فریدریش شلایرماخر: تفاوت میان نسخه‌ها

محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
افزودن {{ویکی‌سازی}} (توینکل)
ابرابزار، اصلاح ارقام
خط ۱:
{{ویکی‌سازی|تاریخ=مه ۲۰۱۶}}
'''فریدریش دانیل ارنست اشلایرماخر''' {{آلمانی|Friedrich Daniel Ernst Schleiermacher}} ([[۲۱ نوامبر]] [[۱۷۶۸ (میلادی)|۱۷۶۸]] – [[۱۲ فوریه]] [[۱۸۳۴ (میلادی)|۱۸۳۴]]) یک متکلم، فیلسوف و محقق کتاب مقدس در آلمان بود که می کوشیدمی‌کوشید جلوی انتقادات عصر روشنگری از مسیحیت سنتی پروتستان را بگیرد و این دو را با هم آشتی بدهد. او در تکامل نقد تاریخی تاثيریتأثیری بسیاری داشت و نوشته هایشنوشته‌هایش یکی از اساسیاساسی‌ترین ترین زمینه هایزمینه‌های مدرن هرمنوتیک است. به دلیل تاثیرتأثیر عمیقی که او بر تفکر مسیحی داشت وی را "«پدر الهیات لیبرال مدرن" می» خوانندمی‌خوانند و یکی از رهبران مسیحیت لیبرال است. جنبش نوارتدکس قرن بیستم (که می گویندمی‌گویند کارل بارت ان را به راه انداخت) تلاشی برای مقابله با نفوذ او است. اشلایرماخر در اوایل قرن نوزدهم هرمنوتیک را به عنوان فن عام تفسیر از محدوده متن مقدس خارج و آن را در فهم هر متنی به کار گرفت. او با تاثیرپذیری از رمانتیک هارمانتیک‌ها و فقه اللغه ایها و روشنگران، تفسیر دستوری و روان شناختی را در فهم متن به کار گرفت. اما در نهایت با غلبه یافتن تفسیر روان شناختی بر جنبه دیگر تفسیر، به شیوه پیشگویانه و مقایسه ایمقایسه‌ای در صدد بر آمدبرآمد تا تفرد و نبوغ مولفمؤلف را در سایه همدلی دریابد و از این طریق ذهنیت مولفمؤلف را جهت فهم مدلول نهایی متن باز تجربه کند.<ref>{{Cite book|title = هرمنوتیک، فن عام فهم و تفسیر از نظرگاه اشلایرماخر|last = کلباسی، حسین،|first = احمدی، غلامحسین|publisher = |year = |isbn = |location = |pages = }}</ref>. اشلایرماخر در قرن نوزدهم می‌زیست، در اصل کشیش و عالِم الهیّات بود و مفسّر کتاب مقدّس و همچنین شارح متون افلاطون. او می‌خواست تا شیوه‌یشیوهٔ رایج تفسیر متون را کنار بگذارد، شیوه‌ای که بر حسب تفاسیر پیشین و علم لغت صورت می‌گرفت. او حتی نمی‌خواست قواعد تفسیر را از دل این شیوه کسب کند، بلکه در پی آن بود که قوانین خودِ فهم را به دست آورد.
 
