پلکان: تفاوت میان نسخه‌ها

محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
جز ←‏جایگزینی با [[وپ:اشتباه|اشتباه‌یاب]]: موثر⟸مؤثر، استفتده⟸استفاده، اگرتعداد⟸اگر تعداد، باشدبرای⟸باشد برای، باشدکف⟸باشد کف، کندالبته...
خط ۲:
[[پرونده:Persepolis 24.11.2009 13-12-47.jpg|بندانگشتی|270px||پلکانی در [[تخت جمشید]]. ۵۵۰ پیش از میلاد.]]
[[پرونده:RudkhanCastle.JPG|بندانگشتی|270px||مسیر پلکانی [[قلعه رودخان]] فومن.]]
'''پــِلِّکانپـِلِّکان''' سازه‌ای است که برای ارتباط دادن دو سطح غیر هم‌سطح در ساختمان یا فضاهای دیگر بکار می‌رود و از اجزای کوچک‌تری به نام پلّه ساخته شده‌است. در حالتی که پلکان در یک فضای بسته ساخته شود به آن راه‌پله گفته می‌شود.
 
به پلکانی که به صورت نقاله‌ای و با نیروی برق حرکت کند [[پله برقی]] گفته می‌شود. از انواع دیگر پلکان می‌توان پلکان مارپیچی، پلکان تاشو (درب مخفی) و پلکان هواپیما را نام برد.
 
به طور معمول پهنای مؤثر پله‌ها و پاگردها باید حداقل دارای یک و نیم متر باشند و از دو نیم متر تجاوز نکنند. درها نباید پهنای مفید پاگردها را اشغال و محدود کنند و درهای رو به راه پله باید به طرف خروجی باز شوند. هم‌چنین بهتر است نسبت ارتفاع به عمق پاگذار ۱۵۰ تا ۳۰۰ میلی مترمیلی‌متر باشد.<ref>[http://www.archibase.ir/post-134.aspx معماری بیمارستان]. بازدید: ژوئیه ۲۰۱۱.</ref>
 
== اجزای پلکان ==
خط ۱۹:
* پاگرد پله
 
== ارتفاع پله ==
به طور کلی هر قدر ارتفاع پله زیادتر باشد تعداد پله مورد نیاز برای عبور از طبقه ایطبقه‌ای به طبقه دیگر کمتر بوده ودر نتیجه [[قفسه]] پله یا فضای لازم برای ایجاد پله کمتر است ولی [[ارتفاع]] پله کاملاکاملاً بستگی به محل استفاده و اشخاص استفاده کننده از آن را دارد مثلامثلاً ارتفاع پله برای طبقات آپارتمان هایآپارتمان‌های مسکونی در حدود 16۱۶ الی 20۲۰ سانتی مترسانتی‌متر در نظر گرفته می شودمی‌شود زیرا 80۸۰ درصد استفاده کنندگان آن در سنینی هستند که به راحتی می توانندمی‌توانند از پله پایین و بالا روند . همچنین ارتفاع پله [[موتور خانه]] ها‌ها و یا [[انبار]] را در حدود 20۲۰ الی 25۲۵ حتی 50۵۰ سانتی مترسانتی‌متر در نظر می گیرندمی‌گیرند زیرا 99۹۹ درصد استفاده کنندگان این قسمت از [[ساختمان]] را اشخاص جوان تشکیل می دهندمی‌دهند و همچنین ارتفاع پله مکان هایمکان‌های عمومی مانند ایستگاه [[راه آهن]] و یا [[بیمارستان]] ها‌ها و یا ادارات [[عمومی]] را در حدود 15۱۵ الی 17۱۷ سانتی مترسانتی‌متر در نظر می گیرندمی‌گیرند زیرا از این نوع پله هاپله‌ها اجبارااجباراً افراد در هر سنی استفاده خواهند نمود.
ارتفاع پله در [[قصر]] های‌های بسیار لوکس و مجلل در حدود 15۱۵ سانتی مترسانتی‌متر یا کمتر در نظر گرفته می شودمی‌شود.
 
