آرامگاه بی‌بی‌شهربانو: تفاوت میان نسخه‌ها
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
خط ۳:
|نام‌اثر=آرامگاه بی‌بی‌شهربانو
|تصویر= آرامگاه بی‌بی‌شهربانو.jpg
|اندازه‌تصویر=
|برچسب‌تصویر= آرامگاه منسوب به بی‌بی شهربانو
|استان=[[تهران]]
خط ۱۸:
}}
'''بی بی شهربانو''' نام [[آرامگاه]]ی است در [[شهر ری]]. طبق کتیبه موجود در آن و باور مردم مقبره [[شهربانو]] همسر امام سوم شیعیان [[حسین بن علی]] و مادر امام چهارم شیعیان [[سجاد]] است.<ref>حسین کریمان، تهران در گذشته و حال، تهران ۱۳۵۵،
به عقیده برخی از کارشناسان به دلایلی همچون قرارگرفتن زیارتگاه بر فراز کوه، نزدیکی به چشمه، ویژگیهای معماری سنگی، اختصاص زیارت آن به زنان در برخی دوره‌ها، کاربرد واژه [[بانو]] و شهربانو برای [[ایزدبانو]]ی [[آناهید]] و تشابه [[افسانه]] بی‌بی شهربانو با داستان زیارتگاه زرتشتی «بانوی پارس» در [[یزد]]، این بنا در اصل از نیایشگاه‌های [[آناهید]]، الهه آب‌ها و باروری و از پرستشگاه‌های [[زرتشتیان]] پیش از [[اسلام]] بوده‌است.<ref>مری بویس، «بی بی شهربانو و بانو پارس»، ترجمه حسن جوادی، مجله بررسی‌های تاریخی، سال دوم، شماره ۳ و ۴ (آبان ۱۳۴۶)، صفحه ۱۲۹۱۳۰، ۱۳۵، ۱۴۳</ref>
خط ۲۸:
== مشخصات ==
این مجموعه محوطه‌ای است مستطیل شکل (شمالی-جنوبی)، به طول ۳۳متر و عرض ۲۲ متر که با دیواری سنگی متعلق به سدهٔ چهارم ([[بوییان]] و [[سلجوقی]]) محصور گردیده و از شمال به کوهستان محدود می‌شود. در بخش جنوبی آن چند بنای محکم سنگی با پوشش گنبدی از سنگ و آجر وجود دارد. محوطه اصلی با احداث دیوارهای جدید، رواق‌ها، اتاق‌ها، راهرو و غیره در دوره‌های گوناگون به دو قسمت ([[صحن]]) تقسیم شده‌است.<ref>محمدتقی مصطفوی، آثار تاریخی طهران، جلد ۱، چاپ میرهاشم محدث، تهران ۱۳۶۱،
▲این مجموعه محوطه‌ای است مستطیل شکل (شمالی-جنوبی)، به طول ۳۳متر و عرض ۲۲ متر که با دیواری سنگی متعلق به سدهٔ چهارم ([[بوییان]] و [[سلجوقی]]) محصور گردیده و از شمال به کوهستان محدود می‌شود. در بخش جنوبی آن چند بنای محکم سنگی با پوشش گنبدی از سنگ و آجر وجود دارد. محوطه اصلی با احداث دیوارهای جدید، رواق‌ها، اتاق‌ها، راهرو و غیره در دوره‌های گوناگون به دو قسمت ([[صحن]]) تقسیم شده‌است.<ref>محمدتقی مصطفوی، آثار تاریخی طهران، جلد ۱، چاپ میرهاشم محدث، تهران ۱۳۶۱، صفحه ۱۳۱</ref><ref>حسین کریمان، تهران در گذشته و حال، تهران ۱۳۵۵، صفحه ۳۱</ref>
[[File:Bibishahbanoo.jpg|thumb|راست|بقعه بی بی شهربانو در شهر ری]]
بنای اصلی بقعه از سنگ و گچ ساخته شده و تاق‌های آن آجری است. از سبک و وضع بنا برمی آید که هسته اصلی آن در دوره ساسانی ساخته شده باشد و در سدهٔ چهارم (عهد آل بویه) از آن برای آرامگاه استفاده شده و قسمت‌هایی به آن افزوده‌اند. این بقعه مشتمل بر حرم کوچک چهارگوشی است با ابعادی در حدود ۲۵ر۳متر. مدخل اصلی حرم رو به مشرق و دارای سردری است متعلق به روزگار صفوی، اما گنبد کاشی‌کاری و برخی گچ‌بری‌ها و تزیینات آن از آثار دوره قاجار است.<ref name=autogenerated1>نصرت الله مشکوتی، فهرست بناهای تاریخی و اماکن باستانی ایران، تهران ۱۳۴۹،
جلو سر در، دهلیزی قرار دارد که در گذشته به صورت ایوانی بوده و بخشی از حیاط اندرون بقعه به شمار می‌آمده‌است. در جنوب همین دهلیز بنای مربع سنگی استواری با ابعاد ۸ر۵ متر و [[پوشش ضربی]] متعلق به قرن چهارم وجود دارد. در جنوب حرم نیز اتاق طویل مسدودی در جهت شرقی-غربی قرار دارد که احتمال داده‌اند متعلق به دوره ساسانی باشد. این اتاق از مشرق به بنای مربع سنگی مذکور منتهی می‌گردد و معلوم می‌شود که در آغاز، راه ورود به بنای سنگی بوده‌است. در شمال حرم، مسجد یا رواقی از دوره قاجاریه وجود دارد. صحن بزرگتر بقعه که حیاط بیرونی آن محسوب می‌شود در شمال همین مسجد قرار دارد. در شمال صحن اتاقی برای اقامت میهمانان متولی یا زوّار دیگر احداث شده‌است.<ref>محمدتقی مصطفوی، آثار تاریخی طهران، جلد ۱، چاپ میرهاشم محدث، تهران ۱۳۶۱، صفحه
پایین پله‌های بقعه بی بی شهربانو و در سمت راست غاری به چشم می‌خورد که مدخل تنگ و باریکی دارد. داخل غار نیز برای نذر شمع روشن می‌کنند. در قسمتی از این هم غار پنجره‌ای مشبک قرار دارد که می‌گویند دختران جوان برای گشوده شدن بختشان بر روی آن دخیل می‌بندند.<ref>کریمیان، حسین: ری باستان، جلد اول، نشر انجمن آثار ملی، ۱۳۴۵.</ref>
سطر ۴۲ ⟵ ۴۱:
گنبد بقعه از عهد [[دیالمه]] است.
صندوق [[منبت]] روی قبر، حدیث‌های پیامبر اسلام و لقب‌های شهربانو را دربرداشته و تاریخ ۸۸۸ هجری قمری و نام بانی و سازندگان آن ذکر شده‌است.<ref>کریمیان، حسین: ری باستان، جلد اول، نشر انجمن آثار ملی، ۱۳۴۵، جلد ۱، صفحه
در منبت زیبایی از دوران [[شاه طهماسب]] در جنوب شرقی حرم که مدخل اصلی و قدیمی آن است قرار دارد.
سطر ۶۹ ⟵ ۶۸:
== پانویس ==
{{پانویس|اندازه=کوچک|۲}}
{{مکان‌های تاریخی شهرری}}
| |||