یخ خشک: تفاوت میان نسخه‌ها

'''یخ خشک''' {{به انگلیسی|Dry ice}}و با نام تجاری '''جیرنرایزد''' {{به انگلیسی|Genericized}} [[دی اکسید کربن]] جامد است. این ماده معمولاً به عنوان عامل سرد کننده مورد استفاده قرار می‌گیرد. یخ خشک عالی با فشردن مستقیم گاز اتمسفر در دمای ثابت ۷۸٫۵ درجه سانتیگراد زیر صفر از حالت گاز به مایع تبدیل می‌شود. آنتالپی چگالش در ۷۸٫۵ درجه سانتیگراد زیر صفر ۱۹۹ کیلوژول بر کیلوگرم است. تولید یخ خشک برای پایین آوردن و سرد کردن مؤثر است.<ref name=":1">{{Cite journal|url = http://www.cementechnology.ir/magazine/No.65/65-13.pdf|title = کاربرد يخ خشك در کارخانجات|last = |first = |date = |journal = ماهنامه علمی تخصصی فن آوری سیمان|accessdate = |doi = }}</ref><ref name=":3">{{Cite web|url = http://www.isanat.com/guide/product-line/chemical-line/item/658-dry-ice-production-process.html|title = آشنایی با روش تولید یخ خشک|date = |accessdate = |website = ایران صنعت|publisher = |last = |first = }}</ref>

در سال ۱۸۳۵ میلادی شیمیدانی از کشور فرانسه به نام [[چارلز ایلوزیر]] برای نخستین بار یخ خشک را کشف کرد. او در آن دوران به نتایج و کاربردهایی درباره ی یخ خشک رسید که ۶۰ سال بعد توسط دانشمندان آزمایش و مشاهده شد.

تولید یخ خشک بی‌رنگ (مرغوب) با فشرده کردن گاز دی اکسید کربن (CO_۲) امکان پذیر است. روش‌های تولید یخ خشک به طور خلاصه به ترتیب زیر است:

۳. در نهایت دی اکسید کربن جامد را که فشرده و جامد شده‌است با قالبهای کوچک یا بزرگ مکعبی، یخ خشک را بسته بندی می‌کنند. استانداردهای این قالب‌های مکعبی تقریبا ۳۰ کیلوگرم است.<ref name=":2">{{Cite web|url = http://www.roshd.ir/Default.aspx?tabid=621&EntryID=2392&SSOReturnPage=Check&Rand=0|title = یخ خشک|date = |accessdate = |website = شبكه ملي مدارس ايران (رشد)|publisher = |last = |first = }}</ref><ref name=":3" />

برای ساختن یخ خشک لازم نیست وسایل سرمایش قوی داشته باشیم. تنها کافی است دی اکسید کربن (با فشار بالا) داشته باشیم. مثلا اگر کپسولی از CO_۲ با فشاری در حدود حداقل 75 بار و دمای حدود 31 درجه سانتیگراد داشته باشید، چنانچه آنرا برعکس کنید طوری که شیر خروجی آن در پایین قرار گیرد و سپس شیر را باز کنید, CO_۲ به صورت یخ خشک از آن خارج می‌شود. علت این پدیده فرآیند اختناق یا خفگی است که در آن چنانچه فشار سیالی به صورت ناگهانی کم شود دمای سیال نیز کم می‌شود (البته بسته به مقدار ضریبی به نام ضریب ژول-تامسون). از همین پدیده در یخچال برای خنک کردن گاز سرد کننده استفاده می‌شود.<ref name=":1" />

باروری ابرها بوسیله یخ خشک بطور ناگهانی در آزمایشگاه جنرال الکتریک در نیویورک کشف شد. در ۱۹۴۶ شیمیدانی به نام ونسان شافر برفی را در نزدیکی شهر نیویورک، با تزریق ۶ پوند یخ خشک بوسیله هواپیما به ابرها ایجاد کرد. از آن موقع بارور کردن ابرها به این روش برای تولید باران استفاده شد و در چین برای کاهش آلودگی هوا در زمان برگزاری المپیک ۲۰۰۸ مورد استفاده قرار گرفت. شاید بتوان این تهمت را نیز به این روش زد که آن نوعی دزدی باران باشد. در ویتنام ارتش آمریکا از این روش برای افزایش بارانهای موسمی با شعار ' گل تولید کنید نه جنگ ' استفاده شد. از دی اکسید کربن مایع برای از بین بردن مه در فرودگاهها مورد استفاده قرار می‌گیرد. روسیه از روش بارور کردن ابرها برای ایجاد باران برای دور کردن ذرات رادیو اکتیو از اطراف مسکو استفاده می‌کند.<ref name=":2" /><ref name=":3" />