== کف پله ==
 
==ارتفاع پله ==
 
به طور کلی هر قدر ارتفاع پله زیادتر باشد تعداد پله مورد نیاز برای عبور از طبقه ای به طبقه دیگر کمتر بوده ودر نتیجه [[قفسه]] پله یا فضای لازم برای ایجاد پله کمتر است ولی [[ارتفاع]] پله کاملا بستگی به محل استفاده و اشخاص استفاده کننده از آن را دارد مثلا ارتفاع پله برای طبقات آپارتمان های مسکونی در حدود 16 الی 20 سانتی متر در نظر گرفته می شود زیرا 80 درصد استفاده کنندگان آن در سنینی هستند که به راحتی می توانند از پله پایین و بالا روند . همچنین ارتفاع پله [[موتور خانه]] ها و یا [[انبار]] را در حدود 20 الی 25 حتی 50 سانتی متر در نظر می گیرند زیرا 99 درصد استفاده کنندگان این قسمت از [[ساختمان]] را اشخاص جوان تشکیل می دهند و همچنین ارتفاع پله مکان های عمومی مانند ایستگاه [[راه آهن]] و یا [[بیمارستان]] ها و یا ادارات [[عمومی]] را در حدود 15 الی 17 سانتی متر در نظر می گیرند زیرا از این نوع پله ها اجبارا افراد در هر سنی استفاده خواهند نمود.
ارتفاع پله در [[قصر]] های بسیار لوکس و مجلل در حدود 15 سانتی متر یا کمتر در نظر گرفته می شود.
 
 
==کف پله==
 
'''کف پله تابع دو عامل است:'''
 
1۱. طول کف پا
2۲. طول قدم
 
طول کف [[پا]]ی یک آدم معمولی در حدود 30۳۰ سانتی مترسانتی‌متر است در این صورت برای اینکه عبور و مرور از روی پله آسان باشد [[کف پله]] باید در حدود 30۳۰ سانتی مترسانتی‌متر باشد که با توجه به 2۲ سانتی مترسانتی‌متر دماغه پله جمعاجمعاً کف پله در حدود 32 سانتی۳۲ مترسانتی‌متر خواهد شد.
1.طول کف پا
طول قدم یک آدم معمولی در حدود 63۶۳ الی 65۶۵ سانتیسانتی‌متر متر می باشدمی‌باشد برای اینکه بتوان پله هاپله‌ها را پشت سر هم وبدون توقف و به راحتی و با قدم معمولی طی نمود می بایدمی‌باید مجموع دو برابر ارتفاع بعلاوه کف پله عددی بین 63۶۳ الی 65 سانتی۶۵ مترسانتی‌متر باشد.
2.طول قدم
اگر تعداد پله هاییپله‌هایی که پشت سر هم قرار دارند در حدود 8۸ الی 12۱۲ پله باشد کف پله نمی تواندنمی‌تواند از 32۳۲ الی 33۳۳ بیشتر باشد . زیرا اگر کف پله از این مقدار پهن ترپهن‌تر باشد استفاده کننده از آن در موقع بالا رفتن ناخودآگاه هر قدم خود را روی پله یپلهٔ بعدی قدری عقب ترعقب‌تر گذاشته و روی پله هشتم یا نهم پنجه پای او روی لبه پله قرار گرفته و ممکن است تعادل خود را از دست داده و به جلو خم شود ولی در مورد پله هایپله‌های جلو ساختمان که معمولامعمولاً تعداد آن در حدود 3۳ یا 4۴ پله میمی‌باشد باشد می توانمی‌توان از کف پله پهن ترپهن‌تر نیز استفاده نمود.
 
== عرض پله ==
عرض پله به نسبت شدت عبور و مرور متفاوت نیز می باشدمی‌باشد.
عرض پله ساختمان هایساختمان‌های عمومی و بزرگ مانند سینما هاسینماها و تاتر هاتاترها که از آن هاآن‌ها برای عبور یک طرفه استفاده می شودمی‌شود برای هر 120۱۲۰ نفر جمعیت یک متر عرض در نظر گرفته می شودمی‌شود که این عرض برای تخلیه [[جمعیت]] در حدود 10۱۰ دقیقه کافی می باشدمی‌باشد.
حداقل عرض پله ساختمان هاییساختمان‌هایی که زیاد بزرگ نبوده و از روی آن عبور و مرور دو طرفه انجام می شودمی‌شود و در حدود 100۱۰۰ سانتی مترسانتی‌متر در نظر گرفته می شودمی‌شود زیرا عرض شانه یک نفر [[مرد]] در حدود 60۶۰ سانتی مترسانتی‌متر است و با توجه به اینکه اگر دو نفر بخواهند از نزدیک یکدیگر عبور نمایند [[ناخودآگاه]] قدری شانه خود را به سمت طرف مقابل کج می نمایندمی‌نمایند عرض 100 سانتی۱۰۰ مترسانتی‌متر برای عبور دو نفر از کنار یکدیگر کافی می باشدمی‌باشد ولی برای [[آپارتمان]] های‌های چندطبقه که شدت رفت و آمد زیادتر است عرض پله را در حدود 120۱۲۰ سانتی مترسانتی‌متر و یا بیشتر در نطر می گیرند می‌گیرند.
در مورد پله هایپله‌های کم رفت و آمد مانند پله هاییپله‌هایی که به بام ختم می شوندمی‌شوند و از آن هاآن‌ها برای [[برف روبی]] و یا سرکشی به بام استفاده می شودمی‌شود عرض 55۵۵ الی 60۶۰ سانتی مترسانتی‌متر کافی می باشدمی‌باشد.
 
