طول موج: تفاوت میان نسخه‌ها

[[پرونده:Wavelength.png|بندانگشتی|300px|طول موجطول‌موج در یک موج [[سینوس|سینوسی]]]]

'''طول موجطول‌موج'''، به فاصلهفاصله‌ی بینمیان دو قلهقلّه‌ی متوالی [[موج]] (یا بینمیان هرهردو دو نقطهنقطه‌ی تکراری موج که شکل یکسان دارند) گفته می‌شود و آن را با <math>\lambda</math> نشان می‌دهندمی‌نمایانند. برای دو موجی که دارای سرعت یکسان باشند، موجی که دارای فرکانسبسامد بالاتری استاست، طول موجطول‌موج کوتاه‌تر دارد و موجی که فرکانسبسامد پایین‌تری دارد، طول موجطول‌موج بلندتری دارد.<ref>{{یادکرد|فصل= |کتاب={{#if:http://books.google.com/books?id=WwKjznJ9Kq0C&pg=PA102&dq=wavelength+lambda+light+sound+frequency+wave+speed&lr=&as_brr=3&ei=nfIpSazAMIzukgSP04nODg|[http://books.google.com/books?id=WwKjznJ9Kq0C&pg=PA102&dq=wavelength+lambda+light+sound+frequency+wave+speed&lr=&as_brr=3&ei=nfIpSazAMIzukgSP04nODg In Quest of the Universe]|In Quest of the Universe}}|ناشر= Jones & Bartlett Publishers|چاپ= |شهر= |کوشش= |ویرایش= |سال= {{#if:|, {{چر}}}}2007 |شابک={{#if:0763743879|ISBN 0-7637-4387-9}} |نویسنده={{#if:|, {{چر}}}} Theo Koupelis and Karl F. Kuhn|نویسندگان سایر بخش‌ها=|ترجمه=|صفحه= |زبان=en |مقاله= |ژورنال= |نشریه= |تاریخ= |دوره= |شماره= |شاپا=}} {{#if:|retrieved on .}}</ref>

== طول موجطول‌موج در تابش الکترومغناطیسی ==

در قسمتیبخشی از [[تابش الکترومغناطیسی]] که به «نور» معروف است، طولطول‌موج، موج مشخص کننده‌یشاخص رنگ تابش است. با تعیین رنگ، [[انرژیکارمایه]] و طول موجطول‌موج می‌توان یک موج را نسبت به دیگر موج‌هادیگرموج‌ها سنجید. بهبعنوان عنوانمثال، مثال طول موج‌هایطول‌موج‌های کوتاه در طیفبیناب مرئی ( 400۴۰۰ تا 700۷۰۰ نانومتر) در ناحیهناحیه‌ی بینمیان آبی و فوق بنفشفرابنفش قرار می‌گیرد در حالیکهدرحالیکه [[رنگ قرمز]] دارای طول موج‌هایطول‌موج‌های بلندتری می‌باشد. فاصلهفاصله‌ی بینمیان این قله‌هایقلّه‌های موج آنآن، چنان کوچک استکوچکست که واحدیکای آن را [[نانومتر]] (ده به توان منفی نهنُه) یا [[میکرون]] (ده به توان منفی شششِش) قرار داده اندداده‌اند. تابش الکترومغناطیسی طیفبیناب طولانیدرازی از طول موج‌هایطول‌موج‌های بلند رادیویی تا طول موج‌هایطول‌موج‌های کوتاه [[پرتو ایکسایکْس]] را شامل می‌شود.

چون شکل موجشکل‌موج، با سرعت ثابت c پیش می‌رود، فاصلهفاصله‌ی یک طول موجطول‌موج را در زمان یک [[دورهدوره‌ی تناوب]] طی می‌کندمی‌پیماید.

