یحیی تارساز: تفاوت میان نسخه‌ها

محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
مهرنگار (بحث | مشارکت‌ها)
بدون خلاصۀ ویرایش
مهرنگار (بحث | مشارکت‌ها)
خط ۲:
|نام_شخص=یحیی تار ساز
|نام_تصویر=yahya1.jpg
|گفتاورد=
|زمینه فعالیت=سازنده ساز
|تاریخ_تولد= [[۱۲۵۴]]
|زادگاه= [[اصفهان]]، [[ایران]]
|تاریخ_مرگ= [[۱۳۱۰]] ({{سن|۱۲۵۴|۰|۰|۱۳۱۰|۰|۰}})}}
'''هوانس آبکاریان'''([[۱۲۵۴]] [[اصفهان]] - [[۱۳۱۰]]) معروف به '''یحیی تار ساز'''، سازنده ساز اهل [[ایران]] بود.
 
== زندگینامه ==
== زندگی‌نامه ==
هوانس آبکاریان معروف به یحیی تار ساز فرزند [[خاچیک نجارباشی]] از ارامنه اصفهان بود.<ref>هفته نامه عبدالحسین سپنتا، سری چهارم</ref> او به یحیی دوم<ref>کتاب سرگذشت موسیقی ایران، جلد اول، صفحهصفحهٔ ۱۷۰</ref> نیز معروف است. وی ابتدا وسایل موسیقی و طرز ساخت آنها را از پدرش آموخت و کم کمکم‌کم پا را فراتر از الگوی پدر گذاشت و برای شروع کار از الگو و اندازه‌های تار [[استاد فرج الله]] تقلید کرد.
 
== ویژگی‌های تار یحیی ==
از ویژگی‌های تار یحیی نکته‌ای است که استادان قبل و بعد از او کمتر به آن توجه داشته‌اند. یحیی اولین سازنده‌ای بود که از ابتدای کار روند کیفی ثابت و مستمری (و به اصطلاح امروز استانداردی) را برای کار خود در نظر گرفت. مقایسهٔ آثار متعدد بر جای مانده از او حکایت از آن دارد که انحراف معیار در آثار متعدد استاد یحیی بسیار ناچیز و در حد صفر است. تمامی تارهای به جای مانده از او حتی از نظر کوچک‌ترین معیارها و اندازه‌های فنی و الگو اختلاف چندانی با یکدیگر ندارند (البته، با در نظر گرفتن این نکته که یحیی در سه اندازهٔ بزرگ، متوسط و کوچک تار می‌ساخته)؛ امری که بیشتر از یک کارخانه با فن‌آوری نوین مورد انتظار است تا از سازنده‌ای در کارگاهی کوچک و ابتدایی. [http://www.paymanonline.com/article.aspx?id=302EA084-4427-4864-B338-1C35DFD463CF فصل نامه پیمان]
 
می گویندمی‌گویند صبر و حوصله یحیی در آماده سازیآماده‌سازی [[چوب توت]] راز ماندگاری سازها و طنین خوش صدای آنها است. نقل شده که یحیی کُنده‌های توت را در حاشیه زاینده رود می بستهمی‌بسته تا آب به مرور زمان آوندها را از شیرابهشیرآبه خالی کند. سپس بعد سالی آنها را به نانوایی برده و سالی دیگر کنده‌ها در کنار تنور نانوایی خشک می‌شدند. سالی دیگر را نیز در دمای کارگاه سپری می‌کردند و آن گاه زیر تیشه استاد تارساز قرار می‌گرفتند.<ref name="cmi">روزنامه دنیای اقتصاد، شماره ۱۴۵۰</ref>
 
خوش‌خوانی و خوش‌دستی تار یحیی به چند عامل مهم دیگر نیز بستگی دارد که عبارت‌اند از: طرز ساخت کاسه، شیوهٔ نصب دسته به کاسه، عمل آوردن رو دسته، اندازه‌های نسبت کاسه به دسته، تناسب کاسهٔ بزرگ با کاسهٔ کوچک، نفیر داخل کاسه، تراش داخل کاسه، تناسب داخلی حجم کاسهٔ بزرگ و کوچک و... مهم‌تر از همه اینکه یحیی خرکی را که اولین بار روی تار قرار می‌داد تا آن را امتحان کند اگر از نظر صدا دهی مقبول واقع می‌شد، دیگر آن را تغییر نمی‌داد و این خرک را همیشه بر روی تار نگاه می‌داشت.
 
هر ساله [[آقا حسینقلی]] و [[میرزا عبدالله]] سفری به اصفهان کرده و از ساخته‌های یحیی آزمون به عمل می‌آوردند.<ref>سرگذشت موسیقی ایران، جلد اول
، صفحهصفحهٔ ۱۷۱</ref>
 
[[پرونده:yahya2.jpg|220px|thumb|یحیی تار ساز، نفر نشسته سمت چپ که تیشه بدست دارد.]]
 
