|
'''عقاب سر سفید''' یا '''عقابِ گَر''' {{علمی|Haliaeetus leucocephalus}} نوعی [[پرنده شکاری]] از گروه [[عقاب‌های دریایی]] است که بومی [[آمریکای شمالی]] است. محدوده زندگی این حیوان [[آلاسکا]]، [[کانادا]]، تمام خاک اصلی [[ایالات متحده آمریکا]] و شمال [[مکزیک]] را در بر می‌گیرد. این عقاب‌ها در نزدیکی پهنه‌های آبی وسیعی زندگی می‌کنند که هم ذخیره غذایی مناسبی داشته باشند و هم درختان کهنسالی برای اشیانه‌سازی وجود داشته باشد.
در اواخر [[قرن بیستم]] این پرنده در محدوده کشور آمریکا در خطر انقراض قرار گرفت در حالی که تعداد آنهاآن‌ها در آلاسکا و کانادا زیاد شده بود. در سال‌های بعد جمعیت عقاب‌های سرسفید در آمریکا افزایش یافت و در ۱۲ ژوئیه ۱۹۹۵ از فهرست حیوانات در معرض خطر انقراض خارج شد.
نام ''گَر'' را دلیل گر بودن این حیوان بر روی آن نگذاشته‌اند بلکه واژه ''bald'' در قدیم به معنای «سر سفید» بوده‌است. عقاب‌های سرسفید در سن چهار تا پنج سالگی به بلوغ می‌رسند و صاحب پرهای قهوه‌ای با سر و دم سفید می‌شوند. رنگ و بال پرها در جنس نر و ماده مشابه است اما، مثل اغلب پرندگان شکاری دیگر، ماده‌ها از نرها بزرگترند. منقار آنهاآن‌ها بزرگ و زرد است و ماده‌ها منقار خمیده‌تری دارند.
عقاب سرسفید شکارچی فرصت‌طلبی است یعنی هرچند غذای اصلیش [[ماهی]] است اما با توجه به موقعیت از منابع تغذیه‌ای در دسترس دیگر خود نیز بهره می‌برد. [[عقاب دریایی دم‌سفید]] نزدیکترین خویشاوند عقاب سرسفید است که در [[اوراسیا]] زندگی می‌کند و نقش بوم‌شناختی مشابهی را در این منطقه ایفا می‌کند.
جوجه‌هایی که تازه از تخم در می‌آیند به رنگ خاکستری روشن هستند و در دوازده هفتگی رنگ آنهاآن‌ها به قهوه‌ای تیره می‌گراید. در این هنگام آنهاآن‌ها لانه را ترک می‌کنند. در حدود سه چهار سالگی رنگ آنهاآن‌ها قهوه‌ای بوده و دارای رگه‌هایی از پرهای سفید در زیر بال‌ها و روی سر خود هستند. هم چنین روی سینه و دم آنهاآن‌ها پرهای سفید رنگ دیده می‌شود و نیز منقار آنهاآن‌ها سیاه رنگ است. در این سنین آنهاآن‌ها شباهت زیادی به [[عقاب طلایی|عقاب‌های طلایی]] دارند و به راحتی انسان را به اشتباه می‌اندازند. این عقاب‌ها در سن ۴ الی ۵ سالگی از نظر جنسی بالغ می‌شوند و در این سنین علامات مشخصه آنهاآن‌ها یعنی پرهای سفید در سر و دم ظاهر می‌شود و [[رنگ چشم]] آنهاآن‌ها از قهوه‌ای تیره به زرد تبدیل می‌گردد.
