ویکی‌پدیا

گیومری: تفاوت میان نسخه‌ها

نمایش تاریخچه به صورت تعاملی
→ تفاوت قدیمی‌ترتفاوت جدیدتر ←
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
دیداریویکی‌متن
اصلاح ارقام، ابرابزار
خط ۲۱:
|established_title = بنیانگذاری
|established_date = [[سده پنجم پ.م.|سده پنجم پیش از میلاد]] با عنوان ''کومایری''{{سخ}}بازسازی در سال ۱۸۳۷ با عنوان ''آلکساندراپول''
|established_title1= تاریخ شهر شدن
|established_date1= ۱۸۴۰
|area_magnitude = 1 E9
|area_total_km2 = ۵۴
سطر ۴۴ ⟵ ۴۶:
}}
 
'''گیومری''' ({{lang-hy|Գյումրի}}) دومین شهر پرجمعیت [[ارمنستان]] پس از [[ایروان]] و مرکز [[استان شیراک]] در شمال غربی کشور است. آن در حدود ۱۲۶ کیلومتری شمال از ایروان واقع شده است. دربراساس سرشماری سال ۲۰۱۱ شهر دارای ۱۲۱٬۹۷۶ نفر جمعیت است. ..در سرشماری ۲۰۰۱ جمعیت این شهر ۱۵۰٬۹۱۷ کاهش یافته بود.
* سال بنیاد ([[۴۰۱ (پیش از میلاد)]]) تحت عنوان ''کومایری'' Kumayri
* تاریخ شهر شدن [[۱۸۴۰ (میلادی)|۱۸۴۰]]
 
نامشنام این شهر چندین بار تغییر کردهیافته است. در سال ۴۰۱ (پیش از میلاد) با نام «کومایری» (Kumayri) بنا نهاده شد. بین سال‌های ۱۸۳۷ تا ۱۹۲۴ ''«آلکساندراپول''» نامیده می‌شد و در دوران روس‌های[[اتحاد شوروی]] بین سال‌های ۱۹۲۴ تا ۱۹۹۰ ''«لنیناکان''» نام داشت و سرانجام ''پس از استقلال ارمنستان در سال 1991 به «گیومری''» تغییر نام داد.
 
== وجه تسمیه ==
خط ۶۱:
 
در این شهر همچنین ۱۱ هزار کودک یتیم زندگی می‌کنند. این شهر یک بار پیش هم در زمین لرزه‌ای که ۷۷ سال پیش رخ داد ویران شده بود.
روسهاروس‌ها پس از تسخیر این شهر در سال [[۱۱۸۳]] خورشیدی ([[۱۸۰۴ (میلادی)|۱۸۰۴]] میلادی) آن منطقه را تبدیل به یک پادگان بزرگ ارتشی کردند و هنوز هم شهر چهره ارتشی بخود دارد.
 
در خیابان‌های گیومری پیرزنان شیرینی‌هایی گردویی به نام باسدِغ می‌فروشند که روی آنها با [[انگبین]] و شیره قند پوشیده شده است. در تابستان که هوا گرم است تفریح مردم بیشتر [[بستنی]] خوردن و گپ زدن در قهوه‌خانه‌های محل است.
خط ۶۹:
== تاریخچه ==
=== تاریخ باستان ===
از منطقه گیومری برای نخستین بار با عنوان ''کومایری'' در کتیبه هاییکتیبه‌هایی تاریخی [[اورارتو|اورارتویی]] که متعلق به سده هشتم پیش از میلاد است نام برده شده است.<ref>{{cite web |url=http://gyumri.luys.am/en/home/history |title=History - Gyumri |last1= |first1= |date= |publisher= |access-date=14 June 2015}}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.britannica.com/EBchecked/topic/250542/Gyumri |title=Gyumri Armenia |last1= |first1= |date=6 May 2015 |publisher= Britannica|access-date=}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.gyumritown.com/|title=--- GyumriTown.com - The #1 Internet Site for Gyumri Armenia ---|publisher=Gyumritown.com|accessdate=15 December 2014}}</ref>
 
=== سده نوزدهم ===
در سال ۱۸۲۹، [[الکساندر پوشکین]]، شاعر سرشناس روس هنگام سفر به [[ارزروم]] از شهر "گیومری" دیدن نمود.
 