'''پله هایپله‌های دو گردش و یک پا گرد'''
طول کف [[پا]]ی یک آدم معمولی در حدود 30 سانتی متر است در این صورت برای اینکه عبور و مرور از روی پله آسان باشد [[کف پله]] باید در حدود 30 سانتی متر باشد که با توجه به 2 سانتی متر دماغه پله جمعا کف پله در حدود 32 سانتی متر خواهد شد.
طول قدم یک آدم معمولی در حدود 63 الی 65 سانتی متر می باشد برای اینکه بتوان پله ها را پشت سر هم وبدون توقف و به راحتی و با قدم معمولی طی نمود می باید مجموع دو برابر ارتفاع بعلاوه کف پله عددی بین 63 الی 65 سانتی متر باشد.
اگر تعداد پله هایی که پشت سر هم قرار دارند در حدود 8 الی 12 پله باشد کف پله نمی تواند از 32 الی 33 بیشتر باشد . زیرا اگر کف پله از این مقدار پهن تر باشد استفاده کننده از آن در موقع بالا رفتن ناخودآگاه هر قدم خود را روی پله ی بعدی قدری عقب تر گذاشته و روی پله هشتم یا نهم پنجه پای او روی لبه پله قرار گرفته و ممکن است تعادل خود را از دست داده و به جلو خم شود ولی در مورد پله های جلو ساختمان که معمولا تعداد آن در حدود 3 یا 4 پله می باشد می توان از کف پله پهن تر نیز استفاده نمود.
 
 
==عرض پله==
 
عرض پله به نسبت شدت عبور و مرور متفاوت نیز می باشد.
عرض پله ساختمان های عمومی و بزرگ مانند سینما ها و تاتر ها که از آن ها برای عبور یک طرفه استفاده می شود برای هر 120 نفر جمعیت یک متر عرض در نظر گرفته می شود که این عرض برای تخلیه [[جمعیت]] در حدود 10 دقیقه کافی می باشد.
حداقل عرض پله ساختمان هایی که زیاد بزرگ نبوده و از روی آن عبور و مرور دو طرفه انجام می شود و در حدود 100 سانتی متر در نظر گرفته می شود زیرا عرض شانه یک نفر [[مرد]] در حدود 60 سانتی متر است و با توجه به اینکه اگر دو نفر بخواهند از نزدیک یکدیگر عبور نمایند [[ناخودآگاه]] قدری شانه خود را به سمت طرف مقابل کج می نمایند عرض 100 سانتی متر برای عبور دو نفر از کنار یکدیگر کافی می باشد ولی برای [[آپارتمان]] های چندطبقه که شدت رفت و آمد زیادتر است عرض پله را در حدود 120 سانتی متر و یا بیشتر در نطر می گیرند .
در مورد پله های کم رفت و آمد مانند پله هایی که به بام ختم می شوند و از آن ها برای [[برف روبی]] و یا سرکشی به بام استفاده می شود عرض 55 الی 60 سانتی متر کافی می باشد.
 
'''پله های دو گردش و یک پا گرد'''
 
متداولترین نوع پله می باشد که با دو گردش و یک پاگرد فاصله دو طبقه را طی می کند که U شکل می باشد . مسیر اول با مسیر دوم که هر دو به پاگرد منتهی می گردد درست 180 درجه اختلاف جهت دارند .
تعداد پله در هر [[گردش]] در حدود 8 تا 10 پله است.
 