عقاب سرسفید چندین رکورد را در دنیای پرندگان به نام خود ثبت کرده‌است. تاکنون سنگین‌ترین شکار و به طور کلی محموله‌ای که یک پرنده توانسته با آن از زمین بلند شود یک گوزن ۶ کیلو و ۸۰۰ گرمی بوده‌است که یک عقاب سرسفید آن را از جا بلند کرده‌است. همچنین بزرگترین [[آشیانه|آشیانهٔ]] درختی پرنده‌ساز را نیز یک جفت عقاب سرسفید در فلوریدای آمریکا ساخته‌اند. آشیانهٔ آن‌ها ۶.۱ متر عمق، ۲.۹ متر عرض و وزن حیرت‌انگیزی معادل دقیقاً ۲٬۷۲۲ کیلوگرم (نزدیک ۳ تن) داشته‌است.<ref>{{پک|Bird|2004|ک=The Bird Almanac: A Guide to Essential Facts and Figures of the World's Birds|زبان=en|ص=72}}</ref><ref>[http://www.trails.com/arts/amazing-bird-records.aspx#ixzz2pxCy5viK Trails.com: Amazing Bird Records]</ref>
== نقش بال‌ها ==
بال‌های این پرندگان به آنهاآن‌ها کمک می‌کند که با صرف انرژی بسیار کم و بدون بال زدن با استفاده از جریان‌های هوا اوج بگیرند. نوک پرهای موجود در انتهای بال‌های آنهاآن‌ها به تدریج باریک‌تر می‌شود که به عبور آرام جریان هوا از روی بال‌های آنهاآن‌ها کمک می‌کند. در نتیجه برای پرواز انرژی کمتری صرف می‌کنند. بال‌های آنهاآن‌ها علاوه بر پرواز هنگام ماهیگیری نیز به آنهاآن‌ها کمک می‌کنند اگر ماهی بزرگ باشد آنهاآن‌ها به جای پرواز می‌توانند تا ساحل رودخانه با کمک بال‌های نیرومند خود شنا کنند سرعت پرواز آنهاآن‌ها از ۱۰۰ تا ۳۲۰ کیلومتر در ساعت متغیر است و بستگی به سرعت جریان‌های هوایی و اینکه در حال افقی پرواز می‌کنند یا در حال شیرجه زدن هستند، دارد. ارتفاع پرواز آنهاآن‌ها می‌تواند تا ۳۰۰۰ متر نیز برسد.
نقش دم در عقاب‌ها بسیار با اهمیت است و در پرواز و مانورهای هوایی و شیرجه زدن بسیار به آنهاآن‌ها کمک می‌کند. وزن استخوان‌های این عقاب تقریباً ۲۵۰ گرم است که حدود ۵ تا ۶ درصد وزن یک عقاب است. در مقابل وزن پرهای آنهاآن‌ها حدود دو برابر وزن استخوان‌های آنهاآن‌ها است وزن کم [[استخوان بندی]] به دلیل تو خالی بودن و ساختار اسفنجی آنهاستآن‌هاست. منقار و چنگال‌های آنان از [[کراتین]] تشکیل شده است و به صورت پوسته رشد می‌کنند لذا منقار و چنگال‌های عقاب‌هایی که در اسارت هستند باید به صورت سالیانه کوتاه شود. منقار خمیدهٔ عقاب‌ها به پاره کردن گوشت کمک زیادی می‌کند و به اندازه‌ای تیز است که می‌تواند پوست حیوانات را به راحتی پیدا کند. دمای بدن عقاب‌ها حدود ۳۵ [[درجه سانتی‌گراد]] است. پوست بدن آنهاآن‌ها با حدود ۷ هزار پر بسیار نرم و سبک تو خالی و انعطاف پذیر پوشیده شده که از آنهاآن‌ها در مقابل باد باران و آفتاب و سرما محافظت می‌کند.
عقاب‌های سرسفید دارای یک الگوی پرواز آرام و یکنواخت هستند و به آرامی بال می‌زنند.
عقاب‌های سرسفید بالغ را می‌توان به راحتی از سر و دم سفید رنگ آنهاآن‌ها شناسایی کرد. ولی در حدود پنج سال اول زندگی نمی‌توان آنهاآن‌ها را تشخیص داد. با وجود این برخی ویژگی‌ها در آنهاآن‌ها وجود دارد که می‌توان شناسایی‌شان را ممکن ساخت. در سال اول زندگی بدن آنهاآن‌ها به رنگ قهوه‌ایی تیره، منقار و چشمانشان متمایل به مشکی است. زیر بغل‌های آنهاآن‌ها سفید رنگ بوده و تعدای [[پر سفید]] در بدن و بال‌های آنان دیده می‌شود. در قسمت بالای دم نیز پرهای متمایل به سفید دیده می‌شود. قسمت زیرین دم آنهاآن‌ها عموماً متمایل به سفید است و یک مثلث سفید رنگ در ناحیهٔ پشت و در بالای چشم آنهاآن‌ها نیز یک ناحیه سفید وجود دارد. در این سن مقدار آنهاآن‌ها خاکستری است. در سال سوم زندگی ناحیه فوقانی سر و گلوی آنهاآن‌ها به سفیدی می‌گراید و چشم‌های آنهاآن‌ها سفید یا زرد رنگ است. در سال چهارم زندگی برخی از عقاب‌های سرسفید شبیه بزرگسالان بوده و با این وجود اغلب آنهاآن‌ها دارای سر متمایل به سفید با رگه‌های تیره در چشم‌ها هستند. برخی دیگر دارای لکه‌های سفید بر روی بدن و بال‌هایشان می‌باشند. در سال اول بلوغ برخی از انواع هنوز دارای نوارهایی در چشم‌های خود هستند و برخی دیگر در ناحیه دم و پرهایی با انتهای سیاه دارند.