به دیگر سخن، او می‌خواست که با تأمّل در خودِ فهم، قوانینی را استخراج کند که بر هرگونه فهمی، به‌طور یکسان، صادق و منطبق باشد. بدین طریق بود که او «علم هرمنوتیک عام» را جست‌وجو می‌کرد؛ علمی که «اصول کامل فهم زبان» یا حتّی «اصول فهم کامل زبان» را در بر دارد.بردارد؛ بنابراین از دیدگاه اشلایرماخر با چنین علمی که قوانین عامّ فهم را به ما ارزانی می‌دهد، هرگونه متنی (دینی یا حقوقی یا ادبی و...) را می‌توان خواند و فهمید و تفسیر کرد<ref>{{Cite web|url = http://www.tebyan-zn.ir/News-Article/persian_literature/review_literature/2013/7/15/115902.html|title = تبیان زنجان|date = |accessdate = |website = |publisher = |last = |first = }}</ref> متفكرمتفکر آلمانی رودلف اُتو (1869- 1937م۱۸۶۹–۱۹۳۷م) می گویدمی‌گوید هرچند از راه عقل می‌توان به پاره‌ای از صفات خداوند پی برد، اما نسبتی كهکه انسان با امر مینوی برقرار می‌كند،می‌کند، از حد مفاهیم و تفكرتفکر عقلی فراتر می‌رود و به ساحت حالات قلبی قدم می‌گذارد و تا جایی پیش می‌رود كهکه [انسان] قادر نیست دربارۀدربارهٔ اوصاف آن امر مینوی چیزی به زبان آورد.آورد؛ ولی اشلایرماخر معتقد بود كهکه تجربۀتجربهٔ دینی جنبۀجنبهٔ احساسی دارد، نه جنبۀجنبهٔ عقلی و معرفتی.<ref>{{Cite web|url = http://www.cgie.org.ir/fa/article/24648/%D8%AA%D8%AC%D8%B1%D8%A8%DB%80تجربۀ-%D8%AF%DB%8C%D9%86%DB%8Cدینی-%D9%88و-%D8%B9%D8%B1%D9%81%D8%A7%D9%86%DB%8Cعرفانی--%D9%86%D8%B5%D8%B1%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87نصرالله-%D9%BE%D9%88%D8%B1%D8%AC%D9%88%D8%A7%D8%AF%DB%8Cپورجوادی|title = مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی|date = |accessdate = |website = |publisher = |last = |first = }}</ref>.[[پرونده:Friedrich Daniel Ernst Schleiermacher.jpg|بندانگشتی|250px|فریدریش دانیل ارنست اشلایرماخر]]
 
== زندگی‌نامه ==
او در برسلاو در سیلسیای پروس به دنیا آمد و نوۀنوهٔ دانیل شلایرماخر بود، کشیشی که با سیونیتسیونیت‌ها ها هم نشینهم‌نشین بود <ref>[http://people.bu.edu/wwildman/bce/mwt_themes_470_schleiermacher.htm Boston Collaborative Encyclopedia of Western Theology: Friedrich Daniel Ernst Schleiermacher (1768–1834)]</ref><ref>{{Cite CE1913 | url = http://www.newadvent.org/cathen/15761a.htm | title = Zionites | accessdate = 18 June 2014}}</ref> همین طورهمین‌طور فرزند گوتلیب شلایرماخر، روحانی کلیسای اصلاح طلب ارتش پروس. وی تحصیلات خود را در مدرسۀمدرسهٔ موراویایی نیزکی در لوستیای علیا و باربی نزدیک ماگدبورگ آغاز کرد.کرد؛ ولی پرهیزگاری و الهیات موراویایی نتوانست شک هایشک‌های او را برطرف کند و پدرش با اکراه اجازه وارد وی به دانشگاه هاله برود، که پیتیسم را رها کرده بود و روح عقلگرای فردریش آگوست ولف و یوهان شالومو سملر را پذیرفته بود. به این ترتیب وی دانشجوی الهیات شد ولی مطالعات مستقلی داشت و خواندن عهد عتیق و زبانهای شرقی را کنار گذاشت ولی در سخنرانی هایسخنرانی‌های سملر شرکت می کردمی‌کرد و تکنیک هایتکنیک‌های نقد تاریخی عهد جدید را از وی آموخت. عشق به فلسفۀفلسفهٔ افلاطون و ارسطو را نیز از یوهان آگوستوس ابرهارد آموخت. همهم‌زمان زمان فلسفهۀفلسفههٔ امانوئل کانت و فردریک هاینریش یاکوبی را می خواندمی‌خواند و با ایده هایایده‌های فلاسفۀفلاسفهٔ یونان دست به کار بازسازی سیستم کانت شد. شلایرماخر دچار تردید ریشه داری شد و در همان زمان دانشجویی مسیحیت ارتدوکس را کنار گذاشت.<ref>Michael A. G. Haykin, Liberal Protestantism, p. 3</ref>.
 
