اسلیمی: تفاوت میان نسخه‌ها

محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
بدون خلاصۀ ویرایش
جز ←‏جایگزینی با [[وپ:اشتباه|اشتباه‌یاب]]: آراسته‌است⟸آراسته است، گچ‌بریها⟸گچ‌بری‌ها، این‌طرح⟸این طرح، مقایسه‌است⟸مقایسه است، نوآوریه...
خط ۱۸:
در هنر [[طبیعت گرایی|طبیعت گرای]] [[هخامنشی]] به تجسم انسان و حیوان گرایش بیشتری وجود دارد و به نقش‌های گیاهی کمتر پرداخته شده‌است. با این وجود، به هنگام نمایش گیاهان به ویژه در آراستن اشیاء گرایش به تجرید را به ویژه در ساقه‌های پیچان گل لوتوس و برگ نخل آشکارا می‌توان دید.
 
آثار بر جای مانده از دورهٔ [[اشکانی]] (۲۵۰ق م - ۲۲۴م) جلوه‌گاه روشنی از روند تکاملی طرح اسلیمی است که در خلال سده‌های بسیار به یکی از زیباترین نقشهای هنر تزیینی ایران تبدیل شد. برخی از نقوش این دوره را می‌توان پیشینهٔ طرح اسلیمی خطایی بعد به شمار آورد و به نمونه‌های بسیار استادانه از طرحهای اسلیمی بر سنگ‌نگاره‌ها، گچ‌بریهاگچ‌بری‌ها و اشیاء فلزی بر می‌خوریم. در آثار این دوره همچون گذشته، اسلیمی گاه به صورت نقش اصلی و گاهی به جای حاشیهٔ
تزیینی به‌کار رفته‌است.
 
در دورهٔ [[ساسانی]] نقش‌های اسلیمی بیشتر در حجاری‌ها و گچبری‌های این دوره دیده می‌شود و می‌توان اوج چیره‌دستی هنرمندان ایرانی در طراحی اسلیمی را مشاهده کرد و تأثیر شدید هنر ایران ساسانی و حتی اشکانی را در نخستین بنای مشهور اسلامی می‌توان به روشنی دید.
 
هنرمندان سنت گرای ایران در [[تاریخ ایران پس از اسلام|دورهٔ اسلامی]] نه تنها چون گذشته اسلیمی را زینت‌بخش دست آفریده‌های هنری خود ساختند، بلکه به نوآوریهایینوآوری‌هایی نیز پرداخته‌اند. رونق و گسترش سفالگری و کاربرد روز افزون سفالینه، اسلیمی را از نخستین سده‌های هجری به نگارهٔ سفالینه تبدیل کرد. اسلیمی گاهی به صورت نقش اصلی و زمانی همراه با دیگر طرحها، سفالینه‌های نقش دار دورهٔ اسلامی ایران را آراسته‌استآراسته است. گاهی نقش مایه‌های به کار گرفته شده در اسلیمیهای این دوره با نمونه‌های بسیار کهن قابل مقایسه‌استمقایسه است.
 
در بناهای سده ۴ تا ۶ق که از دوره‌های پر بار و درخشان تاریخ هنر ایران به‌شمار می‌آید، گوناگونی و نوآوری در طرحهای اسلیمی چشمگیر است و در آثار سدهٔ ۶ق نوعی از اسلیمی هایی در آثار [[گچبری]] و یا [[آجربری]] نقشبندی شده‌است که به نظر می رسد از برگ گیاه خاصی الهام گرفته شده اند. درون این اسلیمی ها حالت رگ برگ های موازی دیده می شود که به احتمال زیاد بیانگر برگ های یک نوع پیچک است که برگهای قلب مانند دارد و بعد از رشد به دور خود می پیچد. حتی فرم گردان آن نیز به نوعی نمایانگر گردش پیچک است. این نوع پیچک را در آثار ساسانی مثل درخت زندگی که در حجاری های طاق بستان اجرا شده است می توان دید. بعدها با دخل و تصرفی که هنرمندان در آن انجام دادند، محیط داخلی آن حذف شد و تنها دو بند در هم فرو رفته از آن باقی ماند.
خط ۳۱:
در سده‌های ۶ و ۷ق ساخت خشتهای کاشی مینایی و زرین فام میدان تازه‌ای پیش پای هنرمندان ایرانی برای پدید آوردن طرحهای تازه و زیبای اسلیمی گشود.
 
اسلیمی که در هنر تزیینی [[گچ‌بری]] تا سدةسدهٔ ۸ق جایگاهی ویژه داشت، کاربرد فراگیر و گستردهٔ [[معرق‌کاری|کاشی معرق]] و [[کاشی هفت رنگ|خشتی]] در معماری ایران به ویژه در بناهای مذهبی از این سده رو به فزونی نهاد. این گستره، بستر تازه‌ای برای هنرمندان طراح اسلیمی فراهم آورد. اگر پیش از این اسلیمیهای گچ‌بری شده را تنها در درون بنا می‌دیدیم، از این هنگام هم درون و هم بیرون بنا را آراسته به کاشی با طرحهای گوناگون از جمله اسلیمی می‌یابیم.
 
در سدةسدهٔ ۹ق که این طرح کهن تکامل یافته نام اسلیمی به خود گرفت، با اوجی از کاربرد آن در تمام شاخه‌های هنرهای تزیینی ایران از کتاب آرایی گرفته تا کنده‌کاری بر چوب و سنگ رو به رو هستیم در این سده اسلیمی یکی از رایج‌ترین نقشها در [[کاشی‌کاری]] است. [[قالی|قالیها]] و قالیچه‌های باز مانده از این سده با طرح‌های اسلیمی بر متن و حاشیه، نشان از گسترش کاربرد این‌طرحاین طرح در هنر قالی‌بافی دارد.
 
در مکتب هنری اصفهان این طرح دیر پا به اوجی تازه رسید. در دست ساخته‌های هنرمندان سده‌های ۱۱ و ۱۲ق اسلیمی با گوناگونی و ظرافت بسیار در تمامی زمینه‌های هنری به ویژه در کاشی کاری و قالی بافی به کار برده شده‌است. این شکوفایی پس از بر افتادن صفویان هرگز به پایهٔ نخستین بازنگشت.