|
|date=2002
|ref=e16
|agency=[http://www.ijli.antat.ru/language.html انستیتیویانستیتوی زبان، ادبیات و هنر آکادمی علوم جمهوری تاتارستان]
|script=[[الفبای سیریلیک]],، [[الفبای لاتین]],، [[الفبای عربی]]
|familycolor=Altaic
|fam1=[[زبان‌های ترکی]]
|iso1=tt|iso2=tat|iso3=tat
|notice=IPA}}
'''تاتاری''' ([[سیریلیک]]: татарча، [[الفبای لاتین|خط لاتین]]: tatarça، [[خط عربی]]: طاطارچا) [[زبان|زبانی]] از خانواده [[زبان‌های ترکی]] است که مردم [[تاتار]] به آن سخن می‌گویند. عدهعدهٔ تاتار زبان‌هایتاتارزبان‌های دنیا حدود هفت میلیون۷٬۰۰۰٬۰۰۰ نفر است.
== تاریخ ==
زبان تاتاری امروزه بازماندهبازماندهٔ زبان‌های منقرض شدهمنقرض‌شدهٔ [[قبچاق]] یا شاخهشاخهٔ شمال‌غربی زبان‌های [[ترکی]] و [[بلغاری باستانی]] است. این زبان تا حد زیادی از [[زبان‌های قفقازی]] و [[اسلاوزبان اسلاوی|اسلاوی]] تأثیر پذیرفته استپذیرفته‌است. زبان‌های ترکی از اصل یکسانی منشعب شده‌اند و دسته‌های متعددی دارند که قبچاقی یکی از آن‌هاست.
== پراکندگی جغرافیایی ==
زبان تاتاری در [[روسیه]]، [[آسیای میانه]] و جمهوری خودمختار تاتارستان روسیه و نیز قزاقستان گویشورانی دارد. همچنین زبان تاتاری در میاندرمیان اقلیت‌های تاتار ساکن در کشورهای [[اوکراین]]، [[ترکیه]]، [[لهستان]]، [[فنلاند]] و [[چین]] نیز رایج است.
بعلاوه تاتاری [[زبان مادری]] حدود چهارصد هزار۴۰۰٬۰۰۰ نفر از [[باشقیر|باشقیرها]]، که بیشتر در شهر [[اوفا]] زندگی می‌کنند، نیز می‌باشدهست. اینان باشقیری زبانانیباشقیری‌زبانانی هستند که در اثربراثر همنشینی و همجواری با تاتارها زبان بومی خود را بتدریجبه‌تدریج کنارگذاشتهکنار گذاشته و تاتار زبانتاتارزبان شده‌اند.
براساس سرشماری سال ۲۰۰۲ روسیهروسیه، حدود ۹۴٪ از تاتارهای [[جمهوری تاتارستان]] و حدود ۷٪ از اقوام دیگردیگرِ ساکن این جمهوری تاتاری می‌دانند.<ref>[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/TOM_04_06.xls دانش از زبان‌های به جزبه‌جز روسی در جمهوریهاجمهوری‌ها و ایالات روسیه]</ref> بیش از 94% تاتار۹۴٪ تباران،تاتارتباران، زبان تاتاری را نیز می‌دانند.<ref>[//en.wikipedia.org/wiki/Tatar_language#cite_note-1 . 6. Владение языками (кроме русского) населением отдельных национальностей по республикам, автономной области и автономным округам Российской Федерации(Knowledge of languages other than Russian by the population of republics]</ref>
زبان تاتاری گویش‌های متعددی را شامل می‌شود.
== نوشتار ==
زبان تاتاری در گذشته به الفباهای گوناگونی نوشته می‌شدهمی‌شده، ولی امروز [[خط سیریلیسیریلیک]] تاتاری برای این زبان کاربرد دارد. پیشتر خطوطی مانند [[خط اورخون]]، [[الفبای اسکی املا]] (بر مبنایبرمبنای [[الفبای فارسی]] از [[خط عربی]]) و الفبای لاتینی نیز برای آن بکاربه‌کار می‌رفته. تاتارها تا 1920۱۹۲۰ زبان خود را با الفبای اسکی املا به کتابت در می‌آوردنددرمی‌آوردند. پس از آنآن، لاتین نویسیلاتین‌نویسی و سپس سیریل نویسیسیریل‌نویسی برای زبانشان رایج شد.<ref>[http://www.usefoundation.org/view/517 "The Tatar language will continue to be written through the Cyrillic alphabet". U.S. English Foundation. February 2005. Retrieved 20 February 2012.]</ref> امروزه خط دیگری نیز بصورتبه‌صورت لاتینی برای این زبان در کناردرکنار خط سیریلیسیریلیک استفاده میشودمی‌شود که شبیه الفبای [[ترکی استانبولی]] است.
== ویژگی‌های زبان ==
مانند تمام زبان‌های شاخهشاخهٔ ترکی از خانوادهخانوادهٔ آلتایی، زبان تاتاری نیز یک [[زبان‌های التصاقی|زبان پیوندی]] است.است؛ به این معنا که از پسوندهای اضافه شوندهاضافه‌شونده به مادهمادهٔ اصلیاصلیِ کلمهکلمه، معانی جدید ساخته می‌شود و کلمات صرف نمی‌شوند. ریشهریشهٔ واژگانواژه‌ها، تاتاری-ترکی استاست، اما این زبان، تاثیرهایتأثیرهای زیادی را از [[زبان‌های اورالی]] حاشیهحاشیهٔ [[رودخانه ولگا|رود وُلگا]] و همچنین از [[زبان عربی]]، [[زبان فارسی]] و [[زبان روسی]] پذیرفته استپذیرفته‌است.<ref>[http://www.languages-study.com/tatar.html Татарский язык в Интернете: информация о методах и средствах обучения]</ref>
== نمونهنمونهٔ واژگان ==
* äye – آری
* yuq – نه
* zínhar öçen – لطفاً
* räxmät – سپاسگزارم
* ğafu it(egez) – معذرت میخواهممی‌خواهم
* min – من
* sin – تو (sg.)
| 