برایان گریش، محقق آثار شلایرماخر می نویسدمی‌نویسد:
 
شلایرماخر در نامه اینامه‌ای به پدر خود می نویسدمی‌نویسد معلمان نمی توانندنمی‌توانند پاسخ تردید فراگیر جوانان امروز را بدهند ولی پدرش این اشاره را نمی گیردنمی‌گیرد. چون او خود برخی از اثارآثار شکاکین را خوانده بود و می توانستمی‌توانست به پسرش بگوید این نوشته هانوشته‌ها ارزش اتلاف وقت را ندارد. پس از آن شش ماه خبری از پسر نمی شودنمی‌شود. سپس خبر هراس آور می رسدمی‌رسد: پسر در نامه اینامه‌ای مورخ 21۲۱ ژانویه 1787۱۷۸۷ اعتراف می کندمی‌کند منظورش تردیدهای خودش بوده است و پدر پاسخ می دهدمی‌دهد ایمان "«خلعتی خداوندگار"» و حق سلطنتی او است [که باید به جا آورد]<ref name="A. Gerrish 1984">
B. A. Gerrish, ''A Prince of the Church: Schleiermacher and the Beginnings of Modern Theology'' (Philadelphia, PA: Fortress Press, 1984), p. 25.</ref>.
</ref>.
 
شلایرماخر می نویسدمی‌نویسد: پدر عزیزم میمی‌گویی گویی "«خلعتی خداوندگار"» است، افسوس! اگر فکر می کنیدمی‌کنید بدون ایمان هیچ کس نمیهیچ‌کس تواندنمی‌تواند در آخرت به رستگاری و در این دنیا به آرامش برسد (چون می دانممی‌دانم همین نظر را دارید) پس از خدا بخواهید آن را به من عطا کند چون من در حال حاضر از این جامه بری هستم و نمی توانمنمی‌توانم باور کنم کسی که خود را پسر انسان نامید، خدای ابدی باشد، نمی توانمنمی‌توانم باور کنم که مرگ او کفارۀکفارهٔ نیابتی گناهان ما است.<ref name="A. Gerrish 1984"/>.
 