تار یحیی را اشرف تارها و صدای آنرا یکی از بهترین صداهای ساطع شده از ساز تار میدانندمی‌دانند.<ref name="cmi">روزنامه دنیای اقتصاد، شماره ۱۴۵۰</ref>
 
== الگوی ساز یحیی ==
امروزه شکل و ساختمان کنونی تار که ساخته می‌شود از روی تار یحیی است و به [[الگوی یحیی]] معروف است.{{سخ}}
در سال ۱۳۱۲ قیمت تار یحیی ۴۰تومان بوده است. در حالی که تار سایر استادان آن زمان از ۱۴ یا ۱۵تومان تجاوز نمی کردهنمی‌کرده است. تارهای معمولی بی نام و نشان نیز ۳ تا ۵تومان قیمت داشته‌اند. گرچه امروزه دارندگان این ساز تمایل به فروش آن ندارند اما قیمت آنرا توافقی و بالای ۲۰ میلیون تومان تخمین زده‌اند.<ref name="cmi">روزنامه دنیای اقتصاد، شماره ۱۴۵۰</ref>
 
یحیی در ابتدا بی مهر می ساخته،می‌ساخته، اما تقلید و فروش تار به نام او باعث شد تا سرانجام مهر بیضی یحیی را بسازد و درون کاسه و زیر سیم گیر را مهر کند.<ref>کتاب هنر ساز سازی، حسین مسعود</ref>
 
[[پرونده:DSC00228.JPG|220px|thumb|نمونه‌ای از تار یحیی.]]
 
او در کارهای سال‌های ۱۳۰۰ به بعد تاریخ و در برخی محل ساخت را نیز حک می‌کرد.{{سخ}}
 
[[پرونده:DSC00225.JPG|220px|thumb|مُهر یحیی که تاریخ آن به هجری قمری است.]]
 
تارهای یحیی به علت مرغوبیت خریداران فراوانی داشت. به همین دلیل کار او را تقلید می‌کردند و به نام او می‌فروختند. همین موضوع استاد را واداشت تا نخستین بار برای نشان دادن اصالت کارش مهری بسازد. استاد مهر بیضی شکل کوچکی با اسم یحیی ساخت و آن را درون کاسهٔ ساز چسباند اما پس از چندی طبق روال گذشته مجدداً تارهایی تقلبی به نام او ساختند.ساختند؛ لذا استاد تصمیم گرفت مهری دایره شکل با تاریخ بر روی دستهٔ تار بچسباند. در نهایت، استاد مهر سومی تهیه کرد که تاریخ و محل ساخت تار را نشان می‌داد. آن را به صورت مخفی در زیر سیمگیر بر روی کاغذی می‌زد و سپس، زیر استخوان سرپنجه می‌چسباند. اگر تاری این سه مهر را داشته باشد، خصوصاً مهر زیر استخوان سرپنجه را، محققاً ساختهٔ یحیی است. بعدها، این کار در بین سازندگان ساز رواج پیدا کرد.{{سخ}}
یحیی از سالهای ۱۳۲۲ قمری به بعد یعنی از سالهای ۳۰ سالگی مهر خود را بر روی سازها حک میکردهمی‌کرده است و از این سالها کم کمکم‌کم الگوی خود را نها یی کرده است این سازها تقریبا"تقریباً به اندازه مناسب رسیده و دیگر به نام الگوی یحیی شناخته شده است تاریخهای مهر یحیی سالهای ۱۳۲۲-۱۳۴۰-۱۳۴۳۱۳۲۲–۱۳۴۰-۱۳۴۵۱۳۴۳–۱۳۴۵ و ۱۳۵۲ قمری می‌باشد.[http://www.naghshava.net/node/54 نقش آوا]{{سخ}}
 
[[پرونده:Nameh.jpg|220px|thumb|نامه یحیی تار ساز به روزنامه ناهید برای عرض تشکر.]]
سطر ۴۵ ⟵ ۴۶:
 
== در گذشت ==
یحیی در ۲۸ بهمن ۱۳۱۰ در سن ۵۶ سالگی در [[جلفای اصفهان]] درگذشت و در قبرستان ارمنیان، در دامنهٔ [[کوه صفه]]، به خاک سپرده شد..{{سخ}}
استاد [[سپنتا]] در کتابش سال مرگ او را ۱۳۱۲ ذکر کرده است و برخی دیگر نیز سال مرگ یحیی را ۱۳۱۱ عنوان کرده‌اند. یحیی در زمان مرگ چیزی در حدود ۵۶ سال سن داشته است. عده‌ای دلیل مرگ او را استنشاق مداوم تراشه چوب توت ذکر کرده‌اند. چه آن که چوب توت حاوی ماده سمی [[آرسنیک]] است و استنشاق گرد ساییده آن در طول زمان می‌تواند بیماری‌های تنفسی یا سرطان ایجاد کند. به نوشته [[سپنتا]]، یحیی در ساخت تار اعجاز می کردهمی‌کرده است و تار یحیی گران ترینگران‌ترین و مشهورترین تارهای دنیا بوده است. اتفاقاتی که تا امروز نیز تداوم یافته است.<ref name="cmi">روزنامه دنیای اقتصاد، شماره ۱۴۵۰</ref>
 
== پانویس ==