داریوش بزرگ: تفاوت میان نسخه‌ها

| نام =داریوش بزرگ{{سخ}}{{میخی هخ|DA|20۲۰}}{{میخی هخ|A|20۲۰}}{{میخی هخ|RA|20۲۰}}{{میخی هخ|YA|20۲۰}}{{میخی هخ|VA|20۲۰}}{{میخی هخ|U|20۲۰}}{{میخی هخ|SHA|20۲۰}}

'''داریوش یکم''' (به [[زبان پارسی باستان|پارسی باستان]]: {{میخی هخ|DA|20۲۰}}{{میخی هخ|A|20۲۰}}{{میخی هخ|RA|20۲۰}}{{میخی هخ|YA|20۲۰}}{{میخی هخ|VA|20۲۰}}{{میخی هخ|U|20۲۰}}{{میخی هخ|SHA|20۲۰}})، نامــوَرناموَر به '''داریوش بزرگ'''،<ref>{{یادکرد دانشنامه | مقاله = DARIUS iii. Darius I the Great| دانشنامه =[[ایرانیکا|Encyclopædia Iranica]] | نشانی =http://www.iranicaonline.org/articles/darius-iii | تاریخ بازبینی =۱۱ دسامبر ۲۰۱۲ | زبان = انگلیسی}}</ref> پسر [[ویشتاسپ (هخامنشی)|ویشتاسپ]]، همسر [[آتوسا]] و داماد [[کوروش بزرگ]]، سومین پادشاه [[هخامنشیان|هخامنشی]] بود.

دایوش اصالتااصالتاً ترک می باشدمی‌باشد و با یاشار دوست می باشدمی‌باشد

[[گزنفون]] و [[کتزیاس]] با هرودوت در موضوع کشته شدن [[بردیا]] به فرمان [[کمبوجیه]] هم داستان هستند.<ref>{{پک|شهبازی|۱۳۵۰|ک=جهانداری داریوش بزرگ|ص=۴۰}}</ref> [[کتزیاس]] اسم این [[مغ]] را ''سپنت‌دات'' یعنی دادهٔ مقدسات نوشته‌نوشته است که به زبان امروزی ''اسفندیار'' می‌شود.<ref>{{پک|پیرنیا|۱۳۶۲|ک=تاریخ باستانی ایران|ص=۱۰۴}}</ref> گزنفون نوشته ‌استاست این [[مغ]] با تسلطی که بر روی کمبوجیه داشت ذهن پادشاه را بر ضد برادرش مُشَوِب ساخت و پس از قتل بردیا خود به جای او ادعای پادشاهی کرد.<ref>{{پک|هرودوت|۱۳۵۶|ک=تاریخ هرودوت|ص=۲۵۸}}</ref>

در روایات داریوش هیچ اشاره‌ای به شباهت [[مغ]] با شاهزادهٔ واقعی [[بردیا]] نشده ‌استاست و این داستان باید از مبالغات شاعرانهٔ معمول مورخان قدیم [[یونان]] سرچشمه گرفته باشد.<ref>{{پک|زرین‌کوب|۱۳۶۴|ک=تاریخ مردم ایران، پیش از اسلام|ص=۱۴۲}}</ref> داریوش در سال ۵۲۲ پیش از میلاد [[گئومات]] (بردیای دروغین) را به قتل رساند.<ref>{{پک|پیرنیا|۱۳۶۲|ک=تاریخ باستانی ایران|ص=۱۰۲}}</ref><ref>{{پک|زرین‌کوب|۱۳۷۵|ک=روزگاران ایران (گذشتهٔ باستانی ایران) |ص=۷۵}}</ref><ref>{{پک|سرافراز|۱۳۷۲|ک=ماد-هخامنشی-اشکانی-ساسانی|ص=۱۶۰}}</ref><ref>{{پک|شهبازی|۱۳۵۰|ک=جهانداری داریوش بزرگ|ص=۴۰}}</ref><ref>{{پک|کخ|۱۳۷۹|ک=از زبان داریوش|ص=۵}}</ref><ref>{{پک|هرودوت|۱۳۵۶|ک=تاریخ هرودوت|ص=۲۲۲}}</ref>