== ابتدای کار ==
او پس از پایان دورۀدورهٔ مطالعات خود در هاله، معلم خصوصی خانوادۀخانوادهٔ فردریش الکساندر بورگراف (1741-1810۱۷۴۱–۱۸۱۰) می شودمی‌شود و زندگی در یک خانوادۀخانوادهٔ اشرافی اورا دچار عشق عمیقی به زندگی خانوادگی و اجتماعی می کندمی‌کند. دو سال بعد در 1796۱۷۹۶ قاضی عسگر بیمارستان خیریۀخیریهٔ برلین می شودمی‌شود. او توان وعظ دینی نداشت، ولی درا ین شهر آرامش روحی و دینی پیدا می کردمی‌کرد و مطالعات فشردۀ فشردهٔ چارچوب نظام فلسفی و مذهبی وی را پایه ریزی کرد. او در این شهر با هنر، ادبیات و علوم آشنا شد و به شدت تحت تاثیرتأثیر رمانتیسیسم آلمانی و خصوصاخصوصاً دوستش، کارل ویلهلم فریدریش فون شلگل قرار رگفت. این علاقه در ''نامۀ محرمانهنامهٔ ایمحرمانه‌ای در مورد لوسیندای شلگل'' قابل مشاهده است و ارتباط هفت سالۀسالهٔ وی (1798-1805۱۷۹۸–۱۸۰۵) با الئونور کریستین گرونف (پیش از ازدواج به نام کروگر) (1769۱۷۶۹ / 1770-1837۱۷۷۰–۱۸۳۷) مشخص است. این زن همسر روحانی برلین موسوم به آگوست کریستیان ویلهلم گزونف بود (1764-1831۱۷۶۴–۱۸۳۱)
اصول اصلی وی بدون تغییر باقی ماند ولی به دلیل این ارتباطات تاکیدتأکید بیشتری بر احساسات و تخیل انسانی می کردمی‌کرد و هم زمانهم‌زمان آثار اسپینوزا و افلاطون را می خواندمی‌خواند. علی رغم تمام تفاوت هاییتفاوت‌هایی که با کانت دارد بیش از هر کس مدیون او است. با مواضع یاکوبی نزدیک تر است و رگه هاییرگه‌هایی از فیشته و شلینگ نیز در او است. محصول ادبی این دوران پرتنش دو کتاب مهم او به نام سخنانی در باب دین (Reden über die Religion) و تک گویی (Monologen) است.
شلایرماخر در کتاب اول دین را واجد جایگاه تغییر ناپذیریتغییرناپذیری در میان اسرار الهی در طبیعت انسان میمی‌داند، داند، می گویدمی‌گوید این دین از کاریکاتوری که از دین فراگیر شده است فرق هایفرق‌های بسیاری دارد و اشکال مختلف آن را توصیف می کندمی‌کند. اساس نظام کلامی وی همین است. وی در کتاب تک گویی هاگویی‌ها نظرات اخلاقی خود را بیان می کند،می‌کند، در مورد: آزادی و استقلال روح، ارتباط ذهن با جهان نفسانی و آیندۀآیندهٔ ایدآل فرد و جامعه.
اشلایرماخر به‌همراه [[هومبولت]] از بنیان‌گذاران [[دانشگاه برلین]] (۱۸۰۸-۱۸۱۰۱۸۰۸–۱۸۱۰) بود که تا پایان عمر در این دانشگاه به تدریس پرداخت. او مترجم کلاسیک [[افلاطون]] به [[زبان آلمانی]] بود و
یکی از برجسته‌ترین اعضای حلقهٔ اولیهٔ رمانتیک بین سال‌های [[۱۷۹۶ (میلادی)|۱۷۹۶]] تا [[۱۸۰۶ (میلادی)|۱۸۰۶]] بود.<ref>Sherratt: 2006, p. 58</ref>
فردریش شلایماخر (۱۸۳۴-۱۷۶۸۱۸۳۴–۱۷۶۸)، پدر هرمنوتیک، تردیدهایی بس جدی پیرامون عینی بودن متن انجیلی وارد می‌کند که سبب آغاز فرایند ویراین منبع سنت مذهبی (به عنوان یک منبع بدون خطا و تفسیری طابق به نعل) در سیر اندیشه غرب گردید. اما مسئولیت تکمیل این وظیفه به عهده فردریش نیچه (۱۸۴۴–۱۹۰۰)، متفکر اصلی پسامدرنیسم، افتاد و با این نظریه آغاز شد که زبان توان انتقال حقیقت غایی را دارا نیست. او این اندیشه را پیش کشید که هر آنچه برای ما مانده است، صرفاً تفسیر است.<ref name="test"> موج چهارم – رامین جهانبگلو- ترجمهٔ منصور گودرزی- نشر نی- چاپ چهارم 1384- ص 49-50</ref>
==فلسفه و الاهیات==
پایۀ روانشناسی شلایرماخر دوگانگی شدید بین نفس و غیر نفس است که زندگی انسان را تعاملی بین این عناصر و تفسیرشان به عنوان مقصد بی نهایت آن در نظر می گیرد. بنابراین دوگانگی مورد بحث مان مطلق نیست و گرچه در بنیان فرد است و فرد متشکل از جسم و روح ، ولی فقط واجد وجود است و مطلق نیست. نفس خود روح و جسم دارد، پیوستگی این هر دو آن را می سازد. "سازمان" و طبع مدرک ما یک عنصر معنوی دارد و "عقل" ما یک عنصر آلی دارد و لذا چیزی به اسم "ذهن خالص" یا "بدن خالص وجود ندارد. یک کارد کلی نفس، که فکر باشد، در مواجهه با غیر نفس، تبدیل به عمل غیرارادی یا خودانگیخته می شود و در هر دو حالت شکل آلی، یا احساس آن از یک سو و انرژی فکری آن از سوی دیگر با هم همکاری می کنند؛ نفس در ارتباط با انسان، طبیعت و جهان به تدریج فردیت واقعی خود را می یابد و بخشی از آنها می شود و "هر تداومی از خود حیات اعلی است."
کارکردهای خاص نفس، که از غلبۀ نسبی احساس یا عقل تعین می یابد عبارتند از کارکردهای احساس (یا اندام ها) و کارکردهای عقل. کارکردهای احساس به دو دسته ی عواطف (ذهنی) و ارتسامات (عینی) تقسیم می شوند و کارکردهای عقل بسته به غلبه ی عنصر منفعل یا فعال، به شناخت و اراده تقسیم می شوند. در شناخت، تفکر گرایشی هستی شناسانه به شی دارد. و در اراده، ابژه هدف غایی تفکر است. در مورد اول هر کس به روش خودش ابژۀ فکر را در خود وارد می کند و در مورد دوم هر کس آن را در جهان خود چون درختی غرس می کند. شناخت و اراده هر دو کارکردی از اندیشه و نیز شکلی از اقدام اخلاقی هستند.
 
