سید ضیاءالدین طباطبایی: تفاوت میان نسخه‌ها
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
Mazdakabedi (بحث | مشارکتها) ابرابزار |
|||
خط ۱:
{{Infobox officeholder
| name =
| image =SeyyedZia.jpg
| imagesize =
| caption =
| birth_date = ۱۲۶۸
| birth_place = [[شیراز]]، [[ایران]]
خط ۱۵:
| predecessor = [[فتح الله خان اکبر]]
| successor = [[احمد قوام السلطنه]]
| office3 =
| term_start3 =
| term_end3 =
| predecessor3 =
| successor3 =
| party = [[حزب اراده ملی]]
| religion = [[شیعه]]
|spouse =
}}
'''سید ضیاءالدین طباطبایی''' (زادهٔ ۱۲۶۸ در [[شیراز]] - درگذشتهٔ ۷ شهریور ۱۳۴۸ در [[تهران]]) [[سیاستمدار]] [[ایرانی]] و [[نخست وزیر ایران]] در زمان [[احمدشاه قاجار]]، آخرین شاه [[دودمان قاجار]]، بود. در [[کودتای ۱۲۹۹|کودتای ۱۲۹۹ خورشیدی]] همراه با [[رضاشاه|رضاخان]] شرکت داشت و [[فهرست نخست‌وزیران ایران پس از مشروطه|رئیس‌الوزرای ایران]] شد و تا ۱۴ خرداد ۱۳۰۰ در این مقام بود.
== سالهای اولیه زندگی ==
سید ضیاءالدین طباطبایی در تابستان ۱۲۶۸ شمسی در
سید ضیاء در حدود یک‌سالگی همراه با والدین خود به تبریز برده شد. تحصیلات مقدماتی خود را توسط معلمین خصوصی در منزل فراگرفت. سپس، با ورود به مدرسهٔ ثریای تبریز، علاوه بر دروس جدید، زبان روسی را نیز فراگرفت. پس از آن به شیراز رفت و علاوه بر تحصیلات مذهبی، به فراگیری زبانهای فرانسه و انگلیسی نیز پرداخت.
سید ضیاء از دوران بلوغ تعارضاتی در رفتارش داشت. او گاه
در پانزده‌سالگی، همزمان با مشروطهخواهیِ مردم، به
دیگر اقدام وی بمبگذاری توسط یکی از عواملش در مغازه حاج محمد اسماعیل نماینده دوره اول مجلس و هوادار محمدعلی شاه بود که انفجار بمب کشته شدن بمبگذار را در پی داشت و منجر به فرار وی شد. او با پناهندگی به سفارت بلژیک راهی خارج گردید. همچنین بار دیگر که به علت بمبگذاری در منزل
وی از مهر ۱۲۸۸ به انتشار نشریه
در همین دوران که وی در خارج به سر میبرد، با شرکت در جشن تاجگذاری [[جرج پنجم (پادشاهی متحد)|جرج پنجم]]، به عنوان نماینده مطبوعات ایران از سوی دیپلماتهای انگلیسی به عنوان مشاور، رایزن فرهنگی و سیاسی مورد توجه واقع شد. سرانجام سید ضیاء در آستانه اولتیماتوم روس و انگلیس وارد ایران شد و پس از مدتی روزنامه
سید ضیاء در سال ۱۲۹۶ جهت ارسال مشاهدات خود از آثار انقلاب بلشویکی روسیه به وزارت خارجه ایران، به این کشور سفر نمود؛ اما پس از هرج و مرجهای ناشی از [[انقلاب اکتبر ۱۹۱۷]] به ایران بازگشت. وی که از حامیان وثوق الدوله و پیمان ۱۹۱۹ که مخالفان بسیاری داشت، بود. سید ضیاء در اواخر سال ۱۲۹۸ به منظور
== دولت کودتا ==
ارتباط سید ضیاء با [[حسن وثوق|وثوق الدوله]] و خصوصیات وی که توجه انگلیسیها را به وی جلب کرده بود، باعث شد او به
مختلف؛ از جمله [[
سید ضیاء پس از تشکیل کابینه خود در اسفند ۱۲۹۹ با اقداماتی، همچون لغو [[قرارداد ۱۹۱۹]] که خود از طرفداران آن بود، سعی نمود مقبولیتی در بین مردم برای خود کسب نماید.
