جمعیت نسوان وطنخواه: تفاوت میان نسخه‌ها

'''جمعیت نسوان وطنخواه''' (۱۳۰۱–۱۳۱۲) یکی از سازمان‌های [[رادیکالیسم|رادیکال]] شناخته شدهٔ زنان در تهران بود که در سال ۱۳۰۱ توسط تعدادی از زنان روشنفکر ایرانی، به اهتمام [[محترم اسکندری]] تشکیل شد. هدف جمعیت نسوان وطنخواه، ترویج [[حقوق زنان]] و بهبود شرایط دختران بود. این سازمان [[نشریه نسوان وطنخواه]] را منتشر می‌کرد و فعالیت‌هایی مانند برگزاری کلاس‌های تحصیلی دختران و اکابر، تاسیس بیمارستان برای زنان فقیر، برگزاری جلسات سخنرانی و راهپیمایی داشت و نمایشی به نام [[آدم و حوا (نمایش)|آدم و حوا]] اجرا کرد.<ref name=sanasarian634>{{پک|ساناساریان|۱۳۸۴|ک=جنبش حقوق زنان در ایران (طغیان، افول و سرکوب از ۱۲۸۰ تا انقلاب ۱۳۵۷)| ص= ۶۳–۶۴ }}</ref><ref name=mashrouteh>{{پک|ناهید|۱۳۶۰|ک=زنان ایران در جنبش مشروطه| ص =۱۱۵ تا ۱۱۸}}</ref> این جمعیت میزبان دومین [[کنگره نسوان شرق]] در سال ۱۳۱۱ در ایران بود.<ref name=sanasarian105>{{پک|ساناساریان|۱۳۸۴|ک=جنبش حقوق زنان در ایران (طغیان، افول و سرکوب از ۱۲۸۰ تا انقلاب ۱۳۵۷)| ص= ۱۰۵}} </ref>

جمعیت نسوان وطنخواه آخرین انجمن زنانی بود که در دورهٔ سرکوب نشریات و احزابِ کشور به‌دست [[رضاشاه]]، در سال ۱۳۱۲ بسته شد.<ref name=sanasarian634>{{پک|ساناساریان|۱۳۸۴|ک=جنبش حقوق زنان در ایران (طغیان، افول و سرکوب از ۱۲۸۰ تا انقلاب ۱۳۵۷)| ص= ۶۳–۶۴ }}</ref>

اهداف جمعیت نسوان وطنخواه ایران، آموزش دختران، گسترش صنایع ملی، تحصیل زنان بزرگسال (برگزاری کلاس‌های اکابر)، حمایت از دختران بی‌سرپرست و تأسیس [[بیمارستان]] برای زنان فقیر<ref name=sanasarian634>{{پک|ساناساریان|۱۳۸۴|ک=جنبش حقوق زنان در ایران (طغیان، افول و سرکوب از ۱۲۸۰ تا انقلاب ۱۳۵۷)| ص= ۶۳–۶۴ }}</ref>، به دست آوردن حقوق زنان، رفع [[حجاب]] و ترویج کالاهای ایرانی بود. برای مثال، یکی از شعارهای این جمعیت «پوشیدن لباس وطنی» بود.<ref name=mashrouteh/> [[نشریه نسوان وطنخواه]] نیز دربارهٔ [[حقوق زنان]]، خطرهای ازدواج زودهنگام دختران، آموزش و تحصیل زنان، [[اصلاحات]] اجتماعی و ادبیات منتشر می‌شد.<ref name=sanasarian634/> [[محترم اسکندری]] سازمان‌دهندهٔ اصلی این جمعیت و نخستین رئیس آن بود. سخنرانی‌های او در حمایت از تحصیل زنان و علیه حجاب بود و راهپیمایی‌های اعضای جمعیت را برنامه‌ریزی می‌کرد.<ref name=sanasarian634/>