داریوش سرزمین‌های ایران را به چند قسمت تقسیم نموده، برای هر کدام یک شهربان گماشت. "«شهربان"» را به زبان پارسی هخامنشی (خِشَتَرَپاون) می‌گفتند و [[یونانی|یونانی‌ها]]، [[ساتراپ]]. تعداد بخش‌ها را بین بیست تا بیست و شش بخش ذکر کرده‌اند ولیکن تعداد ولایات در کتیبهٔ [[نقش رستم]] به سی ولایت می‌رسد. برای این که کارها همه در دست یک نفر نباشد، دو نفر از مرکز مأمور می‌شدند که یکی به فرماندهی قشون محلی منصوب بود و دیگری به اسم سردبیر که کارهای کشوری را اداره می‌کرد. سردبیر در واقع بازرس مرکز در استان هااستان‌ها بود و مقصود از تأسیس این شغل این بود که مرکز بداند احکامی که به شهربانی هاشهربانی‌ها صادر می‌شود اجرا می‌گردد یا نه. بازرسانی که از مرکز برای دیدن اوضاع ایالات مأمور می‌شدند، لقب چشم و گوش دولت را داشتند.<ref>{{پک|پیرنیا|۱۳۶۲|ک=تاریخ باستانی ایران|ص=۱۰۹}}</ref> درست است که این شهربان هاشهربان‌ها در حوزهٔ حکومت خویش مثل یک پادشاه دست نشانده، قدرت و شکوه داشتند اما در واقع تمام احوالشان تحت نظارت دقیق شاه و «چشم» و «گوش» او بود و این نکته کمتر به آنها مجال می‌داد که ادعای استقلال یا فکر تجاوز از قانون پادشاه را در خاطر بگذرانند. این نظارت‌ها در عین حال هم دهقانان را از بهرهبهره‌کشی کشی شهربان هاشهربان‌ها در امان نگه می‌داشت و هم به شهربان هاشهربان‌ها اجازه نمی‌داد تا با جمع‌آوری باج و مالیات‌های بی جا خزانهٔ خود را تقویت کنند و به فکر توسعهٔ قدرت خود بیفتند.<ref>{{پک|زرین‌کوب|۱۳۶۴|ک=تاریخ مردم ایران، پیش از اسلام|ص=۱۵۱}}</ref>

داریوش از پروژه‌های ساختمانی بزرگ در شوش، بابل، میترا (مصر) و پارسه (تخت جمشید) حمایت مالی می‌کرد. بناهای تاریخی گاهی با الفبا و زبان‌های پارسی باستان، ایلامی، بابلی و مصری هیروگلیف نوشته می‌شد. شمار بسیاری از کارگران و پیشه وران در این پروژه‌ها از تبارهای گوناگون بودند که سبب افزایش پیوندهای فرهنگی می‌شد. شاه بسیار به کشاورزی دلبستگی داشت. در نامه اش به گاداتس (شهربان آسیای کوچک) او نوشتار اوستایی را بازگو می‌کند: «زمین خوشحالترین را حس می‌کند... آنجا که بلال، میوه و چمنزار بروید». او همچنین قانون مصر و دیگر مناطق را سامان بخشید.<ref>{{پک|Shapur Shahbazi|1996|ک=Darius I the Great|ص=41-50}}</ref>

| width="40%" align="center" style="background: #DE3163; color: white;" |'''داریوش یکم'''{{سخ}}'''{{میخی هخ|DA|20۲۰}}{{میخی هخ|A|20۲۰}}{{میخی هخ|RA|20۲۰}}{{میخی هخ|YA|20۲۰}}{{میخی هخ|VA|20۲۰}}{{میخی هخ|U|20۲۰}}{{میخی هخ|SHA|20۲۰}}'''{{سخ}}'''[[فهرست شاهان ایران|شاهنشاه ایران]]'''