ویکی‌پدیا

روماتیسم: تفاوت میان نسخه‌ها

نمایش تاریخچه به صورت تعاملی
→ تفاوت قدیمی‌ترتفاوت جدیدتر ←
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
دیداریویکی‌متن
Sm.azarshin (بحث | مشارکت‌ها)
۶ ویرایش‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
ابوذر20 (بحث | مشارکت‌ها)
۳ ویرایش‌ها
درمان روماتیسم مفصلی با فیزیوتراپی و ورزش
برچسب‌ها: تبدیل مقاله به تغییرمسیر جمع عربی واژگان فارسی تکرار نویسه‌های لاتین ویرایشگر دیداری
خط ۱:
#تغییر_مسیر [[نام صفحهٔ هدف]]
{{بهبود منبع}}
{{Infobox disease
سطر ۱۹ ⟵ ۲۰:
 
{{پزشکی-خرد}}
درمان روماتیسم مفصلی با فیزیوتراپی و ورزش
 
فهرست مطالب
1 علائم 2………………………………………………………………
2 علت……………………………………………………………… 3
3 تشخیص4……………………………………………………………
4 درمان5……….……………………………………………………..
4.1 درمان با فیزیوتراپی (طب فیزیکی)6…………………………………….
4.1.1 درمان‌های غیرفعال7………………………………………………
4.1.2 درمان‌های فعال9………………………………………………….
4.1.3 ورزش و حرکات اصلاحی11………………………………………….
 
 روماتیسم مفصلی (آرتریت روماتوئید) یک بیماری خودایمنی، یعنی بیماریی است که به موجب آن، سیستم ایمنی به بافت‌های خود حمله می‌کند. اگر چه علت دقیق این بیماری مشخص نیست، نظریه‌های متعددی درباره‌ی این مطلب ارائه شده‌اند که چه گروهی بیش از دیگران در معرض ابتلا به این بیماری قرار دارد. این علت به ترکیبی از عامل‌های هورمونی یا محیطی و ارثی یا ژنتیک مربوط می‌شود. روماتیسم مفصلی در زنان درصد شیوع بالاتری دارد و زنان سه برابر بیش از مردان به این بیماری مبتلا می‌شوند. اگرچه این بیماری در هر سنی می‌تواند شروع شود، بر اساس اکثر پژوهش‌ها میان‌سالی دوره‌ای است که غالباً این بیماری برای نخستین بار نمود می‌یابد. در ادامه به علائم, علت, تشخیص و درمان روماتیسم مفصلی خواهیم پرداخت.
 
 
علائم
علائم روماتیسم مفصلی عبارتند از:
 سر درد
 گردن درد
 احساس غیرطبیعی مانند سوزش یا تیر کشیدن
 ضعف بازوها یا پاها
 فلج ناقص (پاراپارزی)
 تورم مفصل ـ مفصل‌ها معمولاً حساس، دردناک و متورم می‌شوند.
 درد
 سفتی و خشکی صبحگاهی که بیش از 30 دقیقه طول می‌کشد (یا در صورت استراحت در طول روز، خشکی مفصل بروز می‌یابد که بیش از 30 دقیقه طول می‌کشد).
 کاهش دامنه حرکتی مفصل و قدرت عضله
 خستگی مزمن
 کاهش اشتها
 تب
 دشواری در خوابیدن
بیماری روماتیسم مفصلی دارای الگویی متقارن است؛ بنابراین اگر مچ راست صدمه دیده باشد، علائم در مچ چپ نیز بروز می‌یابد.
شایان ذکر است که علائم روماتیسم مفصلی در هر بیمار به شیوه‌ای متفاوت بروز می‌یابد. ممکن است علائم حالت رفت و برگشتی داشته باشد یا چندین سال دوام داشته باشد. احتمال دارد بیمار تب نداشته باشد، اما از اختلال‌های خواب رنج ببرد. با توجه به آنچه گفته شد ممکن است بیمار با علائمی مواجه شود که در فهرست فوق به آن‌ها اشاره نشده است.
علت
علت روماتیسم مفصلی حمله کردن سیستم ایمنی به لایه داخلی غشاء مفصل یا غشاء سینوویال (لایه غشاهای پیرامون مفصل) است. التهاب حاصله غشاء سینوویال را ضخیم می‌کند و در نهایت غضروف و استخوان درون مفصل را از بین می‌برد.
تاندون‌ها و رباط‌های (لیگامان‌ها) نگهدارنده‌ی مفاصل در کنار یکدیگر، ضعیف و کشیده می‌شوند و به تدریج مفصل شکل طبیعی و نظم خود را از دست می‌دهد.
پزشکان اطلاعی از علت شروع این فرایند ندارند، هر چند ظاهراً مؤلفه‌ی ژنتیکی بی‌تأثیر نیست. اگرچه ژن‌ها واقعاً باعث بروز روماتیسم مفصلی نمی‌شوند، بااین حال فرد را در برابر عامل‌های محیطی آغاز کننده بیماری (مانند عفونت ناشی از باکتری‌ها و ویروس‌های خاص) آسیب‌پذیرتر می‌سازند.
عامل‌های افزایش دهنده‌ی احتمال ابتلا به روماتیسم مفصلی عبارتاند از:
 جنسیت: زنان بیش از مردان در معرض ابتلا به روماتیسم مفصلی قرار دارند.
 سن: روماتیسم مفصلی مختص گروه سنی خاصی نیست، اما عموماً در سنین 40 تا 60 سالگی بروز می‌یابد.
 سابقه خانوادگی: چنانچه یکی از اعضاء خانواده به این بیماری مبتلا باشد، احتمال ابتلا دیگر وابستگان نیز بیشتر است.
 
