| تصویر_توضیح = نقاشی از چهره تیسنتی شِن اثر خود او در حدود سال ۱۵۶۷ که در [[موزئو دل پرادو]] در مادرید نگاهداری میشود.
| نام اصلی =
| نام مستعار =
خط ۴۶:
| پانویس =
}}
'''تیتزیانو وچلی''' {{ایتالیایی|Tiziano Vecelli}} (حدود ۱۵۷۶-۱۴۸۷)٬معروف به '''تیسینتی شِن'''، [[نقاش]] و نگارگر ایتالیایی سده شانزدهم میلادی است. او از معروفترین اعضای [[مکتب ونیز]] در قرن شانزدهم میلادی بود. او یکی از استادان نامدار [[دوران رنسانس]] است که معاصرانش او را «خورشیدی در میان ستارگان خُرد» میدانستند.
== زندگینامه ==
او در سال [[۱۴۸۸ (میلادی)|۱۴۸۸]] در روستای [[پیوه دی کادوره]] نزدیک شهر [[بلونو]] ناحیه [[ونتو]] [[جمهوری ونیز]] زاده شد پدرش جورجو وچلیو و مادرش لوچیا نام داشتند. تاریخ دقیقی از تولدش در دسترس نیست.
معلمان وی [[جنتیله بلینی|جنتیله]] و [[جووانی بلینی]] و همچنین جورجو داکستل فرانکو بودند. او همکار جورجنه بود. مدتی در پادوا کار کرد، پس از بازگشت به ونیز نقاش محفلهای روشن فکر و ثروتمند شد وبا پیترو آرتینو دوستی نزدیک برقرار ساخت. به زودی اهمیتی برابر با مقام هنری [[میکل آنژ]] پیدا کرد. شاهان و امیران برای استخدام او با هم به رقابت پرداختند. پس از مرگ بلینی به مقام نقاش رسمی [[جمهوری ونیز]] برگزیده شد (۱۵۱۶).<ref>{{یادکرد کتاب |نام خانوادگی= پاکباز|نام=رویین |کتاب=دائرةالمعارف هنر | ناشر=فرهنگ معاصر |سال= 1390}}</ref> در همان سال دوک فرارا چند نقاشی اساطیری به او سفارش داد. مدتی بعد چهرگان خاندان گندزاگا در مانتوا را نقاشی کرد. مرگ زنش (۱۵۲۳) تاثیری عمیق بر او گذاشت. تیتیانتی شِن در خلال سالهای [[۱۵۳۰ (میلادی)|۱۵۳۰]] الی [[۱۵۵۰ (میلادی)|۱۵۵۰]] سبک نمایشی و مهیجی را که با تابلوی ''مرگ پیتر مقدس و شهید'' آغاز کرده بود گسترش داد.<ref>{{یادکرد ویکی|عنوان =Titian |پیوند =http://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Tiziano_Vecelli&oldid=406653607 |زبان =انگلیسی | بازیابی =۷ ژانویه ۲۰۱۱}}</ref>کارلوس پنجم را در بولونیا دید و به پاداش یک نقاشی از چهرهٔ او لقبی اشرافی گرفت (۱۵۳۳). سپس تک چهرهای از پاولوس سوم ساخت و دو سال بعد به واتیکان دعوت شد. در رم به ملاقات میکل آنژ رفت و پس از این دیدار گرایشی به منریسم در کارش رخ نمود. در جریان اجرای سفارشهای دربار اکسبورگ شیوهٔ چهرهنگاری رسمی را ابداع کرد که بعدها توسط روبنس و دیک به کار گرفته شد. هم چنین پی از آنکه به خدمت فیلیپ دوم در آمد (۱۵۵۳) اسلوب [[رنگ آمیزی]] و قلمزنی آزادانهٔ خود را به حد کمال رسانید.
تحول کار خلاقهٔ تیسینتی شِن همچون روند زندگانیش پر شتاب بود. او به سرعت شیوهای توانمند و بیانگر بر اساس سبک شاعرانهٔ جورجنه پدید آورد. احساسات درباریان، نیروهای کیهانی، راز زندگی و مرگ، خوشیهای عشق مقدس و شهوانی از جمله مضمونهایی بودند که او در سراسر عمر پربار خود به آنها پرداخت. در مقام یک استاد رنگپرداز به اسلوبی دست یافت که همراه با تکامل نقاشیاش بغرنجتر و آزادانهتر شد و سرانجام به حدی رسید که میتوان آن را پیش آگهی تجربیات [[امپرسیونیست|امپرسیونیستها]] دانست. او برای تکمیل طرح زیر رنگی که غالباً روی بوم زبر اجرا میکرد لایههای متعددی از لعاب [[رنگ روغنی]] به کار میبرد. بدین طریق نه فقط به عمق رنگی و بافت غنی دست مییافت بلکه از رنگ چون وسیلهای برای سازمان دهی شکلها سود میجست.
تیسینتی شِن مضمون باستانی الههٔ برهنه را در نقاشی اروپایی متداول کرد. او در چهرهنگاری نیز دستی توانا داشت. حدود پنجاه تک چهرهٔ برجامانده از او نخستین نمونههای چهرهنگاری روانشناختی به شمار میآید. نقاشیهای مذهبی اش طیفی متنوع از تجسم نفسانیت تا نمایش فاجعه و دردمندی را شامل میشود. هنرمندان برجستهای چون [[روبنس]]، [[ولاسکز]] و [[رامبراند]] به میزان زیادی ازین دستاوردهای تیسینتی شِن بهره گرفتهاند.<ref>{{یادکرد کتاب |نام خانوادگی= پاکباز|نام=رویین |کتاب=دائرةالمعارف هنر | ناشر=فرهنگ معاصر |سال= 1390}}</ref>
او در [[۲۷ اوت]] [[۱۵۷۶ (میلادی)|۱۵۷۶]] در همهگیری مرض [[طاعون]] در ونیز درگذشت.