خانه و موزه مقدم: تفاوت میان نسخه‌ها
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
بدون خلاصۀ ویرایش برچسب: نیازمند بازبینی |
موزه مقدم، از خانه های مجلل دوران قاجار، درحقیقت خانه پدری دکتر محسن مقدم است که آن را در سال 1351ه.ش، وقف دانشگاه تهران نمود. برچسب: برخی خطوط با فاصله آغاز شده‌اند |
||
خط ۳۴:
موزه و خانهٔ مقدم در آغاز، عمارتی بزرگ و مجلل و محل سکونت خاندان [[تقی احتساب‌الملک|محمدتقی خان احتساب‌الملک]] از صاحب‌منصبان مشهور دربار [[قاجاریان]] و رئیس ادارهٔ احتسابیهٔ تهران و وزیر مختار ایران در [[برن]] [[سوئیس]]،<ref>[http://www.bbc.co.uk/persian/iran/story/2007/08/070805_ka-tehran-moghadam.shtml موزهٔ مقدم یادگاری از تهران قدیم - سایت بی‌بی‌سی فارسی]</ref> بوده که بعدها در اختیار [[محسن مقدم]]، استاد [[باستان‌شناسی]] [[دانشگاه تهران]]، قرار می‌گیرد. او به همراه همسر فرانسوی‌اش در خانهٔ پدری خود در [[تهران]] ساکن شد. محسن مقدم و همسرش "سلما" که کارمند کتابخانه و موزهٔ ملی ایران بود، در کنار فعالیت‌های علمی، آثار و اشیاء فراوانی را با هدف حفظ میراث فرهنگی و تاریخی ایران گردآوری کردند.<ref>[http://www.khabaronline.ir/news-147273.aspx سایت خبر آنلاین]</ref>استاد مقدم بسیاری از آثار ارزشمند جمع آوری شده مانند کاشی، قطعات سنگی تراشیده شده و غیره را با الهام از فضاهای سنتی ـ تاریخی به نحو چشمگیری در جای جای این عمارت قدیمی نصب و برخی دیگر مانند کلکسیون پارچه، چپق و قلیان، سفالینه، شیشه، تابلو نقاشی، مسکوکات، مهرها و اسناد تاریخی و غیره. را با نظم و ترتیب خاصی در خانه پدری نگهداری نموده است.<ref>[http://museums.ut.ac.ir/mm/page-21.htm پیشینه تاریخی موزه مقذم - سایت موزه مقدم دانشگاه تهران]</ref> خانهٔ احتساب‌الملک یکی از یادگارهای تهران قدیم است که اکنون به موزه تبدیل شده‌است. این خانه در سال ۱۳۵۱ از سوی [[محسن مقدم]] پسر احتساب‌الملک به [[دانشگاه تهران]] اهدا شد.<ref>[http://www.bbc.co.uk/persian/iran/story/2007/08/070805_ka-tehran-moghadam.shtml موزهٔ مقدم یادگاری از تهران قدیم - سایت بی‌بی‌سی فارسی]</ref>استاد محسن مقدم در سال 1366 ه.ش دارفانی را وداع گفت و پس از مرگِ همسر ایشان در سال1369ه.ش، تولیت موزه مقدم در اختیار مستقیم دانشگاه تهران قرار گرفت.<ref>[http://museums.ut.ac.ir/mm/page-21.htm پیشینه تاریخی موزه مقذم - سایت موزه مقدم دانشگاه تهران]</ref>
مقدم از بنیان‌گذاران [[دانشکدهٔ هنرهای زیبای دانشگاه تهران]] و استاد ممتاز این دانشگاه بود. نشان [[دانشگاه تهران]] را که با الهام از تاریخ و فرهنگ کهن ایران طراحی کرده‌است، علی‌رغم همهٔ تحولات دهه‌های اخیر، هنوز هم بر سردر دانشگاه باقی است. او اولین ایرانی است که به دریافت نشان [[لژیون دو نور]] با درجهٔ «اوفیسیه» از طرف [[شارل دو گل]] رئیس‌جمهور فرانسه مفتخر شده‌است.<ref>[http://www.bbc.co.uk/persian/iran/story/2007/08/070805_ka-tehran-moghadam.shtml بی‌بی‌سی فارسی]</ref>
== معماری بنا ==
از ویژگی های بارز این موزه همگون بودن نسبی فضای معماری با آثار تاریخی موجود در آن است، فضایی که با مساحتی برابر با 2117 مترمربع شامل سه حیاط بیرونی، اندرونی و سرایداری است.
