خط سیاق: تفاوت میان نسخه‌ها

محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
FloBot (بحث | مشارکت‌ها)
تمیزکاری، replaced: ي ← ی (9)، ٥ ← ۵ (2)، ك ← ک (2)
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۴:
حساب سیاق روشی است در [[حسابداری]] قدیمی و دانشی است در ثبت و ضبط ارقام و اعداد محاسبات دیوانی و شخصی. تا پایان دورهٔ [[قاجار]] کلیهٔ امور محاسبات دولتی و شخصی با اعداد سیاق نوشته می‌شد و مردم عادی به‌ویژه کسبه تا حدود بیست سی سال پیش نیز محاسبات خویش را با اعداد سیاق ثبت می‌کردند.<ref>مهدی صدری فصلنامهٔ تاریخ معاصر ایران، شمارهٔ ۲۲</ref> کاتبان این خط برای اعداد و کلمات اختصاری علائمی ویژه داشتند که خواندن آن برای بسیاری آسان نبود.<ref>بانک نسخ خطی ایران</ref>
 
خظ سیاق معادلهایی هم در فرهنگهای دیگر دارد، که آنها نیز عملاً منسوخ شده‌اند. گونه‌هایی از این خط در [[جهان عرب]] (معروف به خط «دیوانی»)، جنوب آسیا ([[هند]]، [[پاکستان]]، و [[بنگلادش]]، معروف به خط «رقم»)، و [[امپراتوری عثمانی]] (معروف به «سیاقات») استفاده می‌شده است. نام این خط از واژهٔ [[زبان عربی|عربی]] «سیاق» به معنی «ترتیب» گرفته شده است. شکل بسیاری از علائم مورد استفاده در این خط نیز مبتنی بر شکل نوشتن اعداد به زبان عربی است<ref>http://www-personal.umich.edu/~pandey/07414-siyaq.pdf</ref>. این شکلها احتمالاً در دوران خلافت [[هشام بن عبدالملک]] (حدود ۱۰۵ تا ۱۲۵ هجری قمری) برای جایگزین کردن سیستمی که مبتنی بر سیستم حسابداری [[ساسانیان]] بوده است ابداع شده است.<ref>جواد صفی‌نژاد، ''کوششی در آموزش خط سیاق''، انتشارات سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران، تهران، ۱۳۸۷.</ref> عده ای نیز بر این عقیده اند که این خط در زمان [[ترکان سلجوقی|سلجوقیان]] وارد جهان اسلام شده است.<ref>البهنسی، عفیف (١٩٩۵ م). معجم مصطلحات الخط العربی والخطاطین (الطبعة الأولى). بیروت: مکتبة لبنان ناشرون. صفحة ٧۵</ref> کلمه سایماق در [[زبان ترکی]] به معنای شمارش می باشد.<ref>http://www.sozluk.net/ingilizce/saymak.html</ref> امر مفرد از این مصدر "سای" بعلاوه پسوند "اق" یعنی "سایاق" باعث بوجود آمدن اسم وسیله می شود که به معنی وسیله شمردن می باشد و عده ای نیز سیاق را معرب سیاگ یا سیاک پارسی به معنای رنگ سیاه و یا سیاهه به معنای چرکنویس می دانند.
 
== پانویس ==