الیاف: تفاوت میان نسخه‌ها
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
قرار دادن {{داده‌های کتابخانه‌ای}} با اطلاعات ویکی‌داده |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
خط ۱:
'''الیاف''' جمع کلمهٔ لیف<ref>Fiber</ref> یا رشته است. الیاف مجموعه‌ای از [[ملکول]]های زنجیره‌ای خطی و طویل است، که تا حدود زیادی به موازات یکدیگر در محور طولی لیف قرار دارند.
سطر ۶ ⟵ ۷:
{{سخ}}الیاف به طور کلی به دو دسته طبیعی و مصنوعی رده‌بندی می‌شوند.
== ''''''انواع الیاف'''''' ==
به طور کلی، با توجه به روش ساخت آنها به دو دستهٔ طبیعی و مصنوعی تقسیم می‌شوند و با توجه به نوع کاربردشان در [[صنایع]] مختلف با نام خاصی شناخته می‌شوند.
[الیاف طبیعی]: این الیاف خود به سه دسته گیاهی، حیوانی و معدنی تقسیم میشود. از بین الیاف گیاهی [[پنبه]] مهم ترین و پر مصرف ترین آنهاست و بیشترین ماده‌ای که در پنبه وجود دارد [[سلولز]] می‌باشد. و [[جین]] پارچه‌ای است که از الیاف ۱۰۰٪ گیاهی تولید میشود.
[الیاف مصنوعی] شامل: ریون، نایلون، پلی استر، اکریلیک و ویسکوز ریون اشاره کرد.<ref>{{یادکرد کتاب |نام خانوادگی=افسری |نام=مریم |کتاب=خواص مواد | ناشر= |سال=}}</ref>
=== '''[[الیاف طبیعی]]''' ===
الیافی هستند که از طبیعت و بدون نیاز به تغییری کلی در ماهیت و یا شکل آن به دست می‌آیند و به سه دسته تقسیم بندی می‌شوند:
الیاف گیاهی می‌توان به: [[کتان]]، [[کنف]]، [[چتایی]] و رامی اشاره کرد.
الیاف حیوانی مهم ترین و پر مصرف ترین آنها [[پشم]] می‌باشد که منبع تهیه آن پشم گوسفند می‌باشد. دیگر الیاف حیوانی شامل: [[کشمیر]]، [[موهر]]، [[ابریشم]] و پشم شتر می‌باشد.
از الیاف معدنی می‌توان به [[آزبست]] یا [[پنبه سوز]] اشاره کرد.
====1-[[الیاف گیاهی]]====
به طور کلی در ترتیبات از سلولز، لیگنین اغلب با بر اساس: نمونه ها عبارتند از پنبه، کنف، جوت، کتان، الیاف گیاه، سیزال، تفاله نیشکر، و موز. الیاف گیاهی در تولید کاغذ و پارچه (پارچه) به کار، و فیبر در رژیم غذایی بخش مهمی از تغذیه انسان است.
1.الیاف دانه ای مانند پنبه
2.الیاف برگی مانند سیسال و مانیلا
3.الیاف ساقه ای مانند کتان، چتایی و کنف و باگاس
4.الیاف میوه ای مانند نارگیل
* دانه‌ای :مانند[[پنبه]]
[[پنبه]] یا[[پمبک]] از خصوصیات یکی از واژه‌های پهلوثی می‌باشد. این نوع گیاه بسیار نازک و ظریف می‌باشد و این نوع گیاه با گل‌های زرد و سرخ در طبیعت ظاهر شده است، میوه این نوع گیاه [[غوزه]] می‌گویند که دارای ۳تا۵ ترک می‌باشد پس از رسیده شدن غوزه، ترک‌ها شکافته میشود و از میان غوزه تارهای بسیار نازک و سفیدی دیده میشود، تارها ی پنبه همگی به یک اندازه نیست. همچنین ما می‌توانیم این نوع الیاف را زیر میکروسکوپ مشاهده کرد، و تارهای استوانه‌ای شکلی می‌بینیم، که به ۳ دسته تقسیم میشود:۱-بخش رویی که [[کوتی کول]] ۲-دیواره ثانویه که سلولز نامیده میشود۳- بخش میانی یا دیواره [[لومن]]<ref>{{یادکرد کتاب |نام خانوادگی= ژوله|نام= تورج|کتاب=پژوهشی در فرش ایران | ناشر= |سال=صفحه53}}</ref> که اندازه و ارتفاع‌های متفاوتی دارند، این نوع گیاه مخصوص مناطق گرمسیر مانند:[[هندوستان]] ،[[مصر]]، [[آمریکا]]، و... یکی از مهم ترین الیاف سلولزی می‌باشد. این نوع الیاف در نساجی بسیار پر کاربرد