== تغذیه ==
عقاب‌های سرسفید همانند برخی دیگر از [[پرندگان شکاری]] در [[شکارچی راس هرم غذایی|راس هرم غذایی]] قرار دارند. آنهاآن‌ها عموماً از ماهی و حیوانات کوچک مانند [[اردک]]، [[خرگوش]]، [[مار]] و [[لاکپشت]] تغذیه می‌کنند و بعضاً [[لاشه خواری]] می‌نمایند.
ماهی حدود نود درصد [[رژیم غذایی]] آن‌ها را تشکیل می‌دهد. تقریباً چهار دقیقه طول می‌کشد تا آن‌ها یک ماهی تقریباً با وزن ۵۰۰ گرم را بخورند. بعضاً ماهی را از [[عقاب‌های دریایی]] که کوچکتر هستند، می‌ربایند. در گذشته تعداد زیادی از آنهاآن‌ها توسط مزرعه‌داران و کشاورزان کشته شدند. زیرا عقاب‌های سرسفید به جوجه‌ها و بره‌ها و سایر [[حیوانات اهلی]] حمله کرده و آنهاآن‌ها را شکار می‌کردند. این پرنده برای شکار به منطقۀ بسیار وسیعی نیاز دارد و می‌تواند شکارهایی با وزن دو کیلوگرم را به‌راحتی به چنگال گرفته و با خود ببرد. آن‌ها می‌توانند به آرامی از بالا به شکار خود نزدیک شده و به طور ناگهانی آن‌ها را به چنگال خود ببرد. چنگال‌های قوی آن یک مکانیسم خاص قفل شدن دارد که به محض تماس چنگال با شکار فعال می‌شود و تا وقتی پرنده چنگال‌های خود را بر روی یک سطح سخت فشار نداده باز نمی‌شوند. عقاب‌های سرسفید شناگران ماهری هستند. و برای گرفتن ماهی بزرگ می‌توانند داخل آب شده و شنا کنند.
این پرنده مقدار زیادی از وقت خود را صرف استراحت می‌کند. زیرا هنگام شکار می‌بایست انرژی زیادی را صرف کند. حدوداً از هر ۱۸ حمله فقط یکی از آن‌ها موفقیت آمیز است. آن‌ها برای محافظت از شکار خود بال‌های خود را به صورت چتر بر روی آن باز می‌کنند. و هنگام خوردن شکار با یک چنگال آن را نگه می‌دارند و با دیگری آن را پاره کرده و می‌خورند. پس از مدّتی قسمت‌های غیر قابل هضم غذای خود را به دهان برگردانده و بیرون می‌ریزند.
آن‌ها برای زنده ماندن نیازی به خوردن روزانه غذا ندارند زمانی که رودخانه‌های محل زندگی آنهاآن‌ها یخ می‌بندند به مناطقی مانند نواحی مجاور سدها [[مهاجرت]] می‌کنند. زیرا آب این نواحی یخ نمی‌بندد. الگوی پرواز آنهاآن‌ها توسط جریان‌های هوایی تعیین می‌شود. عقاب‌هایی که تازه مستقل شده‌اند به تنهایی مهاجرت می‌کنند. این عقاب‌ها در پاییز به مناطق گرم‌تر که غذا فراوان‌تر است مهاجرت می‌کنند و در بهار برای لانه‌سازی به مناطق شمالی می‌روند. آنهاآن‌ها در طول روز و با سرعت ۵۰ [[کیلومتر بر ساعت]] پرواز می‌کنند این عمل معمولاً به صورت گروهی انجام گرفته و هر پرنده با دیگری حدود یک کیلومتر فاصله را حفظ می‌کند، که در این حالت طول پرواز آنهاآن‌ها به سی تا ۵۰ کیلومتر می‌رسد. البته تمام عقاب‌ها سرسفید مهاجرت نمی‌کنند. برای مثال گونه‌ای در ناحیه فلوریدا وجود دارد که تمام سال را در همان [[منطقه زندگی]] می‌کند.