=== سده بیستم و دیرتر ===
در سال ۱۹۰۲، نخستین بانک شهر افتتاح شد. تا زمان (شوروی شدن) ارمنستان در سال ۱۹۲۰، شهر آلکساندارپول ۱۳۱ مراکز تولید آبجو، صابون، پارچه و غیره داشت. پس از [[انقلاب اکتبر]] ۱۹۱۷ و خروج از روسیه از منطقه [[قفقاز جنوبی]] قوای عثمانی ... شهر الکساندارپول در ۱۱ مه ۱۹۱۸، در حین [[لشکرکشی به قفقاز]] در [[جنگ جهانی اول]]. اگرچه قوای عثمانی در ۲۴ دسامبر ۱۹۱۸ در نتیجه [[قرارداد مودروس]] از شهر خارج شدند. در ۱۰ مه ۱۹۲۰ [[کودتا]] در آلکساندارپول برضد دولت [[داشناک]] ارمنستان<ref>Hovannisian. ''Armenia on the Road to Independence'', p. 198.</ref><ref name=bolt>{{citation|title=Earthquakes: 2006 Centennial Update&nbsp;– The 1906 Big One|last=Bolt|first=Bruce|authorlink=Bruce Bolt|date=August 2005|isbn=978-0716775485|edition=Fifth| publisher=[[W. H. Freeman and Company]]|pages=65–67}}</ref>
سطر ۱۸۳ ⟵ ۱۸۵:
 
=== دژ نگهبانی سیاه ===
نگهبانی سیاه {{ارمنی|Սև բերդ}} دژهی است روسی در شهر گیومری متعلق به دهه ۱۸۳۰ میلادی. بر روی تپه ایتپه‌ای بنا شده است.
 
 
=== کلیساها ===
سطر ۱۹۰ ⟵ ۱۹۱:
* [[صومعه مارماشن]] متعلق به سده دهم میلادی: که در ۶ کیلومتری شمالغرب گیومری واقع شده است.
* [[کلیسای ساویور مقدس]] یا آمناپرکیچ مقدس، ساخته شده بین سال‌های ۱۸۷۳–۱۸۵۳. (...)
* ، ساخته شده بین سال‌های ۱۸۸۴-۱۸۷۳۱۸۸۴–۱۸۷۳. هم اکنون، .
* کلیسای نشان مقدس (بنا شده در سال ۱۸۷۰)
* [[کلیسای ارتدوکس روسی نیکلای مقدس معجزه گر]].
* [[کلیسای روسی آرسنی مقدس]] (۱۹۱۰) عموماعموماً با عنوان کلیسای کازاچی پُست شناخته می شودمی‌شود.
* کلیسای گریگور روشَنگَر مقدس گیومری.
* (بنا شده در سال ۲۰۰۵).
سطر ۲۰۰ ⟵ ۲۰۱:
=== سایر اماکن ===
[[پرونده:Գարեգին Նժդեհի հուշարձանը Գյումրիում 03.jpg|بندانگشتی|میدان گارگین نژده]]
* خانه-موزه خواهران آسلامازیان بنا شده در دهه ۱۸۸۰، بیش از ۷۰۰ عدد طراحی، نقاشی و دیگر آثار "«خواهران آسلامازیان"» هنرمندان دوره شوروی.
* [[موزه معماری ملی ژیتوغتسیان|موزه زندگی اجتماعی و معماری ملی ژیتوغتسیان گیومری]].
* خانه-موزه [[سرگئی مرکورف]].
سطر ۲۵۲ ⟵ ۲۵۳:
[[پرونده:Gyumri city stadium after renovation.jpg|بندانگشتی|[[ورزشگاه شهر گیومری]]]]
 