 
تشخیص
تشخیص روماتیسم مفصلی معمولاً از سوی روماتولوژیست بر مبنای عامل‌هایی چون التهاب بافت‌های پوشش دهنده مفصل، تعداد مفصل‌های درگیر و نتایج آزمایش‌های خون صورت می‌گیرد.
روماتیسم مفصلی را در مراحل ابتدایی آن به سختی می‌توان تشخیص داد، چون نشانه‌ها و علائم در این مرحله به نشانه‌ها و علائم بیماری‌های بسیار دیگر شباهت دارد و با اتکا به هیچ آزمایش خون معین یا یافته‌های فیزیکی نمی‌توان این تشخیص را تأیید کرد. پزشک در طول معاینه فیزیکی مفصل‌ها را جهت بررسی تورم، قرمزی و حرارت آن‌ها ارزیابی می‌کند و واکنش‌ها و قدرت عضلانی را در نظر می‌گیرد. از دیگر آزمایشاتی که پزشک برای تشخیص تجویز می کند، می توان به موارد زیر اشاره کرد:
 آزمایش‌های خون: بیماران مبتلا به روماتیسم مفصلی معمولاً سرعت رسوب گلبول‌های قرمز (ESR) بالاتری دارند که بیانگر وجود فرایندی التهابی در بدن است. حضور عامل روماتیسم و آنتی بادی‌های ضد حلقوی سیترولینی پپتیدی (آنتی CCP) در دیگر آزمایش‌های خون بررسی می‌شود.
 پرتونگاری (اشعه ایکس): پزشک به منظور پی‌گیری روند پیشرفت روماتیسم در مفصل در گذر زمان دستور انجام پرتونگاری می‌دهد.متخصص فیزیوتراپی احتمالاً نخستین پزشکی است که شروع این بیماری را تشخیص می‌دهد و بیمار دارای علائم مشکوک به روماتیسم مفصلی را جهت معاینات بیشتر به متخصص مناسب معرفی می‌کند.
 
 
 
