فنیقی‌ها: تفاوت میان نسخه‌ها

محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
Hamid Hassani (بحث | مشارکت‌ها)
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۶:
فنیقی‌ها تقریباً در دو هزار و پانصد سال پیش از میلاد از شمال شرقی خاورمیانه سر برآورده و بعدها در کرانه‌های [[دریای مدیترانه]] در [[لبنان]] سکنی گزیدند. فنیقیان خود را کنعانیان می‌نامیدن فنیقیه [[معرب]] phoinike) Φοινίκη) یعنی نامی است که [[یونانی|یونانی‌ها]] به این مملکت داده‌اند و احتمالاً به معنای رنگ ارغوانی است و شاید هم با نام [[کنعان]] پیوند داشته باشد.
 
سازمان مملکتی آنان مناطقی بود که باید آنهاآن‌ها را [[کشورشهر]] نامید؛ که مهمترین آنهاآن‌ها [[صیدا]]، [[صور (لبنان)|صور]]، [[ارواد]] و بوبلوس (جبیل) بود، فنیقی‌ها در دیگر نقاط جهان نیز کشورشهرهایی داشتند که از سواحل شرقی آفریقا تا کرانه‌های شمالی آن امتداد می‌یافت، کارتاژ و اوتیکه از جمله این نواحی بودند. آنهاآن‌ها کم و بیش تحت تأثیر یا استیلای متناوب مصری‌ها قرار می‌گرفتند.<ref name="گلی زواره قمشه‌ای">گلی زواره قمشه‌ای، غلامرضا: جغرافیای کشورهای اسلامی. در نشریه: «درسهایی از مکتب اسلام». مهر ۱۳۸۱، سال ۴۲ - شماره ۷. (از صفحه ۴۲ تا ۴۸).</ref>
 
از حیث تمدن فنیقی‌ها چون بین دو ملت متمدن قدیم یعنی مصری‌ها و بابلی‌ها واقع بودند علوم و فنون زیادی از آنهاآن‌ها اقتباس کردند. از شهرهای متعدد که در ساحل دریای مغرب بنا کرده بودند چندین شهر معروف شدند. فنیقی‌ها به واسطه نفاق داخلی موفق نشدند دولت واحدی تشکیل دهند و هر شهر آنهاآن‌ها امیر یا پادشاهی داشت. اما این قوم در دریانوردی شهرتی بسزا یافتند. شهر «[[صیدا]]» از [[قرن ۱۶ - ۱۳ (پیش از میلاد)]] واسطه تجارت شرق و غرب بود و «[[صور]]» پس از آن دارای همین مقام گردید.
 
[[Image:Ancient colonies.PNG|left|200px|thumb|مهاجرنشین‌های فنیقی به رنگ قرمز (۵۵۰ پیش از میلاد)]][[مستعمره|مستعمرات]] و تجارتخانه‌های فنیقی در تمام عالم قدیم پراکنده بود. این مردم از طرف غرب تا جزیره‌های [[بریتانیا]] و از طرف شرق تا [[تنگه بغاز]] و [[مالاکا]] در نزدیکی [[هندوچین]] [[تجارت]] می‌کردند، و بر اساس شواهدی که کشف شده در [[آفریقا]] نیز مستعمراتی داشته‌اند.
 
فنیقیه چندین بار تابع [[مصر|مصری‌ها]] گردید، بعد در قرن [[هشتم (پیش از میلاد)]] در تحت تسلط [[آشوری‌ها]] و در اوایل قرن [[ششم (پیش از میلاد)]] به تصرف [[بابلی‌ها]] درآمد، پس از آن در زمان [[کوروش]] تابع [[ایران]] گردید ولی فنیقی‌ها به تابعیت ملل دیگر اهمیت نمی‌دادند زیرا دریاها و مستعمرات تحت اقتدار آنهاآن‌ها باقی می‌ماند. رقیب بزرگ این قوم، [[یونانی‌ها]] بودند که در [[دریانوردی]] مهارت تام یافتند.
 
کشف رنگ [[ارغوانی صوری|ارغوانی]] و اختراع [[شیشه]] از ابتکارات این قوم است. اختراع [[الفبا]] را هم به آنهاآن‌ها نسبت داده‌اند ولی اکنون عقیده اکثر مورخان براین است که آنهاآن‌ها الفبا را از [[عبری|عبری‌ها]] اقتباس کرده‌اند. در کاوش‌های «[[راس شمرا]]» مربوط به فنیقی‌ها لوحه‌هایی بدست آمده که خطوطی با علائم میخی بر آنهاآن‌ها نوشته شده‌است. این علائم عبارت از سی حرف بی‌صدا هستند. این الفبای ابتدائی که در حدود ۸۰۰ سال پیش از میلاد به دست آرامیان افتاد، با تغییرات و تصرفاتی به اعراب، هندیان و ارمنی‌ها انتقال یافت و زمینه پیدایش زبانهای نوشتاری قابل کاربرد را پدید آورد.<ref name="گلی زواره قمشه‌ای"/>
 