هرموجهرموجْ علاوه بر طول موجطول‌موج، دارای یک فرکانسبسامد میباشدمی‌باشد که با واحدهایییکاهایی مثل (hz،mhz،ghz،khz،thzHz، MHz، GHz، kHz، THz)اندازه گیریاندازه‌گیری میشودمی‌شود.{{سخ}}

حاصلضرب اندازهاندازه‌ی طول هر موجهرموج در بسامد (فرکانس) آنآن، برابر با مقداری ثابت است که «سرعت امواجموج‌های [[الکترو مغناطیسالکترومغناطیس]] » نامیده می شودمی‌شود. میزان این سرعت برای تمام امواجموج‌های الکترو مغناطیسالکترومغناطیس در خلاءخلأ تابع طول موجطول‌موج نیست و برابر با مقدار ثابتی است که [[سرعت نور]] نامیده میشودمی‌شود.

C=λ.f یا f=c/λ که در آن cc، سرعت نور در خلا،خلأ، f فرکانسبسامد و λ طول موجطول‌موج است.

* [[ثابت پلانکپِلانْک]]

بیشتر ما موجهایموج‌های روی دریا را دیده‌ایم. این موجهاموج‌ها بیش از آنکه به ساحل برسند، [[آب دریا]] را [[موج دارموجدار]] می‌کنند. به بالاترین نقطه‌های این موجهاموج‌ها قله‌ی«قلّه‌ی موج» و به پایین‌ترین نقطه‌های آنها دره‌ی«درّه‌ی موج» می‌گویند. فاصلهفاصله‌ی بینمیان یک قلهقلّه‌ی موج تا قله‌ی دیگردیگرقلّه را طول موج«طول‌موج» می‌نامند.

موجهایموج‌های صدا:

همههمه‌ی شکلهایشکل‌های انرژیکارمایه‌ی متحرک،متحرّک، از جمله صدا، نور و گرماگرما، بصورت موج حرکت می‌کنند. همه‌ی آنها، درست مانند موجهایموج‌های دریا، طول موجیطول‌موجی دارند. برای مثال، وقتی موجهایموج‌های صدا در هوا حرکت می‌کنند، در [[فشار هوا]] تغییر اندکی بوجودپدید می‌آورند. قله‌هایقلّه‌های موجهایموج‌های صدا در نقطه هایینقطه‌هایی واقع می شوندمی‌شوند که فشار هوا به بیشترین حدحدّ خود می‌رسد. گوشهایگوش‌های ما، تغییر فشار هوا را دریافت می‌کنند و پیامی به مغز می‌فرستند.

طول موجهایطول‌موج‌های متفاوت:

طول موجطول‌موج نیز مانند بسامد (میزان بالا و پایین رفتن موج)، روی ویژگیهاییویژگی‌هایی موج تأثیر می‌گذارد؛ زیرا این دو باهم ارتباط نزدیک دارند. برای مثال، موجهایموج‌های صدای کم بسامد نسبت به موجهایموج‌های صدای پرپُربسامد، بسامد،طول‌موج طول موج بزرگتریبزرگ‌تری دارند. همچنین طول موجطول‌موج نور سرخ از طول موجطول‌موج نور آبی بزرگتربزرگ‌تر است. نورنور، بخشی از گستره‌ی موجهایموج‌های انرژیکارمایه است که شامل موجهایموج‌های رادیویی، ریزموجها (مایکروویوها)،ریزموج‌ها، پرتوهای فرو سرخ،فروسرخ، پرتوهای فرابنفش، پرتوهای ایکسایکْس و پرتوهای گاما می‌شود که همه‌ی آنها با سرعت ۳۰۰ هزارسیصدهزار [[کیلومتر بر ثانیه]] حرکت می‌کنند. همههمه‌ی اینها باهم [[طیف«بیناب الکترومغناطیس»]] را تشکیل می‌دهند.

طول موجطول‌موج و بسامد:

اگر سرعت موج (بر حسببرحسب «متر بر ثانیه») را بر بسامد آن (بر حسببرحسب هرتز«هِرْتْز») تقسیم کنید، طول موجطول‌موج آن بر حسببرحسب «متر» بدست می‌آید. برای مثالمثال، موجی که به سرعت ۳۴۴ [[متر بر ثانیه]] حرکت می‌کند و بسامد آن ۶۸۸ هرتزهِرْتْز است، طول موجیطول‌موجی برابر ۵/۰ متر۰٬۵متر دارد.