درمان
در ادامه روش های درمان روماتیسم مفصلی ذکر شده است.
دارو: پزشک در طول مراحل اولیه این بیماری معمولاً داروهایی با کم‌ترین اثرهای جانبی را تجویز می‌کند. مصرف داروهای قوی‌تر به موازات پیشرفت بیماری ضرورت می‌یابد. بسیاری از داروهای مختص روماتیسم مفصلی به طور بالقوه دارای عوارض جانبی جدی و خطرناکی هستند.
تزریق کورتیکواستروئیدها: کورتیکواستروئیدها در کاهش التهاب، درد و آهسته ساختن فرایند آسیب دیدن مفصل بسیار کارآمد هستند و معمولاً در صورت نتیجه‌بخش نبودن داروهای غیراستروئیدی ضد التهاب تجویز می‌شوند. اگر تنها یکی از مفصل‌های بیمار ملتهب باشد، پزشک استروئید را درون مفصل تزریق می‌کند. درد بیمار بلافاصله پس از تزریق به میزان قابل توجهی تسکین می‌یابد و اثر دارو، بسته به شدت علائم و پیشرفت بیماری روماتیسم مفصلی، چند هفته تا چند ماه دوام دارد.
کار درمانی: فیزیوتراپ و متخصص کار درمانی بیمار را در فراگیری روش‌های مؤثر و نوین انجام وظایف روزانه یاری می‌کند تا فشار روی مفصل‌های دردناک به حداقل برسد. برای مثال چنانچه بازوهای بیمار دردناک باشد و وی بخواهد تا در را با فشار دادن باز کند، بهتر است تا در را در عوض به کار بردن بازوها با تکیه دادن به آن و به کمک سنگینی وزن بدن باز کند. بیماری که از درد انگشتان دست رنج می‌برد می‌تواند از وسیله‌های کمکی خاص برای گرفتن و نگه داشتن اشیاء استفاده کند.
درمان گیاهی: تأثیر مکمل‌های گیاهی بر درمان علائم روماتیسم مفصلی اثبات نشده است، اما برخی بیماران با مصرف آن‌ها تا حدی احساس بهبود می‌کنند. بعضی از مکمل‌های گیاهی، مانند پنجه شیطان، روغن دانه گل گاو زبان، پوست بید سفید و بوسولیا، به دلیل کاهش دادن درد و التهاب مفصل مورد استفاده قرار می‌گیرند.
گلوکزامین و کندرویتین: مصرف این مکمل ها نیز برای درمان بیماری روماتیسم مفصلی مفید است. این ماده‌های غذایی به صورت طبیعی در غضروف سالم وجود دارند. مصرف همزمان این مکمل‌ها درد ناشی از مفصل‌های فرسوده و دردناک را کاهش می‌دهد.
جراحی: اگر درمان‌های اشاره شده در فوق به اندازه کافی موفقیت‌آمیز نبودند، پزشک جراحی را برای ترمیم مفصل‌های آسیب دیده پیشنهاد می‌کند تا بیمار بتواند پس از جراحی دیگر بار مفصل را به کار گیرد. ضمناً مداخله جراحی به اصلاح بد شکلی‌ها یا کاهش درد نیز کمک می‌کند.
درمان با فیزیوتراپی (طب فیزیکی)
فیزیوتراپی روش ایمن و کارآمدی برای مدیریت و درمان روماتیسم مفصلی است. اما سؤال این است که فیزیوتراپی چگونه علائم بیماری را فرو می‌نشاند و بیمار چه مدت باید تمرین‌های خاص را انجام دهد؟فیزیوتراپی قدرت و توانایی لازم را برای تحت کنترل درآوردن درد و دیگر علائم ناشی از روماتیسم مفصلی برای بیمار به ارمغان می‌آورد. درمان فیزیوتراپی دارای دو نوع اصلی غیرفعال و فعال است.
در درمان‌های غیرفعال، متخصص فیزیوتراپی بخش اعظم کار را انجام می‌دهد. برای نمونه ماساژ یکی از درمان‌های غیرفعال است. از طرف دیگر، بیمار در درمان‌های فعالی نظیر نرمش‌های تقویتی بیشتر درگیر می‌شود. هر دو گونه‌ی درمان حمله‌های دردناک روماتیسم مفصلی را به نحو مؤثری آرام می‌کنند.
