا در سطح جهان قابل کاربرد شود. این استاندارد تحت نام ایزو ۲۱۰۸ در سال‌سال ۱۹۷۴ (نه‌رقمی)، در ۱۹۹۷ (ده‌رقمی)، و پس از سال ۲۰۰۷ به‌صورت سیزده‌رقمی عرضه شده‌است.<ref>[http://www.iso.org/iso/en/CatalogueDetailPage.CatalogueDetail?CSNUMBER=36563&ICS1=1&ICS2=140&ICS3=20 وبگاه رسمی ایزو - ایزو ۲۱۰۸]</ref>
 
== روش تعیین شابک ==
هر [[ویراست]] از یک کتاب دارای شمارۀشمارهٔ شابک خاص خود است و این شماره دارای ۱۰ تا ۱۳ رقم است و پنج بخش دارد:
# اگر شماره ۱۳‌رقمی۱۳رقمی باشد دارای یک عددِ ۹۷۸ یا ۹۷۹ است.
# هر زبان یا [[کشور]] دارای شمارۀشمارهٔ خاص خود است.
برای مثال، کد کشور [[انگلیس]] صفر یا یک، [[فرانسه]] دو، [[آلمان]] سه، و کد [[ایران]] ۹۶۴ است. اگر شابکی این کد را نداشته‌باشد در جهان رسمیت ندارد. این کد برای کشورها حداکثر پنج رقم خواهد بود.
# هر [[انتشارات]] دارای شمارۀشمارهٔ خاص خود است که در شابک گنجانده می‌شود.
# هر کتاب دارای شمارۀشمارهٔ خاص خود است.
# یک [[نویسۀنویسهٔ |نویسه]] وارسی در مبنای یازده است و در اصل یک [[مجموع مقابله‌ای]] (Checksum) از تمام شناسه‌است. به‌وسیلهٔ این نویسه می‌توان صحت شابک موردنظر را بررسی کرد.
 
نویسهٔ وارسی (عدد کنترل) با استفاده از روش زیر محاسبه می‌شود:
خط ۳۹:
مثلاً برای ISBN 600-5825-00-8:
{{چپ‌چین}}
10×6۱۰×۶ + 9×0۹×۰ + 8×0۸×۰ + 7×5۷×۵ + 6×8۶×۸ + 5×2۵×۲ + 4×5۴×۵ + 3×0۳×۰ + 2×0۲×۰
= 60۶۰ + 0۰ + 0۰ + 35۳۵ + 48۴۸ + 10۱۰ + 20۲۰ + 0۰ + 0۰ = 173
 
{{راست‌چین}}
حاصل مضرب کامل قبلی «11۱۱ × 15۱۵ = 165۱۶۵» ۱۱ است.{{سخ}}
باقی‌مانده تقسیم 173۱۷۳ بر 11۱۱ عدد 8۸ می‌شود. به عبارت دیگر: 173۱۷۳ - 165۱۶۵ = 8۸
عدد کنترل شابک این مثال 8۸ است که سمت راست عدد آمده‌است.
 
== شابک در ایران ==
در سال ۱۳۷۲، با افزایش روزافزون نیاز به استفاده از یک شناسهٔ استاندارد برای کتاب، ایران به عضویت [[موسسهمؤسسه جهانی شابک|مؤسسۀمؤسسهٔ جهانیِ شابک]] درآمد و شمارهٔ خاص کشور در این شناسه برای کشور ایران، عدد ۹۶۴ و ۶۰۰ تعیین شد. با استفاده از شناسهٔ ۱۰رقمی، امکان ثبت یک‌میلیون کتاب در ایران وجود داشته‌است{{نشان|isbnir}}.
 
== جستارهای وابسته ==
برگرفته از «https://fa.wikipedia.org/wiki/شماره_استاندارد_بین‌المللی_کتاب»