<!-- این شهر برای قهرمانان جهانی در رشته هایرشته‌های ورزشی انفردادی به مانند [[روبرت امییان]] در پرش طول، [[یوری واردانیان]] و [[نازیک آودالیان]] وزنه‌برداری و [[آرا آبراهامیان]] می باشدمی‌باشد -->
 
[[باشگاه فوتبال آراگاتس]] دومین باشگاه فوتبالی بود ... که در سال ۲۰۰۲ به خاطر مشکلات مالیه منحل شد.
سطر ۴۲۶ ⟵ ۴۲۷:
نخستین اجرای اپرا در ارمنستان (''آنوش'' اثر [[آرمن تیگرانیان]]) در سال ۱۹۱۲ در آلکساندراپول صورت گرفت
 
در سال ۱۸۶۵، یک گروه نمایش آماتوری در شهر گیومری نمایش "«شوشانیک"» اثر اچ. کارینیان را اجرا نمود. سالن نمایش دولتی واردان آجمیان در سال ۱۹۲۸ در شهر گیومری تاسیستأسیس شد. کارگردانان برجسته [[روبن سیمونوف]] و [[واردان آجمیان]]، هنرپیشگان [[فرونزیک مکرتچیان|مهر مکرتچیان]]، [[آزات شرانتس]] و [[واردوهی واردسیان|واردوهی وادِرِدسیان]] در این سالن فعالیت نمودند. ساختمان جدید این تئاتر در سال ۱۹۷۲ افتتاح شد. مدیر هنری آن [[نیکلای تساتوریان]] می‌باشد
 
مردم گیومری در همه ارمنستان به تعریف کردن داستان‌های خنده دار و قصه معروفند.<ref>Urban Spaces After Socialism, by Tsypylma Darieva, 2011, p. 68</ref>
سطر ۴۳۵ ⟵ ۴۳۶:
گاهنامه گیومری، ''آخوریان'' را به چاپ رسانید.<ref>''Concise Armenian Encyclopedia'', Ed. by acad. K. Khudaverdyan, Yerevan, Vol. 2, p. 763</ref>
 
شهر گیومری میزبان "«دوسالانه گیومری"» است توسط هنرمند آزاد سارگسیان و مرکز هنر معاصر گیومری سازماندهی شده است.<ref>Art and Asia Pacific Almanac - Volume 5 - Page 92</ref> در سال ۲۰۱۳ رسماً پایتخت فرهنگی [[کشورهای مستقل همسود]] اعلام شد.<ref>{{cite web|url=http://www.armenianow.com/arts_and_culture/47335/armenia_gyumri_cis_cultural_capital|title=Gyumri officially declared CIS cultural capital in 2013 - Arts and Culture - ArmeniaNow.com|publisher=Armenianow.com|accessdate=15 December 2014}}</ref>
 
== مشاهیر بومی ==
سطر ۴۸۵ ⟵ ۴۸۶:
 
== نگارخانه ==
<gallery mode="packed-hover" heights="160۱۶۰">
Old Gyumri 03.PNG|آلکساندراپول قدیم به همراه کلیسای ساویور مقدس (۱۸۵۹-۱۸۷۳)
Սուրբ Նշան, ք. Գյումրի 03.JPG|کلیسای نشان مقدس (۱۸۷۰)
سطر ۵۱۳ ⟵ ۵۱۴:
{{چپ‌چین}}
* {{cite web |url= http://www.armeniapedia.org/index.php?title=Gyumri|title=Gyumri - Armeniapedia.org |last1= |first1= |date= |website= |publisher=آرمنیاپدیا |access-date= |quote=}}
* {{cite web |url= |title=http://www.armeniapedia.org/index.php?title=Rediscovering_Armenia_Guidebook-_Shirak_Marz |last1= |first1= |date= |website= |publisher= |access-date= }}
{{پایان چپ‌چین}}
 
برگرفته از «https://fa.wikipedia.org/wiki/گیومری»