▲ارتباط سید ضیاء با [[حسن وثوق|وثوق الدوله]] و خصوصیات وی که توجه انگلیسیها را به وی جلب کرده بود، باعث شد او به "کمیته آهن" که به کوشش سازمان جاسوسی انگلیس جهت حفظ منافع انگلیس در ایران و انجام کودتا تشکیل شده بود، راه یابد. وی در رأس این سازمان سری که متشکل از رجال مختلف ایرانی و انگلیسی بود، قرار گرفت و رابط جلسات آن با وزیر مختار انگلیس و دیگر عوامل اطلاعاتی انگلیس در تهران بود. با فراهم شدن شرایط، انگلستان با انتخاب سید ضیاء به عنوان چهره سیاسی و [[رضاخان]] به عنوان چهره نظامی، کودتای خود در ایران را عملی ساخت. بدین صورت که با عزل فرمانده روسي قزاق‌ها توسط احمد شاه، مشيرالدوله استعفا كرد و رياست قزاق‌ها را انگليسي‌ها بر عهده گرفته و فرماندهي آن را بر عهده رضاخان گذاردند. طبق برنامه قبلي با همكاري رضاخان و سيد ضياء، نيروهاي قزاق از قزوين به تهران آمده و كودتاي سوم اسفند ۱۲۹۹ شكل مي‌گيرد. در ستاد مشترك «ضياء ـ رضا» حكم دستگيري ۶۰ نفر از افراد با گرايش‌هاي
▲مختلف؛ از جمله [[سيد حسن مدرس]] تا [[اکبر صارم‌الدوله|صارم الدوله]] صادر مي‌شود. روز چهارم كودتا، رضاخان با لقب سردار سپه، رياست قزاق و سيد ضياء نیز حکم نخست وزيري خود را از [[احمدشاه قاجار]] دریافت میکنند.
== مهاجرت به فلسطین ==▼
▲سید ضیاء پس از تشکیل کابینه خود در اسفند ۱۲۹۹ با اقداماتی، همچون لغو [[قرارداد ۱۹۱۹]] که خود از طرفداران آن بود، سعی نمود مقبولیتی در بین مردم برای خود کسب نماید. كابينه او به عنوان يك دولت انقلابي، اصلاحات اقتصادي، فرهنگي و تشكيل ارتشي نيرومند را در رأس برنامه‌هاي خود قرار داد. اما به علت دستگيري بسياري از مخالفان، كابينه وي، به "كابينه سياه" شهرت يافت.
سید ضیاء پس از کنار گذاشته شدن از صحنه سیاست با دریافت مبلغی پول، در حالی که به خارج از ایران تبعید شده بود، ساکن ژنو شد و در حالی که روزگار را به سختی میگذراند، در سال ۱۳۱۰ به دعوت حاج الأمین الحسینی مفتی اعظم فلسطین که جهت برگزاری کنگره ای به منظور مقابله با افزایش مهاجرت یهودیان به فلسطین دعوتنامه
▲==مهاجرت به فلسطین==
▲سید ضیاء پس از کنار گذاشته شدن از صحنه سیاست با دریافت مبلغی پول، در حالی که به خارج از ایران تبعید شده بود، ساکن ژنو شد و در حالی که روزگار را به سختی میگذراند، در سال ۱۳۱۰ به دعوت حاج الأمین الحسینی مفتی اعظم فلسطین که جهت برگزاری کنگره ای به منظور مقابله با افزایش مهاجرت یهودیان به فلسطین دعوتنامه هایی برای بسیاری ار رجال دولتی و غیردولتی جهان و از جمله سید ضیاء ارسال کرده بود، بدین سرزمین رفت. سید ضیاء توانست ریاست کنگره را عهده دار شود، لذا پس از دو هفته اقامت جهت ساماندهی امور خود به سوئیس بازگشت و در بهار ۱۳۱۱ مجدداً به فلسطین بازگشت. در ۸ ماه اقامت خود اقداماتی، همچون تأسیس کمیته های ملی کنگره و ایجاد شعب در برخی از کشورهای عربی انجام داد و بار دیگر به اروپا بازگشت. وی مجدداً در سال ۱۳۱۴ به فلسطین بازگشت و تا سال ۱۳۲۲ در فلسطین اقامت گزید.
== دوران پهلوی دوم ==
سطر ۶۶ ⟵ ۶۵:
== جستارهای وابسته ==
* [[کودتای سوم اسفند ۱۲۹۹]]
* کتاب '''«سید ضیا: مرد اول یا مرد دوم کودتا»'''. انتشارات [[شرکت کتاب]] ،۴۹۷ صفحه، [[کالیفرنیا]]، ۲۰۱۱
این کتاب شامل گفتگوی طولانی دکتر صدرالدین الهی با سید ضیاء طباطبائی است منتشر شد.
== منابع ==
{{پانویس}}
* مصاحب، غلامحسین، ''
* مصدق، محمد، ''خاطرات و تألمات''
* موحد، محمدعلی، ''خواب آشفته نفت''
| |||