جمعیت نسوان وطنخواه نمایشنامهٔ «''[[آدم و حوا (نمایش)|آدم و حوا]]''» با محوریت «آزادی زنان» را که نخستین [[تئاتر]] زنان در ایران بود<ref name=mashrouteh/> با همکاری [[میرزاده عشقی]] نوشتند و آن را در [[پارک اتابک]] اجرا کردند. پنج هزار زن از جمله، تعدادی از زنان اروپایی به تماشای آن آمدند و چهارصد تومان جمع شد.<ref>{{پک|آفاری|۱۳۷۷|ک=انجمن‌های نیمه سری زنان در نهضت مشروطه| ص=۴۲}}</ref> اما سپس به دلیل مخالفت شدید روحانیان تهران اجرای آن ممنوع شد.<ref name=sanasarian634>{{پک|ساناساریان|۱۳۸۴|ک=جنبش حقوق زنان در ایران (طغیان، افول و سرکوب از ۱۲۸۰ تا انقلاب ۱۳۵۷)| ص= ۶۳–۶۴ }}</ref> نسوان وطنخواه با اجرای این برنامه و درآمد حاصل از فروش بلیط آن مخارج کلاس‌های اکابر برای زنان را تأمین کرد.<ref name=mashrouteh/>

در یکی از راهپیمایی‌ها، جمعیت نسوان وطن خواه جزوه‌هایی [[زن‌ستیزی|زن‌ستیز]] به نام ''مکر زنان'' را که توسط برخی [[ارتجاع|مرتجعین]] نوشته و توزیع شده بود، از تمام مناطق شهر خریده و در [[میدان توپخانه]] به آتش کشیدند. آنان با این عمل نمادین، مبارزهٔ خود را با [[خرافات]] اعلام کردند.<ref name=mashrouteh/> به همین دلیل بسیاری از آنان، از جمله محترم اسکندری بازداشت شدند و خانهٔ وی مورد حمله مذهبیان قرار گرفت و غارت شده، به آتش کشیده شد. علیرغمعلی‌رغم این شرایط، او برگزاری کلاس‌های سواد آموزی را ادامه داد.<ref name=sanasarian634/> همچنین، اعضای جمعیت در دادگاه مرد نویسنده‌ای که به دلیل نوشتن علیه حجاب محاکمه می‌شد شرکت کردند.<ref name=Paidar>{{پک|Paidar|1997|ک=Women and the political process in twentieth-century Iran| ص=۹۶-۹۷|زبان=en}}</ref>

پس از مرگ محترم اسکندری، [[مستوره افشار]] (۱۲۵۹–۱۳۲۴) که از اعضای اولیه جمعیت بود در سال ۱۳۰۳ برای ریاست انجمن انتخاب شد.<ref name=nesvaneshargh2>{{پک|سلامی|نجم‌آبادی|ک=نهضت نسوان شرق| ص=۲}}</ref> این انجمن در سال ۱۳۱۱ میزبان دومین [[کنگره نسوان شرق]] بود.<ref name=sanasarian105>{{پک|ساناساریان|۱۳۸۴|ک=جنبش حقوق زنان در ایران (طغیان، افول و سرکوب از ۱۲۸۰ تا انقلاب ۱۳۵۷)| ص= ۱۰۵}} </ref> کنگره نسوان شرق، همایش زنانِ [[کشورهای عربی]] و [[آسیا]]یی بود که ابتدا از ائتلاف و ادغام انجمن‌های محلی زنان در کشورهای عربی تشکیل شد. به تدریج سازمان‌هایی از کشورهای دیگر مانند [[هندوستان]] نیز به آن اضافه شدند.<ref >{{پک|سلامی|نجم‌آبادی|ک=نهضت نسوان شرق}}</ref>