 
متداولترین نوع پله می باشدمی‌باشد که با دو گردش و یک پاگرد فاصله دو طبقه را طی می کندمی‌کند که U شکل می باشد می‌باشد. مسیر اول با مسیر دوم که هر دو به پاگرد منتهی می گرددمی‌گردد درست 180۱۸۰ درجه اختلاف جهت دارند .
تعداد پله در هر [[گردش]] در حدود 8۸ تا 10۱۰ پله است.
 
'''پله با سه گردش و دو پاگرد'''
این نوع پله بیشتر برای ساختمان هاییساختمان‌هایی که [[فضای]] در نظر گرفته شده برای پله مربع است و یا اگر بخواهند ساختمان هاییساختمان‌هایی که [[آسانسور]] دارد پله دور آسانسور بچرخد و یا به عبارت دیگر فضای در نظر گرفته شده برای پله و آسانسور در یک مجموعه باشد این نوع پله اجرا می شود می‌شود.
 
'''پله هایپله‌های بدون پاگرد'''
 
این نوع پله که فضای کمتری را اشغال می نمایدمی‌نماید نا مناسب ترینمناسب‌ترین نوع پله می باشدمی‌باشد در این سیستم آن تعداد پله هاییپله‌هایی که در قسمت هایقسمت‌های مستقیم واقع است مناسب و راحت است ولی عبور و مرور از آن تعداد پله که در [[قوس]] قرار داشته و به شکل [[مثلث]] است مشکل تر و ناراحت تر می باشدمی‌باشد.
'''پله های بدون پاگرد'''
در [[طرح]] پله هایپله‌های مثلث شکل باید سعی نمود که متوسط کف پله هاپله‌ها از 25 سانتی۲۵ مترسانتی‌متر کمتر نباشد.
 
==طاق پله گرد ==
این نوع پله که فضای کمتری را اشغال می نماید نا مناسب ترین نوع پله می باشد در این سیستم آن تعداد پله هایی که در قسمت های مستقیم واقع است مناسب و راحت است ولی عبور و مرور از آن تعداد پله که در [[قوس]] قرار داشته و به شکل [[مثلث]] است مشکل تر و ناراحت تر می باشد.
برای مکان هایمکان‌های کم رفت و آمد می باشدمی‌باشد و امکان استفاده از آن برای کودکان و افراد [[مسن]] بسیار مشکل است.
در [[طرح]] پله های مثلث شکل باید سعی نمود که متوسط کف پله ها از 25 سانتی متر کمتر نباشد.
در طرح این گونه پله هاپله‌ها که معمولامعمولاً حول [[لوله]] ای به قطر 10۱۰ الی 15۱۵ ساتی متر می چرخدمی‌چرخد روش کار چنین است که ابتدا [[دایره]] متوسط گردش را به تقسیمات مساوی تقسیم نموده آنگاه از مرکز دایره گردش به این نقاط وصل می نمایندمی‌نمایند و این خطوط را ادامه می دهندمی‌دهند تا محیط دایره خارجی پله را قطع کند.
 
== چشم پله یا چاه پله گرد==
در پله هاییپله‌هایی که با دو گردش و یک پاگرد اجرا میمی‌شود شود گردش هایگردش‌های پله باید با فاصله ایفاصله‌ای حداقل در حدود 10 سانتی۱۰ مترسانتی‌متر از یکدیگر واقع شوند . به این فاصله که چشم پله گفته می شودمی‌شود اجرای [[نرده]] پله را آسان تر می کندمی‌کند البته اگر فضای پله دارای عرض کافی نباشد می توانمی‌توان از این فاصله صرف نظر نمود .
 
==نرده تعداد پله ==
برای مکان های کم رفت و آمد می باشد و امکان استفاده از آن برای کودکان و افراد [[مسن]] بسیار مشکل است.
نباید بیشتر از 10۱۰ الی 12۱۲ پله پشت سر هم قرار گیرد و بعد از هر 10۱۰ پله پاگرد در نظر گرفته می شودمی‌شود. علت معین کردن تعداد پله این است که در موقع استفاده از پله فرد احساس وحشت نکند.
در طرح این گونه پله ها که معمولا حول [[لوله]] ای به قطر 10 الی 15 ساتی متر می چرخد روش کار چنین است که ابتدا [[دایره]] متوسط گردش را به تقسیمات مساوی تقسیم نموده آنگاه از مرکز دایره گردش به این نقاط وصل می نمایند و این خطوط را ادامه می دهند تا محیط دایره خارجی پله را قطع کند.
 