طیفبیناب الکترومغناطیسی:

طیفبیناب الکترومغناطیسیالکترومغناطیسی، شامل گستره‌ی بسیار وسیعی از موجهایموج‌های انرژیکارمایه است که همه مانند هم حرکت می‌کنند. امواجموج‌های الکترومغناطیسیالکترومغناطیسی، طیفبیناب بسیار وسیعی از طول موجهایطول‌موج‌های بسیار کوچک تا بسیار بزرگ را در بر می‌گیرند. این امواجموج‌ها را با توجهتوجّه به اندازهاندازه‌ی طول موجطول‌موج به هفت دستهدسته‌ی مختلفگوناگون تقسیم‌بندی می‌کنند که شامل [[امواجموج‌های گاما]] با طول موجهاییطول‌موج‌هایی کوچکترکوچک‌تر از سانتیمترسانتی‌متر تا [[امواجموج‌های رادیویی]] با طولطول‌موج موج بزرگتربزرگ‌تر از ۱۰ سانتیمترسانتی‌متر را شامل می‌شوند. همانطور کهچنانکه در شکل بالا ملاحظه می‌شودمی‌شود، محدودهگستره‌ی امواجموج‌های نوری که قابل دیدن توسطتوسّط [[چشم انسان]] می‌باشند، محدودهگستره‌ی بسیار کوچکی از این طیفبیناب گسترده است. با حرکت از سمتسوی امواجموج‌های رادیویی بهبسوی سمت امواجموج‌های گاما، همزمان با کاهش طول موج،طول‌موج، فرکانسبسامد آن و در نتیجه انرژیکارمایه‌ی موج افزایش می‌یابد. چون بخشهایبخش‌های گوناگون طیف،بیناب، طول موجهایطول‌موج‌های متفاوتی دارند، ویژگیهایویژگی‌های آنها نیز متفاوت است. برای مثالمثال، موجهایموج‌های نوری را می‌توانیم ببینیم،ببینیم و پرتو ایکس بخشی از طیفبیناب است که از اجسامجسم‌های جامد، مانند پوست‌ها، عبور می‌کنندمی‌گذرد.

کاربرد امواج،موج‌ها، طول موجهایطول‌موج‌های متفاوت:

موجهایموج‌های رادیویی در فرستنده‌های رادیویی کار می‌کنند. موجهایموج‌های رادیویی با بسامد بسیار زیاد (UAFUHF) مربوط به موجهایموج‌های تلویزیون هستند. ریزموجهایریزموج‌های بلندتر در رادار به کاربکار می‌روند. ریزموجهایریزموج‌های کوتاه در [[اجاق مایکروویوتندپزها]] به کاربکار می‌روند. پرتوهای فروسرخ در دوربینهایدوربین‌های حساسحسّاس به گرما به کاربکار می‌روند. [[نور مرئی]] از سرخ تا بنفش برای رؤیترؤیّت به رنگهایرنگ‌های مختلفگوناگون و پرتوهای فرابنفش در تختهایتخت‌های مخصوص حمامحمّام آفتاب به کاربکار می‌روند. پرتوهای ایکسایکْس برای نگاه کردن به درون اجسامجسم‌ها بکار می‌روند و از پرتوهای گاما برای آشکارسازی ترک در فلز بهبکار کار می‌رودمی‌روند. پلیس‌ها اغلب برای تشخیص سرعت خودروها از رادار استفاده می‌کنند. موجهایموج‌های رادار که از تفنگی شلیکشلّیک می‌شوند، به وسیله‌ی نقلیه‌ای که در حال حرکت استحرکت‌اند می‌خورند و بر می‌گردندبرمی‌گردند. بسامد موج برگشتیبرگشتی، سرعت وسیله‌ی نقلیه را مشخصمشخّص می‌کند.

== منابعمأخذها ==

{{طیفبیناب الکترومغناطیسی}}

[[رده:مکانیک امواجموج‌ها]]