میرزا ملکمخان: تفاوت میان نسخهها
محتوای حذفشده محتوای افزودهشده
حذف چرندیات |
لطفا مطالب منبع دار را پاک نکنید. |
||
خط ۴۷:
{{جنبش مشروطه}}
'''میرزا مَلْکَم خان'''<ref name="اصیل">(ملکم نامی توراتی است. در کتاب اول پادشاهان باب یازدهم آیه پنجم نوشته شدهاست: پس سلیمان در عقب عشتورت خدای صیدونیان و در عقیب ملکوم رجس عمونیان رفت. ملکم نام خود را با کاف مضموم مینوشت. ر. ک: زندگی و اندیشه میرزا ملکم خان ناظمالدوله نوشته حجتالله اصیل، صفحه ۱۲)</ref> (زاده ۱۲۱۲ خورشیدی - درگذشته ۱۲۸۷ خورشیدی) ملقب به''' ناظمالدوله'''، [[روشنفکری|روشنفکر]]، [[روزنامهنگاری|روزنامهنگار]]، [[دیپلماسی|دیپلمات]] و [[سیاستمدار]] دوره [[قاجاریان|قاجار]] و بنیانگذار [[فراموشخانه]] در ایران است.
== زندگی و فعالیتهای سیاسی ==
خط ۵۴:
ملکم خان برای تحصیل به [[فرانسه]] رفت و پس از بازگشت بارها به ماموریتهای سیاسی به [[اروپا]] سفر کرد.
کارنامه فعالیتهای سیاسی وی مجموعه متضادی از ترویج افکار آزادیخواهانه و سوءاستفاده مالی و زدوبندهای سیاسی را شامل میشود. از مهمترین فعالیتهای وی میتوان به انتشار [[روزنامه قانون]]، تاسیس اولین [[فراموشخانه]] در ایران <ref>فراموشخامه و فراماسونری در ایران٫اسماعیل رائین ٫ ۱۳۵۷ ٫ امیرکبیر ٫ جلد دوم٫صفحه ۴۹۴ الی ۵۰۵</ref> و مشارکت در اجرای [[قرارداد رویتر]] با بارون ژولیوس رویتر بریتانیائی، اشاره کرد<ref>(ابراهیم صادقی نیا، فراماسونری و جمعیتهای سری در ایران، صفحه ۲۴ و ۲۵)</ref>.
در طول دوران حیاتش [[ناصرالدین شاه]] دو بار وی را به دلیل تاسیس [[فراموش خانه]] و دریافت رشوه مورد خشم قرار داد. در مورد نخست دستگیر و به عراق تبعید گردید ولی با پادرمیانی [[میرزا حسینخان سپهسالار|میرزا حسینخان مشیرالدوله (سپهسالار)]] مورد عفو قرار گرفت و سفیر ایران در مصر شد. پس از انتصاب میرزا حسینخان مشیرالدوله (سپهسالار) به سمت وزرات امورخارجه و سپس صدارت عظمی، ملکم خان نخست به عنوان مشاور وی و سپس به سمت سفیر ایران در انگلیس منصوب شد. در دوران سفارت در انگلستان، میزرا ملکم خان به دلیل دریافت چهل هزار لیره رشوه به تهران احضار شد که از آمدن امتناع کرد و این بار نیز با پادرمیانی دوستانش به مدت پنج سال دیگر سمت خود را حفظ کرد. در همین دوران وی مقدمات اعطای امتیاز رویتر را فراهم کرد و همچنین به شاه پیشنهاد داد که برای تامین مخارج سفر سوم خود به اروپا [[قرارداد لاتاری]] را به یک شرکت انگلیسی بدهد که به دلیل مخالفتهایی در داخل ایران این امتیاز داده نشد و موجب آبروریزی برای شاه شد و میرزا ملکم خان نیز برای همیشه از چشم شاه افتاد<ref>(ابراهیم صادقی نیا، فراماسونری و جمعیتهای سری در ایران، صفحه ۲۴ و ۲۵)</ref>.