== پاگرد ==
==چشم پله یا چاه پله==
عرض پاگرد در پله هایپله‌های U شکل دو برابر عرض پله می باشدمی‌باشد و طول آن حداقل به اندازه عرض یک پله باشد بدین صورت پاگرد مستطیلی شکل می باشدمی‌باشد.
در مورد پله هایپله‌های مستقیم عرض پاگرد به اندازه عرض پله و طول آن مساوی n قدم کامل می باشدمی‌باشد.
 
==شیب کفنرده پله ==
در پله هایی که با دو گردش و یک پاگرد اجرا می شود گردش های پله باید با فاصله ای حداقل در حدود 10 سانتی متر از یکدیگر واقع شوند . به این فاصله که چشم پله گفته می شود اجرای [[نرده]] پله را آسان تر می کند البته اگر فضای پله دارای عرض کافی نباشد می توان از این فاصله صرف نظر نمود .
برای ایجاد ایمنی حتماحتماً باید [[نرده]] گذاشته شود.
پله هاییپله‌هایی که از دو طرف باز می باشدمی‌باشد باید هر دو طرف نرده داشته باشد .
ارتفاع نرده در حدود 75۷۵ الی 80۸۰ سانتی مترسانتی‌متر پیشنهاد می شود می‌شود.
 
==تعداد طاق پله ==
سقف پله بالا با پله پایینی آنچنان فاصله داشته باشد که یک نفر آدم با قد معمولی بتواند بدون احساس ترس از آن استفاده نماید حداقل ارتفاع در حدود 195۱۹۵ سانتی مترسانتی‌متر پیشنهاد می گرددمی‌گردد از آن کمتر تا ارتفاع 180 سانتی۱۸۰ مترسانتی‌متر ممکن است سرگیر نباشد ولی چشم ترس است.
 
== شیب کف پله ==
نباید بیشتر از 10 الی 12 پله پشت سر هم قرار گیرد و بعد از هر 10 پله پاگرد در نظر گرفته می شود. علت معین کردن تعداد پله این است که در موقع استفاده از پله فرد احساس وحشت نکند.
در موقع نصب پله معمولامعمولاً در حدود 2۲ یا 3۳ میلیمتر به آن [[شیب]] می دهندمی‌دهند که این شیب شستشوی پله را راحت تر می کندمی‌کند.<ref>اجزا ساختمان و ساختمان-تالیف:سیاوش کباری</ref>
 
 
 
==پاگرد==
 
عرض پاگرد در پله های U شکل دو برابر عرض پله می باشد و طول آن حداقل به اندازه عرض یک پله باشد بدین صورت پاگرد مستطیلی شکل می باشد.
در مورد پله های مستقیم عرض پاگرد به اندازه عرض پله و طول آن مساوی n قدم کامل می باشد.
 
==نرده پله==
 
برای ایجاد ایمنی حتما باید [[نرده]] گذاشته شود.
پله هایی که از دو طرف باز می باشد باید هر دو طرف نرده داشته باشد .
ارتفاع نرده در حدود 75 الی 80 سانتی متر پیشنهاد می شود .
 
 
==طاق پله==
 
سقف پله بالا با پله پایینی آنچنان فاصله داشته باشد که یک نفر آدم با قد معمولی بتواند بدون احساس ترس از آن استفاده نماید حداقل ارتفاع در حدود 195 سانتی متر پیشنهاد می گردد از آن کمتر تا ارتفاع 180 سانتی متر ممکن است سرگیر نباشد ولی چشم ترس است.
 
==شیب کف پله==
 
در موقع نصب پله معمولا در حدود 2 یا 3 میلیمتر به آن [[شیب]] می دهند که این شیب شستشوی پله را راحت تر می کند.
<ref>اجزا ساختمان و ساختمان-تالیف:سیاوش کباری</ref>
== جستارهای وابسته ==
* [[تاق]]
 
 
== نگارخانه ==
<gallery>
Image:Loretto Chapel.jpg|<!--There is no [[newel]] at [[Loretto Chapel]]'s spiral staircase (the "Miracle stair") in [[سانتا فه (نیومکزیکو)]], [[نیومکزیکو]],، USA.-->
Image:Cremona, torrazzo interno 02 scala a chiocciola.JPG|<!--A spiral staircase inside [[کرمونا]]'s [[Torrazzo of Cremona|Torrazzo]], [[ایتالیا]].-->
Image:TulipStair QueensHouse Greenwich.jpg|<!--Upward view of the Tulip Stairs & lantern at the [[Queen's House]], [[Greenwich]], [[بریتانیا]].-->