در فصل [[تولید مثل]] عقاب‌ها ترجیح می‌دهند که ماهی‌های بزرگتر را شکار کنند و در فصول غیر از فصل تولید مثل دزدیدن غذای سایر حیوانات رواج بیشتری دارد و در [[فصل زمستان]] مرده خواری نیز در میان آنهاآن‌ها بیشتر دیده می‌شود.
بعضاً دیده می‌شود که عقاب‌های سرسفید به‌طور اشتراکی به شکار می‌پردازند. اگر شکار کوچک باشد ممکن است که آن را در حین پرواز بخورند. اگر یک لاشهٔ بزرگ پیدا کنند، ممکن است روزهای متوالی از آن تغذیه نمایند.
== تولید مثل ==
[[پرونده:Dan Pancamo Baytown Bald Eagles Fall 2010-1.jpg|230px|بندانگشتی|چپ|جفت‌گیری]]
عقاب‌های سرسفید در حالت عادی طول عمری در حدود سی تا چهل سال دارند و در اسارت ممکن است بیشتر نیز عمر کنند. عمر متوسط آنهاآن‌ها ۱۵ الی ۲۰ سال است. تعداد زیادی از آنهاآن‌ها شکار می‌شوند. تعدادی هم بر اثر [[شوک الکتریکی]] که در اثر نشستن روی سیم و [[کابل برق]] بوجود می‌آید می‌میرند. در برخی نقاط از گوشت‌های مسموم برای از بین بردن روباه استفاده می‌شود عقاب‌های سرسفید نیز این روباه‌ها را شکار کرده و می‌خورند که منجر به مرگ آنهاآن‌ها می‌شود.
عموماً یک جفت نر و ماده تمام عمر را با هم زندگی می‌کنند آشیانه این عقاب پر از شاخه‌های کوچک، [[خزه]] و [[علف]] تشکیل می‌شود که عمق آن حدود ۶۰ سانتی‌متر است و قطر آن حدود ۱٫۵ متر می‌باشد. آنهاآن‌ها آشیانه خود را بر بالای درختان می‌سازند و هر ساله آن را تعمیر می‌کنند. شکل لانه با توجه به نوع تکه‌های چوب مورد استفاده فرق می‌کند. اگر از شاخه‌های بلند استفاده شود شکل لانه مخروطی شکل است. اگر از شاخه‌های خمیده استفاده شود، شکل لانه مسطح و اگر شاخه‌های کوچک استفاده شود، لانه به شکل پیاله خواهد بود. آنهاآن‌ها عموماً در همسایگی محل تولد خود لانه‌سازی می‌کند و برای ساختن یک آشیانه مدت زمانی حدود ۲۰ هفته نیاز دارد.
عقاب‌های سرسفید در حدود چهار تا پنج سالگی از نظر جنسی بالغ می‌شود و در این هنگام به دنبال [[جفت]] می‌گردند. فصل [[جفت گیری]] بستگی به ناحیه‌ای دارد که عقاب‌ها در آن زندگی می‌کنند. ممکن است که یک جفت به طور اختیاری در یک سال معین جفت‌گیری نکنند. این [[تصمیم گیری]] غریزی بوده و بر اساس عواملی همچون شرایط آب و هوایی دسترسی به غذا و نیز در دسترس بودن مکان برای لانه سازی صورت می‌گیرد.
عقاب ماده یک تا سه تخم می‌گذارد رنگ تخم‌ها سفید خال خالی یا زرد نخودی می‌باشد. که فرم و اندازه آنهاآن‌ها مانند تخم [[غاز]] است. در طول مدتی که ماده بر روی تخم‌ها می‌خوابد پرندهٔ [[نر]] شاخه‌های تازه جوانه زده به لانه می‌آورد. این امر ممکن است برای از بین بردن بوی بد لانه یا ایجاد سایه صورت بپذیرد. والدین در تمام کارها شریک هستند. شکار و خوابیدن روی تخم و نگهداری از جوجه‌ها به صورت اشتراکی انجام می‌شود. با وجود این پرندهٔ ماده بیشترین کار را برای لانه سازی انجام می‌دهد. همواره یکی از والدین در لانه حضور دارد. پرندهٔ نر اغلب سر ماهی را خورده و مابقی را به لانه می‌آورد. از سوی دیگر پرندهٔ نر نیز مدتی بر روی تخم‌ها می‌خوابد. در این مدت پرندهٔ ماده به شکار و استحمام می‌پردازد. محیط زندگی عقاب باید کاملاً آرام باشد. اگر برای آنهاآن‌ها مزاحمت ایجاد شود آنهاآن‌ها لانه را ترک خواهند کرد.
== پانویس ==
| 