حدیقةالحقیقه: تفاوت میان نسخه‌ها
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
Masood Matin (بحث | مشارکت‌ها) جز ←جایگزینی با [[وپ:اشتباه|اشتباه‌یاب]]: اثري⟸اثری، ادبيات⟸ادبیات، اين⟸این، براي⟸برای، بعيد⟸بعید، بين⟸بین، تفاوت‌هایي⟸تفاوت‌هایی، ج... |
ابرابزار |
||
خط ۱:
[[پرونده:Hadiqat_al_Haqiqa_de_Hakim_Sanai,_Manuscrito_persa_de_1894.jpg|thumb|300px|.]]مثنوی '''حَدیقةالحَقیقه و شریعةالطریقه''' یا '''الهی‌نامه''' منظومه‌ای است به فارسی، سرودهٔ [[سنایی|سنایی غزنوی]] با مضمون [[عرفان اسلامی|عارفانه]]. سنایی سرایش آن را در سال ۵۲۴ ه. ق آغاز کرد و در سال ۵۲۵ ه. ق به پایان رساند.
این مثنوی دارای ده هزار بیت در ده باب است. موضوعات این کتاب، علاوه بر ستایش خدا و پیامبر و خاندان و اصحاب او، دربارهٔ عقل و علم و حکمت و عشق است.
در مقایسه با دیگر آثار پر ارزش سنایی هم چون [[غزل]]ها و [[قصائد]]ش، حدیقةالحقیقه از همه بلندنام‌تر و مورد قبول طبایع مردمان بیش‌تری در طول سده‌های متوالی بوده‌است. ▼
==تأثیر بر آثار بعدی==
ناگفته نماند که در ادب فارسی و ادبیات عرفانی به اثری دیگر نیز به همین نام بر می خوریم که در شمار آثار خانقاهی [[شیخ احمد جام]] (ژنده پیل) است. این حدیقه منثور است و به قلم قطب الدین محمد بن مطهر بن احمدجام نامقی (۵۷۷ - ۶۶۷ هجری) نگاشته شده است. ▼
▲در مقایسه با دیگر آثار پر ارزش سنایی هم چون [[غزل]]ها و [[قصائد]]ش، حدیقةالحقیقه از همه بلندنام‌تر و مورد قبول طبایع مردمان بیش‌تری در طول سده‌های متوالی بوده‌است.
حدیقه الحقیقه از منظومه‌هایی است که بر بسیاری از شاعران تأثیر گذارده است. سنایی با سرودن این منظومه، باب تازه‌ای را در سرایش منظومه‌های عرفانی در تاریخ ادب و عرفان گشود.
== حدیقه ای دیگر! ==▼
در گسترهٔ ادب فارسي و به ویژه در قلمرو ادبیات عرفانی، اثری دیگر ـ و البتّه مهم و قابل توجّه اهل نظر ـ به نام [[حديقة الحقيقة]] وجود دارد که قریب به یک قرن پس از حدیقهٔ سنایی به قلم یکی از نوادگان دانشی شیخ جام به نام [[قطب‌الدّين محمد بن مطهر جامی]] تصنیف گردیده است. ▼
شاعران بزرگی همچون خاقانی و نظامی به ترتیب [[تحفةالعراقین]] و [[مخزن‌الاسرار]] را تحت تأثیر مستقیم این منظومه سرودند و سال‌ها بعد، عطار و مولوی سرایش مثنوی‌های عرفانی را به اوج تکامل رساندند.
این اثر علاوه بر هم‌نامی با اثر گران‌سنگ سنایی، از جهت مضمون و هدفِ كلّي نیز با حدیقهٔ سنایی همانندی‌هایی دارد. این «حدیقه» نیز گنجینه و مجموعه‌ای از مسایل حکمت عملی و جلوه‌ها و آرای عرفانی است که به ضرورت زمان و برای دستگیری و ره‌جویی مریدان و هدایت طالبان نگارش یافته است. ▼
امّا جز این شباهتِ نام و همانندی كلّي در مضمون و هدف، این دو اثر در زبان و ساختار تفاوت‌هایی در خور توجّه دارند. اساساً «حديقهٔ قطب‌الدّين محمد» به نثر است که البتّه نویسنده در لابلای نثر سلیس و گرم آن به مناسبت موضوع و به تناسب حال و مقام از زبانِ شعر ـ بخصوص اشعار [[شیخ جام]] و فرزندان وی ـ بهره جسته است. ▼
یاران [[مولانا]] که در مدرسه او جمع می‌آمدند، گاهی به مطالعهٔ الهی‌نامهٔ [[
▲
▲در گسترهٔ ادب
[[File:·Recopilación de Obras de Hakin Sanai · Edición litográfica impresa y publicada por Aqa Muhammad Jafar Saheb en Bombay en 1910.jpg|thumb|300px|چاپ سنگی حدیقهٔ سنایی.]]
▲این اثر علاوه
▲امّا جز این شباهتِ نام و همانندی
علاوه بر این تفاوت زبانی، این دو اثر از نظر ساختار و تعداد باب‌ها نیز با یکدیگر متفاوتند. حدیقهٔ [[سنایی]] دارای یک مقدمه و دَه باب است در حالی‌که حدیقهٔ قطب‌الدّین علاوه بر مقدمه مصنّف دارای چهارده باب با فصل‌های متعدد و متنوع است.
نهایتاً لازم به یادآوری است که
(برگرفته از مقدمهٔ حدیقة الحقیقه [[قطب الدین محمد بن مطهر]] / [[دکتر حسن نصیری جامی]])
▲یاران [[مولانا]] که در مدرسه او جمع می‌آمدند، گاهی به مطالعهٔ الهی‌نامهٔ[[ حکیم غزنه]] که مولانا به آن علاقه داشت روی می‌آوردند.<ref>''پله پله تا ملاقات خدا''، ص ۲۵۴.</ref>
== منابع ==
{{پانویس}}
*
* راستگو، سید محمد. ''گزینش و گزارش از حدیقهٔ سنایی''، سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی
* فتوحی، دکتر محمود، و محمدخانی، علی‌اصغر. ''شوریده‌ای در غزنه، اندیشه‌ها و آثار حکیم سنایی''، انتشارات سخن، تهران، ۱۳۸۵. ISBN 964-372-171-X
* قطب الدین محمد بن مطهر. ''حدیقةالحقیقه''، به تصحیح و تعلیقات دکتر حسن نصیری جامی، انتشارات پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، تهران، ۱۳۹۰.
[[رده:آثار سنایی]]
[[رده:کتاب‌های عرفانی]]
| |||