تکنیک‌های فیزیوتراپی گوناگونی برای تسکین علائم روماتیسم مفصلی وجود دارد. درمان‌های غیرفعالی مانند ماساژ، درمان با گرما و سرما، آب درمانی، تحریک الکتریکی عصب از روی پوست (TENS) و اولتراسوند بدن را آرام و شل می‌کند.
برنامه فیزیوتراپی معمولاً با درمان‌های غیرفعال شروع می‌شود و پس از آمادگی بیمار، درمان‌های فعال تقویت کننده بدن و پیشگیری کننده از درد بیشتر بیماری آغاز می‌گردد. ورزش بخش مهمی از درمان روماتیسم مفصلی را تشکیل می‌دهد و متخصص فیزیوتراپی به کمک بیمار برنامه منحصر به فردی را برای وی طرح‌ریزی می‌کند.
درمان‌های غیرفعال
 درمان با سرما: درمان با سرما (یا کرایوتراپی) حمله‌های دردناک روماتیسم مفصلی را با آهسته کردن جریان خون و در نتیجه کاهش تورم، تسکین می‌بخشد. متخصص فیزیوتراپی کمپرس سردی را روی ناحیه مورد نظر قرار می‌دهد، ناحیه را با یخ ماساژ می‌دهد یا حتی از افشانه‌ای به نام فلوئورومتان برای سرد کردن بافت‌های ملتهب استفاده می‌کند.
 درمان با گرما: گرما و حرارت فرایند التیام‌بخشی طبیعی بدن را با آرام و شل کردن عضله‌ها و مفصل‌های خسته و همچنین تسریع جریان خون در ناحیه دردناک تحریک می‌کند. جریان خون بیشتر به معنای رسیدن اکسیژن و مواد مغذی بیشتر به مفصل است.
اگرچه گرما منشأ درد روماتیسم مفصلی را کاملاً از بین نمی‌برد، اما به نحو مؤثری درد مزمن را کاهش می‌دهد. این درمان به دو روش گرم کردن خشک (حوله گرم و خشک یا بالشتک گرم کننده) یا گرم کردن مرطوب (پارچه گرم و مرطوب یا گرم کردن با بخار) انجام می‌شود.
بیمارانی که پس از به اتمام رسیدن جلسات فیزیوتراپی، خود به تنهایی از این درمان استفاده می‌کنند، هرگز نباید ناحیه دردناک را بیش از اندازه گرم کنند. در صورت استفاده از بالشتک گرم کننده باید دمای آن را روی حالت پایین یا متوسط تنظیم کرد و پیش از قرار دادن حوله داغ باید آن را لمس نمود تا دمای مناسبی داشته باشد.
هر دو روش درمان با سرما و گرما مزایای خاص خود را دارند، و متخصص فیزیوتراپی به طور متناوب از این دو روش بهره می‌گیرد تا بهترین نتیجه به دست آید.
 آب درمانی: همان گونه که از نام آن برمی‌آید، شامل بهره‌گیری از آب می‌شود و درمان ایده‌آل روماتیسم مفصلی به شمار می‌رود. بیمار در آب درمانی، به عنوان یک درمان غیرفعال، برای تسکین درد، شل شدن عضله‌ها و نرم کردن بدن بدون تحمیل فشار غیرضروری روی مفصل‌های فرسوده صرفاً در جکوزی می‌نشیند.
 ماساژ: ماساژ، خواه درمانی باشد خواه ماساژ بافت عمیق باشد، با شل کردن مفصل‌ها و عضله‌ها امکان به‌کارگیری بهتر آن‌ها را فراهم می‌آورد. متخصص فیزیوتراپی احتمالاً از درمان‌های سرد و گرم در کنار ماساژ برای بهره‌گیری هر چه بیشتر از این روش استفاده می‌کند. اما شایان ذکر است که ماساژ دادن مستقیم ناحیه آسیب دیده یا مناطق مجاور آن ایمن نیست و احتمالاً موجب درد بیمار خواهد شد. اما در مجموع ماساژ عضله‌ها وبافت‌های تأثیرگذار بر مفصل‌های خسته را شل می‌کند، حتی اگر دقیقاً در مجاور آن مفصل‌ها قرار نگرفته باشند. این روش شامل ضربه زدن، مالش دادن بافت‌های عضلانی می‌شود که در صورت استفاده منظم می‌تواند کاهش درد مزمن را به ارمغان بیاورد. توجه داشته باشید این روش را باید تحت نظر فیزیوتراپ انجام دهید تا مفید و بی خطر باشد. ماساژ معمولاً ایمن و بدون اثر جانبی است.