=== حیاط بیرونی ===
*'''ساختمان بیرونی(تابستانی)''' که در ضلع جنوبی حیاط بیرونی واقع شده و متشکل از دو بخش است:
==== اتاق پیشخوان ====
اين مكان در زمان حيات محسن مقدم به عنوان اتاق جانبي سالن پذيرايي مورد استفاده قرار مي گرفته است. در حال حاضر در بخشي از اين اتاق به معرفي استاد مقدم و فعاليت هاي كاري و علمي ايشان در قالب عكس، لوازم شخصی و در بخشي ديگر به نمايش آثار تزئيني چوبي، وسايل آشپزخانه و صندوق خانه هاي قديمي پرداخته شده است.
==== اتاق پذیرایی (سالن گاهنگاری) ====
این سالن محل کار، فعالیت های علمی و پذیرایی از مهمانان بوده است. در حال حاضر سعی بر آن شده که با بخشی از آثار و اشیاء تاریخی مجموعه موزه مقدم، توالی و تسلسلی از آثار تاریخی ایران در این سالن به نمایش گذارده شود که نشانگر فرهنگ های گوناگون، در دوره های مختلف تاریخی هستند. آثاری چون : سفالینه ها، ابزار های سنگی، مفرغینه ها، شیشه ها، مهرها و اثر مهرها و اشیاء فلزی غیره .
==== حوضخانه ====
این زیرزمین در [[دوره مظفری]](1324-1313 ه.ق) همزمان با احداث خانه توسط [[احتساب الملک]] ـ پدر محسن مقدم ـ بنا شده است. تزئینات دیوارهای حوضخانه ـ توسط استاد محسن مقدم ـ از کاشی و قطعات ظروف سفالین برگرفته از آثاری نفیس متعلق به سده های چهارم تا سیزدهم ه.ق است که سیر و تحول [[صنعت سفال و کاشی ایران]] را به نمایش می گذارد.
==== کارگاه (کتابخانه) ====
این محل در حقیقت کارگاه (آتلیه) محسن مقدم بوده است که در سال 1337 ه.ش ساخته شده است. در حال حاضر به منظور نگهداری از کتاب های دکتر مقدم و دیگر کتاب های مرتبط با [[باستان شناسی]] و [[هنر]] جهت استفاده پژوهشگران و عموم مردم، این محل تبدیل به کتابخانه شده است.
==== ساختمان اربابی(برج) ====
این ساختمان در زمان حیات دکتر محسن مقدم در سال 1345 ه.ش و با کمک [[دکتر ابوالقاسمی]] ـ یکی از شاگردان ایشان در [[دانشکده هنرهای زیبا دانشگاه تهران]] ـ به شکل قلعه های [[قرون وسطی]] اروپا ساخته شده است. دکتر مقدم سعی بر این داشته تا در این محل بخشی از هنرهای مردمی [[ایران]] را به نمایش بگذارد. این ساختمان بخش های مختلفی چون اتاق کدخدا، حمام کوچک و خانگی با کاشی های قاجاری با مضمون استحمام، اتاق صدف، اتاق تدخین و زیرزمین با تزیینات سفال را در بر می گیرد.
==== ایوان قاجار ====
دکتر مقدم در ضلع شمالی ساختمان اربابی (برج) ایوانی را بر پایه چند ستون و طاق ساخته است. این ایوان با استفاده از کاشی های دوران [[زندیه]] و [[قاجار]] مزین شده است. در وسط این ایوان حوضچه مرمری کوچکی متعلق به حمام [[فتحعلی شاه]] کار گذاشته شده است که آب از آن فوران کرده و از طریق یک جوی باریک به داخل استخر می ریزد. استخر مذکور که در حاشیه شمالی حیاط بیرونی واقع شده است در سال 1335 ه.ش در جریان سفر زنده یاد دکتر مقدم به [[اسپانیا]]، از روی استخر و آب نماهای [[باغ الحمراء]] (باغی از دوران صدر اسلام اسپانیا) الگو برداری و با استفاده از حوض یاد شده و تعدادی فواره قدیمی اجرا گردید.