[[نشریه نسوان وطنخواه]] ارگان رسمی جمعیت نسوان وطنخواه بود و دربارهٔ [[حقوق زنان]]، خطرهای ازدواج زودهنگام دختران، آموزش زنان، اصلاحات اجتماعی و [[ادبیات]] منتشر می‌شد.<ref name=sanasarian634>{{پک|ساناساریان|۱۳۸۴|ک=جنبش حقوق زنان در ایران (طغیان، افول و سرکوب از ۱۲۸۰ تا انقلاب ۱۳۵۷)| ص= ۶۳–۶۴ }}</ref> این نشریه توسط [[محترم اسکندری]] و صاحب امتیازی [[ملوک اسکندری]] در یازده شماره و در طول سه سال (از [[۱۳۰۲]] تا [[۱۳۰۵]]) چاپ شد.<ref>{{پک|نفیسی|ف=نسل اول کوشندگان آزادی زنان ایران - «مستوره افشار» و جمعیت نسوان وطن خواه}}</ref><ref name=sanasarian634/>

جمعیت نسوان وطن خواه تا سال [[۱۳۱۲]] فعال بود.<ref name=Dawlatšāhī>{{پک|Dawlatšāhī|1998|ف=ESKANDARĪ,MOḤTARAM |زبان=en}}</ref> در این زمان [[رضاشاه]] اقدام به سرکوب، توقیف و بستن نشریات و انجمن‌های مستقل [[دموکراسی|دموکراسی‌خواه]] و [[چپ‌گرا]] کرده بود و کنترل حکومتی بر مطبوعات افزایش یافت. سازمان‌های زنان نیز از این قاعده مستثنا نبودند و طبیعت خودجوش جنبش زنان به سمت کنترل دولتی می‌رفت. چنانکه دو تن از اعضای [[جمعیت پیک سعادت نسوان]] در رشت دستگیر شدند، سازمان [[بیداری زنان]] بسته شد، [[جامعه زنان قزوین]] بسته شد و اعضای آن به اتهام داشتن عقاید کمونیستی زندانی شدند، همچنین نشریات زنانه غیر کمونیستی مانند [[نامه بانوان]] نیز بسته شدند و موسس آن، [[شهناز آزاد]] زندانی شد و روزنامه پرخواننده [[جهان زنان]] بسته شد. جمعیت نسوان وطنخواه نیز پیش چشم نیروهای نظمیه با تحریک و جلب عده‌ای از متعصبان سنگباران شد و نشریات آن به آتش کشیده شد.<ref name=Paidar>{{پک|Paidar|1997|ک=Women and the political process in twentieth-century Iran||زبان=en|ص=۹۶-۹۷}}</ref><ref>{{پک|آبراهامیان|۱۳۷۸|ک=ایران بین دو انقلاب: از مشروطه تا انقلاب اسلامی| ص=۱۲۷ و ۱۱۷}}</ref> موضع‌گیری سخنران‌های جمعیت در [[کنگره نسوان شرق]] و اختلافات درباره مسئله چگونگی مواجهه با رضاشاه و مسئله حجاب نیز در این باره موثر بود<ref>{{پک|Najmabadi|2005|ک=Women and Islam: Womens's movements in Muslim societies|زبان=en}}</ref>. چند سال بعد تعدادی از اعضای جمعیت که تمایل داشتند فعالیت‌های اجتماعی خود را ادامه دهند به [[کانون بانوان]] که توسط دولت تشکیل شد پیوستند.<ref name=Dawlatšāhī>{{پک|Dawlatšāhī|1998|ف=ESKANDARĪ,MOḤTARAM }}</ref>

* {{یادکرد |کتاب = Women and Islam: Womens's movements in Muslim societies | نام خانوادگی = Najmabadi | نام = Afsaneh | پیوند نویسنده = افسانه نجم‌آبادی |ترجمه = |فصل = (Un)Veiling Feminism | پیوند فصل = http://books.google.com/books?id=6ln19FcDV7wC&printsec=frontcover&dq=Women+and+Islam:+Womens%27s's+movements+in+Muslim+societies&ei=oDrqSZSJEpXaNcrVqCM#PPA216,M1 |کوشش = Haideh Moghissi| زبان = en | ناشر = Taylor & Francis| چاپ = | سال = 2005 |شابک =9780415324212 }}

<!-- [[رده:جنبش‌های زنان]] -->