می‌باشد هم چنین در پوشاک از جمله نخ، پارچه، و در دستبافته‌هایی مانند[[قالی]]، [[گیلم]]، [[زیلو]] استفاده میشود. پنبه در زمان‌های قدیم کشت می شده است از 'ونه‌های وحشی پنبه در مناطق گرمسیر کشت می‌شده، باستان شناسان طی تحقیقات آثاری مهمی از جمله پارچه‌هایی و ریسمان‌هایی در هندوستان پیدا کرده‌اند که به دوره هزاره سوم قبل از میلاد باز میگردد. در هنر نساجی پنبه مواد اولیه می‌باشد. همچنین الیاف کوتاه پنبه که نمی‌توان آن را تبدیل به نخ کرد را به الیاف مصنوعی تبدیل می‌کنند، و از ضایعاتش کاغذ ضخیم ساخته میشود. پنبه بسیار اهمیت دارد و در اقتصاد جهانی به آن طلای سفید می‌گویند. این نوع الیاف در رنگ‌های سفید، زرد، قهوه‌ای، خاکستری دیده میشود. پنبه به عنوان ماده اصلی برای چله کشی فرش مصرف دارد. پنبه دارای قدرت جذب بالایی دارد به همین دلیل رطوبت زیادی رابه خود می‌گیرد. زمانی که پنبه را به پارچه تبدیل می‌کنند و برای مصارف زیر پیراهن، لباس‌های نوزاد، حوله استفاده میشود چون با بدن تماس دارد نرم و ضد حساسیت می‌باشد.
پنبه اگر مدت طولانی خشک و چروک شود به راحتی با اتو صاف و یک دست میشود. به همین دلیل آن را با [[پلی استر]] مخلوط کرده تا از عیب‌هایش کاسته شود،<ref>{{یادکرد کتاب |نام خانوادگی= امیری|نام= ستاره|کتاب= الیاف شناسی| ناشر= |سال=صفحه65}}</ref>
* ساقه‌ای :مانند[[کتان]]، [[کنف]]، [[مانیلا]]
[[کتان]] این نوع گیاه از ساقه‌ای به نام[[فلاکس]] بدست می‌آید هر ساله کشت میشود و ارتفاعش به۱۲۰و قطر۱٫۸تا۱٫۱۶ اینچ است. گل‌های این نوع با رنگ‌های سفید، قرمز، بنفش، لاجورذدی، آبی ما را شیفتهٔ خود می‌کنند. الیاف این گیاه زمانی مرغوب می‌باشد که به خاک و شرایط جوی زمین بستگی دارد. این گیاه بر خلاف پنبه در شرایط آب و هوایی سرد و مرطوب کشت میشود. کتان بیشتر در مناطقی مانند:[[فرانسه]]، [[بلژیک]] ،[[ایرلند]]، [[شوروی]]، [[زلاندنو]] کاشته میشود.<ref>{{یادکرد کتاب |نام خانوادگی= امیری|نام=ستاره |کتاب=الیاف شناسی | ناشر= |سال=صفحه80-79}}</ref>برای پارچه‌های کتانی از رنگ‌های [[خمی]]، [[پیگمنت‌های رنگی]]، استفاده می شودبه دلیل آنکه این نوع الیاف تارهای محکمی دارند برای رنگرزی باید بالای ۱۰۰سانتی گراد در دما قرار بدهیم، تا رنگ را به خود بگیرد.<ref>{{یادکرد کتاب |نام خانوادگی=سهی زاده ابیانه-داودی رکنابادی |نام=مرتضی-ابوالفضل |کتاب=فرآورده‌های چاپ در صنعت نساجی جلد دوم | ناشر= |سال=صفحه402}}</ref>از خصوصیات این الیاف محکم بودن، درخشنده تر از پنبه است. پارچه‌های این نوع الیاف بسیار خنک است و برای فصل تابستان بسیار مناسب می‌باشد. اما زود چروک میشود در هنر نساجی این نوع الیاف را با الیاف‌های دیگر مخلوط کرده تا از چروکی سریع جلو گیری شود و مقامتش بالا برود. این الیاف را برای پارچه هاب کتانی و لباس‌های زنانه، بلوزها، کت و شلوار مردانه استفاده می‌کنند. هم چنین در پارچه‌های مبلمان و حوله و پارچه‌های[[بزرنت]] مورد مصرف قرار می‌گیرند. این الیاف را هم چنین قبرای تهیه پوشاک با الیاف ابریشم مخلوط می‌کنند.<ref>{{یادکرد کتاب |نام خانوادگی=امیری |نام=ستاره |کتاب=الیاف شناسی | ناشر= |سال=صفحه81}}</ref>
[[کنف]]