 تحریک الکتریکی عصب از روی پوست (TENS): این روش درمانی شدید و تهاجمی به نظر می‌رسد، اما در واقع دردناک نیست. الکترودهای چسبانده شده روی پوست جریان الکتریکی ضعیفی را به نقطه‌های کلیدی واقع روی گذرگاه عصبی می‌فرستد. پژوهشگران بر این باورند که TENS آزادسازی اندورفین‌ها (مسکن‌های طبیعی بدن) را تحریک می‌کند.
 اولتراسوند: در این درمان از امواج صوتی برای ایجاد کردن گرمای ملایمی استفاده می‌شود که جریان خون را در بافت‌های عمیق افزایش می‌دهد. اولتراسوند در کاهش التهاب، خشکی و درد مؤثر است. این درمان غیرفعال دامنه‌ی حرکتی را که به دلیل درد بیماری روماتیسم مفصلی، کاهش یافته است، بهبود می‌بخشد.
درمان‌های فعال
ورزش بنیاد تمام برنامه‌های درمانی فیزیوتراپی طرح‌ریزی شده برای روماتیسم مفصلی به شمار می‌رود. متخصص فیزیوتراپی به محض اتمام دوره درمان غیرفعال، برنامه فعالی را مختص بیمار تنظیم می‌کند. هدف درمان‌های فعال، مانند ورزش منظم، افزایش انعطاف‌پذیری، قدرت و حرکت مفصل است. این درمان نه تنها از بروز مجدد درد جلوگیری می‌کند، بلکه وضعیت سلامت عمومی را نیز بهبود می‌بخشد و وزن اضافی را نیز کاهش می‌دهد. متخصص فیزیوتراپی به کمک بیمار برنامه ویژه‌ای را بر مبنای سابقه پزشکی و علائم خاص وی طراحی می‌کند.
روش‌های درمان فعال عبارتاند از:
 تقویت و منعطف کردن عضله‌ها: یکی از پیامدهای احتمالی روماتیسم مفصلی محدود شدن دامنه حرکتی است. متخصص فیزیوتراپی با بهره‌گیری از حرکت‌های کششی و تقویتی به افزایش طول و قدرت عضله‌ها کمک می‌کند و حرکت مفصل را بهبود می‌بخشد. عضله‌های نیرومند و بدون چربی بهتر با درد مبارزه می‌کنند.
 ورزش هوازی (ایروبیک): ورزش‌های هوازی، مانند پیاده‌روی و دوچرخه سواری، بسیار مناسب بیماران مبتلا به روماتیسم مفصلی هستند، چون ستون فقرات را بدون تحمیل فشار غیرضروری روی مفصل‌ها تقویت می‌کنند. به علاوه این دسته از ورزش‌ها به کاهش وزن کمک می‌کنند و فشار حاصل از افزایش وزن از روی دوش مفصل‌های فرسوده برداشته می‌شود.
 ورزش در آب: ورزش‌های آب درمانی به منظور ملایم‌تر ساختن محیط انجام ورزش‌های هوازی در برنامه درمانی گنجانده می‌شود. متخصص فیزیوتراپی اصول "مراقبت از خود" را به بیمار آموزش می‌دهد تا وی بهترین روش مدیریت درد روماتیسم مفصلی را فرابگیرد. هدف نهایی آن است که بیمار آگاهی کافی در خصوص کنترل علائم را به دست آورد و بتواند این مهم را بدون نظارت مستقیم پزشک و فیزیوتراپ به تنهایی انجام دهد. یادگیری ورزش و حرکت‌های اصلاحی و همچنین انجام مستمر آن‌ها پس از به پایان رسیدن دوره درمان تعیین شده توسط فیزیوتراپ بسیار مهم است. بیمار در صورت پیگیری برنامه ورزشی و تناسب اندام از شانس بسیار بالاتری برای لذت بردن از مزایای طولانی مدت فیزیوتراپی برخوردار می‌شود.
 