تابعیت فنیقی‌ها از دولت [[ایران]] برای ایران دو فایده داشت، یکی اینکه کشتی‌های آنهاآن‌ها در اختیار ایران درآمد و از طرف دیگر فنیقی‌ها تا پایان حکومت [[هخامنشی]] به ایران وفادار ماندند. کمبوجیه فرزند کورش از کشتیهای فنیقی استفاده کرد تا به مصر و یونان حمله کند.<ref name="حمدان، محمود">حمدان، محمود - ترمس، محمد - رئوف، عادل: لبنان از فنیقیه تا حزب‌الله: آشنایی با کشور لبنان و ریشه‌های جنبش حزب‌الله. در: نشریه: «سوره»، شهریور ۱۳۸۵ - شماره ۲۷. ص۱۱</ref>
شهر صیدا که در زمان [[بخت‌النصر]] دوم آسیب زیادی یافته و پست شده بود و دیگر امیر یا پادشاهی نداشت. در این زمان از نو بلند شده دارای پادشاهی از خود شد که دربار ایران برایش معین می‌کرد.
 
خط ۲۳:
دریانوردان فنیقی هرگز در اندیشه آفریدن یک نیروی نظامی نبودند اما به سرعت توانستند نخستین امپراتوری بازرگانی جهان را پدید آورند. فنیقی‌ها به دادوستد بیش از کشاورزی اهمیت می‌دادند که این امر ریشه در شرایط جغرافیایی این کشور دارد زیرا لبنان بر ساحل مدیترانه واقع شده و ناهمواری‌ها و شرایط کوهستانی اجازه توسعه کشاورزی را نمی‌دهد.<ref name="گلی زواره قمشه‌ای"/>
 
دریانوردان فنیقی در سواحل سوریه و آفریقا و [[جزیره کرت]] و جزایر یونان دریانوردی می‌کردند و کار آنهاآن‌ها صید صدف‌های مخصوصی بود که از آنهاآن‌ها رنگ ارغوانی به دست می‌آمد. تهیه رنگ پارچه‌های پشمی [[ارغوانی]] در آن موقع مخصوص کارگاه‌های صیدا و صور بود. همچنین بازرگانی و دادوستد عطریات، فلزات، سنگ‌های قیمتی، چوب لبنان و دیگر فراورده‌های خاورزمین و برده‌فروشی بدست آنهاآن‌ها صورت می‌گرفت. مهارت فنیقی‌ها در امور بازرگانی سبب شد که اکثر بازارهای آن روز از مشرق مدیترانه تا اسپانیا، بدست آنهاآن‌ها باشد.<ref name="حمدان، محمود"/>
 
== دین ==
مذهب فنیقی‌ها بر پایه [[بت‌پرستی]] بود و آیین‌های زیادی از [[بابل]] برگرفته بودند. در میان خدایان آنهاآن‌ها در درجه اول «[[بعل]]» یا خدای آسمان بود که او را «ملکارت» یعنی پادشاه خدایان می‌خواندند. از خدایان مؤنث بیش از سایرین «آستارت» را می‌پرستیدند که همان [[ایشتار]] (ایستار) بابلی‌ها است. این الهه را ملکه آسمان و نیز خدای زاد و ولد می‌دانستند. از سایر خدایان «[[ال]]» رب‌النوع سامی‌ها معروف بود که در صیغه مؤنث «[[آلات]]» می‌گفتند.
 
در شهرهای فنیقی و سایر مراکز بازرگانی آنهاآن‌ها طلسم‌ها و نظرقربانی‌هائی که شبیه آنهاآن‌ها در مصر نیز معمول بوده پیدا شده و این امر باور آنهاآن‌ها به افسونگری و جادو را نمایان می‌کند. گذشته از روحانیان فنیقی، عده‌ای از مردم آن زمان به پیش‌گویی و کشف و کرامت اشتغال داشته‌اند. از مهمترین افسانه‌های آن دوره افسانه آدونیس و عشتروت است.<ref name="حمدان، محمود"/>
 
''آدونیس به جنگل واقع در بالای کوه می‌رود تا با دیو مبارزه کند. عشتروت که الهه زیبایی بود رد دامنه کوه به انتظار می‌ماند و کنار یک رودخانه می‌نشیند. مدتی می‌گذرد متوجه می‌شود که رنگ آب رودخانه به قرمز تبدیل شده و می‌فهمد که آدونیس توسط دیو کشته شده‌است. به نشانه خون آدونیس لاله‌ها در کنار رودخانه می‌روید و ازآن‌روز نماد شهید شناخته می‌شود''.<ref name="حمدان، محمود"/>