این نوع الیاف از دانه گیاهی به نام [[شاهدانه]] بدست می‌آید. این گیاه در آسیا در زمان‌های قدیم شناخته شده بوده، طول ساقه این گیاه به۳مترو قطر ۲CMمی‌رسد، الیاف کنف ضخیم‌تر ازکتان و رنگش تیره تر می‌باشد و به همین دلیل دمای بالاتری از کنف و همچنین سفید کردن این نوع الیاف مشکل تر می‌باشد. نوعی از این الیاف که در ایتالیا کشت میشود نسبت به منطقه‌های دیگر روشن و شفافیت بیشتری دارد. باستان شناسان عقیده دارند که این گیاه از زمان ۲۵۰۰سال پیش از میلاد مسیح در بین مردم وجود داشته طبق اثری که از چین بدست آمده بود. از بین انواع این گیاه [[سون]]که در هندوستان کشت می شودو زیر شاخه کنف می‌باشد مرغوب تر و کیفیت بهتری دارد.<ref>{{یادکرد کتاب |نام خانوادگی=امیری |نام= ستاره|کتاب=الیاف شناسی | ناشر= |سال=صفحه81-82}}</ref>
[[الیاف چوب]]، برجسته از منابع درخت الیاف گیاهی است. فرم شامل groundwood، lacebark، پالپ ترمومکانیکی (TMP)، و سفید و یا کتان غیر کرافت و یا پالپ سولفیت. برای حذف اتصال ساختار لیگنین چوب اصلی از کرافت و سولفیت (همچنین به نام سولفیت) با توجه به نوع پخت استفاده می شود ، در نتیجه آزاد الیاف برای استفاده در کاغذ و...
====2-[[الیاف حیوانی]]====
تا حد زیادی از پروتئین های خاص تشکیل شده است. مانند ابریشم که توسط کرم ابریشم تولید می شود. از دیگر نمونه ها می توان به ابریشم عنکبوت، تار و پود، زه، پشم، ابریشم دریا و مو مانند پشم ترمه، موهر و موی خرگوش یا مرغوز، خز مانند پوست گوسفند، خرگوش، سمور یا راسو، روباه، سگ آبی، و غیره اشاره کرد.
====3-[[الیاف معدنی]]====
مصرف این نوع الیاف در صنعت نساجی محدود است و آزبست که در اصطلاح عامیانه، پنبه ی کوهی، یا پنبه نسوز نامیده میشود، نمونه ای از این الیاف است. این الیاف داراید مصارف صنعتی هستند و در پارچه های ضد حریق نیز به کار می رود.
[[آزبست]] تنها مواد معدنی طبیعی فیبر طولانی است. . [[amosite]]،[[ crocidolite]]، [[ترمولیت]]، [[آنتوفیلیت]] و [[اکتینولیت]] شش ماده ی معدنی است. "آزبست" از جمله یاقوت سبز از کلاس مارپیچ و متعلق به طبقه آمفیبول است. مواد معدنی فیبر مانند کوتاه عبارتند از [[ولاستونیت]] و [[پالی گورسکیت]]. الیاف بیولوژیکی نیز به عنوان پروتئین و یا رشته های پروتئین فیبری شناخته شده است، تشکیل جهش و یا دیگر نقص ژنتیکی می تواند به بیماری شدید منجر شود به عنوان مثال کلاژن [3] خانواده ای از پروتئین، تاندون، پروتئین های عضلانی مانند اکتین، پروتئین سلول مانند میکروتوبول و بسیاری دیگر، تار عنکبوت، تار و پود و مو و غیره
==='''[[الیاف ساخته دست انسان]]'''===
الیاف ساخته دست انسان و یا الیاف شیمیایی الیاف که ترکیب شیمیایی، ساختار و خواص به میزان قابل توجهی در طول فرآیند تولید تغییر یافتهاست. [4] الیاف ساخته دست انسان از الیاف بازسازی و الیاف مصنوعی شامل می باشد.
====الیاف نیمه سنتتیک (رژنره)====
الیاف نیمه سنتتیک از مواد اولیه با به طور طبیعی تنها اصلاح شده ی ساختار زنجیره بلند پلیمری ساخته شده که بخشی از آن توسط فرایندهای شیمیایی تخریب و در مقابل الیاف کاملا مصنوعی مانند نایلون (پلی آمید) و Dacron (پلی استر) بدست می آید.. از سنتز شیمیایی ترکیبات مولکولی کم وزن با واکنش پلیمریزاسیون (زنجیره ای از ساختمان) اولین لیف نیمه سنتتیک سلولز بازسازی لیف، ابریشم مصنوعی را تولید کردند. [5] الیاف نیمه مصنوعی الیاف سلولز بازسازی هستند.