 
 
 
 
 
 
ورزش و حرکات اصلاحی
در ادامه حرکت‌های ساده‌ای جهت کمک به بهبود درد و خشکی مفاصل در روماتیسم مفصلی آموزش داده می‌شود، اما لطفاً پیش از شروع برنامه ورزشی با متخصص فیزیوتراپی مشورت کنید. همچنین در صورت بروز درد هنگام انجام حرکت، برنامه ورزشی را بی‌درنگ متوقف کنید و با فیزیوتراپ خود تماس بگیرید.
 سر را به سمت راست خم کنید و گوش را تا نزدیک شانه بیاورید، می‌توانید سر را با دست فشار دهید تا میزان کشش بیشتر شود (مطابق تصویر پایین). فشار بیش از اندازه به مفصل وارد نکنید و حرکت را در ناحیه امن و تا حدی انجام دهید که باعث ناراحتی‌تان نشود، به ویژه اگر مفصل مورد کشش ملتهب است. (این توصیه در مورد تمام حرکت‌های توصیف شده در این مقاله صدق می‌کند.)
 این حالت را 20 ثانیه حفظ کنید.
 سر را به وسط برگردانید و سپس به سمت چپ خم کنید و 20 ثانیه نیز در این حالت بمانید.
 این حرکت را 3 تا 5 بار برای هر سمت تکرار کنید.
 پاها را به عرض شانه باز کنید.
 دو دست را بالای سر به هم قلاب کنید (مانند عکس پایین).
 به سمت چپ خم شوید.
 30 ثانیه در این حالت بمانید.
 این حرکت را برای سمت راست نیز انجام دهید و برای هر سمت 3 تا 5 بار تکرار کنید.
 روی زمین دراز بکشید و چند حرکت ملایم چرخش ستون فقرات را برای کمک به کاهش خشکی مفاصل ناشی از بیماری روماتیسم مفصلی انجام دهید. (این کشش برای مفصل ران نیز مفید است.)
 پای راست را صاف نگه دارید، پای چپ را خم کنید و به آهستگی روی پای راست بچرخانید (مطابق تصویر پایین).
 این حالت را 30 ثانیه حفظ کنید.
 پاها را عوض کنید (پای راست را روی پای چپ بچرخانید) و حرکت را 3 تا 5 بار برای هر سمت تکرار کنید.
 روبه‌روی یک دیوار به فاصله حدود 46 سانتیمتری ( 18 اینچی) از آن بایستید.
 دست‌ها را تا ارتفاع شانه بالا بیاورید و روی دیوار بگذارید، به آهستگی صورت را به دیوار نزدیک کنید (مانند عکس پایین).
 سعی کنید مفصل‌های ران و شانه‌های‌تان را همراه با یکدیگر حرکت دهید، توجه داشته باشید شانه‌ها را رو به جلو نباید خم نکنید.
 به عقب و نقطه شروع برگردید.
 این حرکت را 8 تا 12 بار تکرار کنید.
 عضله‌های ران (عضله‌های چهار سر) را با حرکت ایزومتریک (انقباضی ایستا) عضله ران تقویت کنید. بنشینید و پای راست را صاف نگهداشته و پای چپ روی پای راست خم کنید (مطابق تصویر پایین)، البته قرار دادن پای چپ روی پای راست اختیاری است.
 عضله ران راست را سفت کنید.
 این حالت را 6 تا 10 ثانیه حفظ کنید.
 این حرکت را 5 بار با پای راست انجام دهید و سپس پاها را عوض کنید و این بار عضله پای چپ را منقبض کنید.
 سعی کنید به تدریج تعداد دفعات انجام حرکت را به 10 بار برای هر پا افزایش دهید.
 عضله‌های قفسه سینه را با پرس ایزومتریک (انقباض ایستا) سینه تقویت کنید. دو دست را مقابل قفسه سینه به یکدیگر بچسبانید (مانند تصویر پایین).
 دو دست را تا جایی که می‌توانید به یکدیگر فشار دهید.
 5 ثانیه در این حالت بمانید و سپس 5 تا 10 ثانیه استراحت کنید.
 این حرکت را 5 بار تکرار کنید.
 سعی کنید مدت زمان انجام حرکت را به مدت 10 تا 15 ثانیه افزایش دهید.
بیماری روماتیسم مفصلی در زنان شایعتر است و علائم آن می تواند خفیف و در مراحل اولیه یا شدید و مزمن باشد. یکی از راهکار ها برای کمک به کاهش درد و خشکی مفاصل استفاده از روش های فیزیوتراپی است، این روش های درمان روماتیسم مفصلی شامل ماساژ، اولتراسوند، نرمش و حرکات اصلاحی و... می شود. توجه کنید روش های فوق تحت نظر فیزیوتراپ می تواند مفید باشد.
 
 
 
== لغت شناسی ==
برگرفته از «https://fa.wikipedia.org/wiki/روماتیسم»