پس از مرگ ناصرالدین شاه و در دوران مظفرالدین شاه، میرزا ملکم خان به عنوان سفیر به رم فرستاده شد و تا پایان عمر در سال ۱۹۰۸ میلادی در این سمت باقیماند و در همانجا درگذشت.<ref>(ابراهیم صادقی نیا، فراماسونری و جمعیتهای سری در ایران، صفحه ۲۴ و ۲۵)</ref><ref>(فراماسونری در ویکیپدیای انگلیسی)</ref>.
== دوران روزنامهنگاری ==
ملکم خان نخستین شماره [[قانون (روزنامه چاپ لندن)|روزنامه قانون]] را در اول [[رجب]] سال ۱۲۶۹ خورشیدی برابر با ۱۸۹۰ میلادی منتشر کرد. از این روزنامه امروز ۴۱ شماره به جا ماندهاست. ملکم خود میگفت که چهل پنجاه شماره منتشر کردهاست.<ref>(روزنامه قانون، به کوشش هما ناطق، مقدمه، صفحه ۴ تا ۵)</ref> ملکم در این روزنامه به نظام حکومتی قاجار با لحنی تند انتقاداتی وارد میکرد. این نظام را [[استبداد|استبدادی]] میدانست و معتقد بود باید سیستم حکومتی تغییر کند.<ref>(روزنامه قانون، انتشارات کویر، چاپ اول، تهران ۱۳۶۹)</ref> به همین دلیل انتشار این روزنامه با محدودیتهایی از سوی دولت وقت مواجه بود.<ref name="اکبری">(چالشهای عصر مدرن در دوران قاجار، نوشته محمدعلی اکبری، صفحه ۹۷)</ref> بیشتر خوانندگان قانون از فارغالتحصیلان و محصلان دارالفنون بودند.<ref name="اکبری"/>
چند شماره از قانون با همکاری کسانی در کنار ملکم نوشته شدهاست از جملهٔ این کسان سید جمالالدین اسدآبادیاست.<ref>(روزنامه قانون، مقدمه، صفحه ۶ تا ۷)</ref> روزنامه قانون با وجود مخالفت حکومت به دست خوانندگان میرسید. برای برخی به صورت مستقیم و به نشانی خودشان ارسال میشد و برای پیروان ملکم و افراد فراموشخانه به صورت محرمانه فرستاده میشد.<ref>(میرزا ملکم خان نوشته اسماعیل رائین، صفحه ۱۱۳)</ref>
انتشار قانون هشت سال طول کشید و انتشار این روزنامه نشانگر چهره روشنفکری [[آزادیخواه]] و هوادار حکومت قانون وی است.<ref>(زندگی و اندیشه میرزا ملکم خان ناظمالدوله، صفحه ۴۶)</ref>
سطر ۷۳ ⟵ ۷۹:
== اندیشه ==
پس از تأسیس [[دارالفنون]] ملکم به عنوان معلم حساب و [[هندسه]] در آن به تدریس پرداخت.<ref>(مرآت البلدان، نوشته محمدحسنخان اعتمادالسلطنه، صفحه ۱۰۸۵)</ref> در همین دوران وی با همراهی تعدادی از محصلین [[فراموشخانه]] را در جهت اهداف [[اصلاحطلبی|اصلاحطلبانه]] به شیوه [[اروپایی]] بنیان گذاشت. وی معتقد بود که راه پیشرفت ایران پذیرش نظام حکومتی غرب است.<ref>(چالشهای عصر مدرن در دوران قاجار، صفحه ۹۲)</ref>
== آثار ==
سطر ۹۳ ⟵ ۹۹:
== جستارهای وابسته ==
* [[قرارداد لاتاری]]
* فراماسونری
* [[قانون (روزنامه چاپ لندن)|روزنامه قانون]]
* [[فراموشخانه]]
== منابع ==
|