[[بازسازی سلولز الیاف]]
الیاف سلولزی یک زیر مجموعه از الیاف ساخته دست انسان و بازسازی شده از سلولز طبیعی است. سلولز از منابع مختلفی چون ابریشم مصنوعی از الیاف چوب درخت، مودال از درختان راش، الیاف بامبو از بامبو، seacell از جلبک دریایی، و غیره تولید میشود. در این الیاف، سلولز به یک شکل نسبتا خالص به عنوان یک جرم چسبناک کاهش می یابد و به شکل الیاف اکستروژن از طریق Spinneret ساز تهیه میگردد . بنابراین، فرایند تولید برگ چند ویژگی های متمایز از منابع طبیعی در محصولات به پایان رسید.
چند مثال:
ابریشم مصنوعی
الیاف بامبو
Lyocell، یک نام تجاری از ابریشم مصنوعی معین، با استفاده از درختان راش به عنوان ورودی
الیاف دی استات و الیاف triacetate.
از لحاظ تاریخی، دی استات سلولز و -triacetate تحت ابریشم مصنوعی طبقه بندی شدند، اما در حال حاضر مواد مجزا در نظر گرفته میشود.
====الیاف مصنوعی====
الیاف مصنوعی به طور کامل از مواد مصنوعی مانند پتروشیمی، بر خلاف الیاف ساخته دست انسان به دست آمده از مواد طبیعی به عنوان سلولز یا پروتئین است.
طبقه بندی الیاف در دو بخش : [الیاف کوتاه]، همچنین به عنوان الیاف ناپیوسته شناخته شده است، با نسبت ابعاد کلی (تعریف شده به عنوان نسبت طول الیاف به قطر) بین 20 تا 60 و شامل الیاف طبیعی است و [الیاف بلند]، به عنوان الیاف پیوسته شناخته شده است، نسبت ابعاد کلی این است بین 200 تا 500 و شامل الیاف مصنوعی و ابریشم است.
[[الیاف فلزی ]]
الیاف فلزی را می توان از فلزات انعطاف پذیر مانند مس، طلا و نقره و اکسترود شده یا سپرده از آنهایی که شکننده تر، مانند نیکل، آلومینیوم یا آهن بدست می آید . همچنین الیاف فولاد ضد زنگ را مشاهده کنید.
[[الیاف کربن ]]
الیاف کربن اغلب در oxydized از طریق تجزیه در اثر حرارت پلیمرهای کربونیزه مانند PAN تولید می شود، اما محصول نهایی کربن تقریبا خالص است.
[[الیاف سیلیکون کاربید]]
هیدروکربن ها پلیمرهای اساسی برای تولید الیاف سیلیکون کاربید ، نیستند.اما برای پلیمرهای آن حدود 50 درصد از اتم های کربن توسط اتم های سیلیکون جایگزین میشود و به اصطلاح به آن پلی کربو-سیلان گویند . در اثر حرارت سیلیکون کاربید آمورف تجزیه شده و عناصر دیگر مانند اکسیژن، تیتانیوم، و یا آلومینیوم ایجاد میکند، اما خواص مکانیکی بسیار شبیه به الیاف کربن است.
[[فایبر گلاس]]
فایبر گلاس، ساخته شده از شیشه های خاص، و فیبر نوری، ساخته شده از کوارتز طبیعی خالص، همچنین الیاف ساخته دست انسان است که از مواد خام طبیعی، فیبر نوری سیلیکا، ساخته شده از سیلیکات سدیم (شیشه ای آب) و الیاف بازالت از بازالت ذوب شده بدست آمده است.
[[الیاف پلیمر]]
الیاف پلیمر یک زیر مجموعه از الیاف ساخته دست انسان، که در مواد شیمیایی مصنوعی (اغلب از منابع پتروشیمی) به جای استقاده از مواد طبیعی توسط یک فرآیند کاملا فیزیکی ایجاد میشود . این الیاف ساخته شده از :
نایلون پلی آمید
PET و یا PBT پلی استر
فنل فرمالدئید (PF)
فیبر پلی وینیل کلرید (پی وی سی) vinyon
پلی الفین (PP و PE) فیبر الفین
برای پلی استر اکریلیک،ازالیاف پلی استر PAN خالص استفاده می شود. الیاف اکریلیک سنتی اغلب به عنوان یک جایگزین مصنوعی برای پشم استفاده می شود. الیاف کربن و الیاف PF به عنوان دو الیاف بر اساس رزین که گرمانرم نیست که اشاره شد
polyamids معطر (aramids) مانند Twaron، کولار و نومکس حرارتی در دمای بالا کاهش و ذوب نمی شوند. این الیاف اتصال قوی بین زنجیره های پلیمری دارند.
پلی اتیلن (PE)، با زنجیر بسیار طولانی / HMPE (به عنوان مثال Dyneema یا طیف).
== پانویس ==
| |||