کاربر:Kh.vaziri2009

کتاب از رضاشاه تا محمدرضاشاه'''''''

"از رضاشاه تا محمدرضاشاه" عنوان کتابی است که شرح زندگی و خدمات فرهنگی و سیاسی جواد عامری دولتمردی که بیش از پنج دهه از اواخر دوران قاجار تا اواسط سلطنت محمدرضاشاه در سمت‌های آموزشی و اداری و نیز در کسوت فرستاده سیاسی فعال بوده است را در بر می‌گیرد. جواد عامری فرزند ابوالحسن خان معین‌الممالک از رجال سرشناس سمنان بود که در دوران سلطنت ناصرالدین شاه با درجه سرتیپی مدتی نیز به خدمات دولتی اشتغال داشت. به طوری که در مقدمه کتاب آمده، او از چهره‌های صاحب نفوذ سمنان به شمار می‌رفت و به سبب حسن سلوک با مردم ز محبوبیت و اعتبار محلی برخوردار بود. محبوبیت ابوالحسن خان و نیز ثروت و تنعم وی او را محسود برخی دیگر از خاندانهای محلی از جمله عمیدالممالک (پدر ارتشبد نصیری رئیس پیشین ساواک) ساخته بود، چنانکه آنها در اواخر عمر ابوالحسن خان با اغتنام از پیری و از کارافتادگی وی املاکش را مورد تعرض قرار دادند. این تعرض و تجاوز موجب تسلیم شکواییه‌ای نزد شاه و صدور دستور رفع تجاوز گردید. اما پس از مرگ ابوالحسن خان ادامه فشار و تعرض به خانواده وی سبب شد تا همسرش دست فرزندان خرسال خود از جمله جواد را بگیرد و عازم تهران شود. جواد عامری که به خانواده‌ای با فرهنگ تعلق داشت تحصیلات ابتدایی خود را از پنج سالگی در سمنان آغاز کرد و پس از پایان دوره متوسطه در تهران به مدرسه سیاسی که تنها مدرسه عالی آن زمان به شمار می‌رفت وارد شد. او تا پایان سال سوم در آنجا تحصیل خود را دنبال کرد اما چون مدرسه دجار وضع متزلزلی شده بود، برای ادامه تحصیل راهی اروپا گردید و از دانشکده حقوق دانشگاه پاریس فارغ‌التحصیل شد. پایان تحصیلات جواد عامری با آغاز جنگ جهانی اول تقارن داشت. او ناگزیر به ایران بازگشت و به نخستین شغل دولتی خود به عنوان معاون مستشاری در وزارت عدلیه اشتغال گزید. در این هنگام نصرت‌الدوله فیروز، وزیر عدلیه وقت که تحصیلات عالیه خود را در اروپا گذرانیده بود در صدد ایجاد مدرسه عالی حقوق برآمد و این فکر را با همکاری مسیو پرنی، مستشار فرانسوی عدلیه و میرزا جواد خان عامری به جامه عمل در اورد. میرزا جواد خان ضمن اداره کار در عدلیه معاونت مدرسه و تدریس تعدادی از دروس را به عهده گرفت. در سال 1306 مدرسه عالی حقوق با ادغام مدرسه سیاسی در آن، نام دانشکده حقوق به خود گرفت و پس از تاسیس دانشگاه تهران در سال 1300 احمد شاه به پیشنهاد قوام‌السلطنه نخست وزیر وقت، لقب معین الممالک را که متعلق به پدر میرزا جواد خان بود به پاس خدماتش به وی تفویض کرد. میرزا جواد خان در دوره وزارت عدلیه وثوق‌الدوله با وی همکاری نزدیک داشت. پس از انحلال آن وزاتخانه به وسیله داور و ایجاد تشکیلات جدید دادگستری، به همکاری با تشکیلات جدید دعوت شد و با رتبه 7 قضایی در راس محکمه تجارت قرار گرفت. او پس از چندی به مقام مستشاری دیوان عالی تمییز رسید و در 1315 از طرف رضاشاه به ریاست هیئت حل اختلافات مرزی با عراق منصوب گردید. در سال 1316 به وزارت امور خارجه انتقال یافت و در آنجا مشاغلی مانند مشاور حقوقی، مدیرکل و معاون وزارتخانه خدمت کرد. در 1319 هنگامی که مظفر اعلم وزیر خارجه وقت مغضوب رضاشاه واقع شد، عامری به فرمان شاه کفالت وزارت خارجه را عهده دار گردید. در شهریور 1320 در پی تهاجم متفقین به ایران و نخست وزیری ذکاءالملک فروغی، جواد عامری به دستور رضاشاه جای خود را در