==== گلخانه ====
در انتهای غربی ضلع شمالی خانه مقدم گلخانه ای مزین به کاشی های لعابدار قدیمی و ازاره های سنگی حجاری شده زیبا با مضمون گل و گیاه ایجاد شده است.
==== دیوار تجدد ====
دو حیاط اندرونی و بیرونی با دیواری مرکب از چند عدد ستون مارپیچی و تعدادی طاق بر روی این ستون ها با تزیینات کاشی و پایه ستون های حجاری شده مشابه پایه ستون های [[کاخ چهل ستون]] اصفهان از همدیگر جدا می شوند. دکتر مقدم این پایه ستون ها را در هنگام تخریب کاخ خواهر [[ناصرالدین شاه]] به این محل انتقال داده است. دیوار تجدد توسط مهندس [[هوشنگ سیحون]] طراحی و اجرا شده است.
==== حوض ژاپنی ====
دکتر مقدم و همسرشان در حیاط بیرونی باغچه و حوضی را با الهام از باغ های ژاپنی طراحی و اجرا کرده اند.
=== اندرونی ===
==== زیرزمین ====
در دوران اولیهء احداث خانه مقدم از این محل به عنوان حمام و انباری استفاده می شده است که در زمان حیات دکتر مقدم کارایی خود را از دست می دهد و تبدیل به یک انبار می شود. در حال حاضر این محل بازسازی و مرمت شده است و به عنوان گنجینه آثار تاریخی موزه مورد استفاده قرار می گیرد.
==== ایوان ====
این ایوان با نمای بیرونی به شکل دو سنتوری با [[گچبری ایرانی]] و بر روی چهار ستون با گچبری کرنتی بر پا شده است. این ایوان با دو رشته پلکان مارپیچ از حیاط قابل دسترسی است و هنوز شکل قدیم خود را حفظ نموده است. تزیینات این محل توسط دکتر مقدم و با استفاده از کاشی های کوباچه (چند رنگ) صفوی، آینه کاری زندیه و قاجار و کاشی های معرق و خشتی قاجار و پهلوی اول صورت گرفته است.
==== اتاق قاجار (سالن زمستانی) ====
دکتر مقدم این محل را با آثار ارزنده ای از دوران زندیه و قاجاریه چون : طاقچه گچبری [[زندیه]] از [[اصفهان]]، شومینه ای از [[قصر فیروزه]] ـ کاخ «[[فیروزه خانم]]» سوگلی [[ناصرالدین شاه]] ـ و غیره تزئین نموده است و به همین دلیل آن را اتاق قاجار نامیدند. در حال حاضر نیز آثاری از دوران قاجار و پهلوی در این اتاق به نمایش گذارده شده است.
==== اتاق نشیمن ====
این اتاق محل اصلی زندگی و به عبارتی اتاق نشیمن و زندگی دکتر محسن مقدم و همسرشان بوده است. تعدادی قلمدان، جعبه و گنجفه های (کارت های بازی) پاپیه ماشه و نیز نقاشی هایی که توسط دکتر مقدم کشیده شده به نمایش در آمده است.
==== ضلع شرقی ====
این ضلع شامل یک دیوار محوطه است. آن گونه که عکس هایقدیمی موزه مقدم نشان می دهند، دکتر مقدم این دیوار را در مراحل مختلف با کاشی ها و ظروف قاجاری آراسته و در وسط این دیوار نیز به زیبایی، طاقنمایی طراحی و اجراء شده است.
==== حیاط ====
این حیاط توسط دکتر مقدم و همسرشان با الهام از طرح فرش های دوران صفوی و قاجار با محوریت حوض در وسط و باغچه های پیرامونی طراحی شده است.
=== سرایداری ===
از این حیاط در ابتدا به عنوان مطبخ و محل سکونت مستخدمین و سرایداران استفاده می شده است . این بخش از موزه که در قسمت جنوب شرقی آن واقع شده، به علت فرسودگی بیش از حد با اندکی تغییر، مرمت و بازسازی، در حال حاضر به عنوان بخش اداری موزه مورد استفاده قرار می گیرد.
<ref>[http://museums.ut.ac.ir/mm/page-21.htm پیشینه تاریخی موزه مقذم - سایت موزه مقدم دانشگاه تهران]</ref>
== جستارهای وابسته ==
* [[فهرست آثار ملی ایران]]
| |||