وزارت خارجه به علی سهیلی داد و تصدی وزارت کشور را بر عهده گرفت. پس از اشغال ایران به وسیله قوای بیگانه و دخالت دولتهای مهاجم بویژه انگلستان در انتخاب وزیران، جواد عامری از اولین قربانیان این مداخله‌جویی بود. با این همه در سال 1321 در کابینه قوام‌السلطنه بار دیگر به وزارت کشور منصوب گردید. قوام‌السطنه که به شدت میل داشت طرفدارانش در مجلس چهاردهم اکثریت پیدا کنند، دوستان خود را به نامزد شدن برای نمایندگی از شهرهای زادگاهشان تشویق می‌کرد. او به ویژه مصرانه از جواد عامری خواست تا از سمنان نامزد شود و وی با آنکه چندان رغبتی به این کار نداشت سرانجام در برابر فشار نخست وزیر وقت تسلیم شد و چنین بود که عامری از 1323 تا رویدادهایی که به کودتای 28 مرداد 1332 انجامید در شمار نمایندگان مجلس شورای ملی قرار گرفت. به موجب مدارکی که در کتاب ارایه شده است، جواد عامری طی این مدت رسما به هیچ حزب و گروهی نپیوست ولی همواره در جهت منافع ملی فعال بود. او در جریان رفع اشغال ایران از قوای شوروی و پایان دادن به غائله آذربایجان با قوام‌السلطنه همکاری ارزنده‌ای نشان داد و تجربه و بصیرت و اطلاعات حقوقی‌اش در هیئتی که به ریاست قوام عازم مسکو شد نقشی موثر و کارساز داشت. همچنین در مجلس شانزدهم با دکتر مصدق برا محقق ساختن ملی شدن صنعت نفت همکاری نزدیک داشت. با این همه در جریان رفراندوم برای انحلال مجلس هفدهم با مصدق اختلاف نظر پیدا کرد، چون براساس تجربیاتی که داشت رفراندوم را مقرون به مصلحت نمی‌دانست. شاه پس از این که در جریان ملی شدن نفت راه خود را از مصدق جدا کرد، به فکر افتاد جواد عامری را با توجه به حسن شهرت و پاکدامنی‌اش در برابر مصدق علم کند، ولی او به هیچوجه زیر این بار نرفت و پیش از آنکه مجلس هفدهم از طریق رفراندوم منحل شود، از نمایندگی استعفا داد. این استعفا نقطه ختام فعالیت‌های سیاسی تاثیرگذار جواد عامری در صحنه سیاست داخلی ایران بود. ناگفته نماند که وی بین سالهای 1337 تا 1340 سفارت ایران را در اتریش بر عده داشت و از آن پس رسما بازنشسته شد. هوشنگ عامری، نویسنده کتاب، فرزند جواد عامری است. وی این تالیف را که فشرده آگاهی‌بخشی از تاریخ یک قرن اخیر ایران نیز هست با تکیه بر اسناد و واقعیت‌های تاریخی و به دور از هرگونه مجامله‌ای درباره پدر خود به رشته تحریر کشیده است. هوشنگ عامری مدارج تحصیلی خود را تا دریافت درجه دکتری در ایران، آمریکا، انگلستان و آلمان به پایان برده است. او پس از حدود بیست سال خدمت در وزارت امور خارجه ایران از سال 1985 تا کنون به عنوان استاد علوم سیاسی و روابط بین‌المللی در دانشگاه وبستر در ژنو به کار تدریس اشتغال دارد. از ویژگی‌های بسیار ارزنده کتاب اشتمال آن بر اسناد و مدارک جامعی در ارتباط با مذاکرات ایران و شوروی برای رفع اشتغال نیروهای شوروی از ایران در زمان نخست وزیری قوام‌السلطنه در 1325 است که در کمتر کتابی با این تفصیل و جامعیت انعکاس یافته است. مولف در پایان کتاب ضمن اشاره به قرارداد کنسرسیوم به عنوان نتیجه عمده کودتای بیست و هشت مرداد، از ایجاد ساواک و برنامه اصلاحات ارضی فرمایشی واشنگتن به عنوان "دو تحفه دیگر سلطه آمریکاییان بر صحنه سیاسی ایران" یاد کرده و پی آمدهای زیانبار آنها را یادآور شده است. این کتاب خواندنی به وسیله شرکت مطالعات و نشر کتاب پارسه به نشانی زیر انتشار یافته است: ایران، تهران، خیابان اردیبهشت، پلاک 181 تلفن: 66956877