== فلسفه و الاهیات ==
زندگی واقعی نفس در این دو کارکرد آشکار می شود اما در پشت آنها خودآگاهی همیشه حاضر است و همیشه دور حالت ذهنی و عینی را به طور همزمان دارد، آگاهی نسبت به نفس و غیر نفس . علم به نفس شکل سوم یا کارکرد سوم اندیشه است که عاطفه یا دانش بلادرنگ نیز نام دارد. ما زندگی درونی مان که تحت تاثیر غیر است را به این ترتیب در آن می شناسیم و می یابیم. بسته به این که غیر در زندگی درونی ما کارشکنی یا معاونت کند، قبض یا بسط ایجاد کند ما احساس لذت یا درد می کنیم. زیباشناسی، احساسات اخلاقی و احساسات مذهبی با پذیرش ایده های بزرگ (به ترتیب طبیعت، انسان و جهان) در آگاهی تولید می شود؛ این احساسات به معنای یکی شدن با این اشیاء گسترده است. بنابراین احساس مذهبی بالاترین شکل تفکر و زندگی است که در آن از اتحاد مان با جهان و خدا آگاه می شویم؛ پس احساس وابستگیِ مطلق است.
پایهٔ روانشناسی شلایرماخر دوگانگی شدید بین نفس و غیر نفس است که زندگی انسان را تعاملی بین این عناصر و تفسیرشان به عنوان مقصد بی‌نهایت آن در نظر می‌گیرد؛ بنابراین دوگانگی مورد بحث مان مطلق نیست و گرچه در بنیان فرد است و فرد متشکل از جسم و روح، ولی فقط واجد وجود است و مطلق نیست. نفس خود روح و جسم دارد، پیوستگی این هر دو آن را می‌سازد. "سازمان" و طبع مدرک ما یک عنصر معنوی دارد و "عقل" ما یک عنصر آلی دارد و لذا چیزی به اسم "ذهن خالص" یا "بدن خالص وجود ندارد. یک کارد کلی نفس، که فکر باشد، در مواجهه با غیر نفس، تبدیل به عمل غیرارادی یا خودانگیخته می‌شود و در هر دو حالت شکل آلی، یا احساس آن از یک سو و انرژی فکری آن از سوی دیگر با هم همکاری می‌کنند؛ نفس در ارتباط با انسان، طبیعت و جهان به تدریج فردیت واقعی خود را می‌یابد و بخشی از آنها می‌شود و "هر تداومی از خود حیات اعلی است."
کارکردهای خاص نفس، که از غلبهٔ نسبی احساس یا عقل تعین می‌یابد عبارتند از کارکردهای احساس (یا اندام‌ها) و کارکردهای عقل. کارکردهای احساس به دو دستهٔ عواطف (ذهنی) و ارتسامات (عینی) تقسیم می‌شوند و کارکردهای عقل بسته به غلبهٔ عنصر منفعل یا فعال، به شناخت و اراده تقسیم می‌شوند. در شناخت، تفکر گرایشی هستی شناسانه به شی دارد؛ و در اراده، ابژه هدف غایی تفکر است. در مورد اول هر کس به روش خودش ابژهٔ فکر را در خود وارد می‌کند و در مورد دوم هر کس آن را در جهان خود چون درختی غرس می‌کند. شناخت و اراده هر دو کارکردی از اندیشه و نیز شکلی از اقدام اخلاقی هستند.
 
زندگی واقعی نفس در این دو کارکرد آشکار می‌شود اما در پشت آنها خودآگاهی همیشه حاضر است و همیشه دور حالت ذهنی و عینی را به طور همزمان دارد، آگاهی نسبت به نفس و غیر نفس. علم به نفس شکل سوم یا کارکرد سوم اندیشه است که عاطفه یا دانش بلادرنگ نیز نام دارد. ما زندگی درونی مان که تحت تأثیر غیر است را به این ترتیب در آن می‌شناسیم و می‌یابیم. بسته به این که غیر در زندگی درونی ما کارشکنی یا معاونت کند، قبض یا بسط ایجاد کند ما احساس لذت یا درد می‌کنیم. زیباشناسی، احساسات اخلاقی و احساسات مذهبی با پذیرش ایده‌های بزرگ (به ترتیب طبیعت، انسان و جهان) در آگاهی تولید می‌شود؛ این احساسات به معنای یکی شدن با این اشیاء گسترده است؛ بنابراین احساس مذهبی بالاترین شکل تفکر و زندگی است که در آن از اتحاد مان با جهان و خدا آگاه می‌شویم؛ پس احساس وابستگیِ مطلق است.
نظریه شناخت شلایرماخر مبتنی بر اصل اساسی کانت است که می گوید دانش محدود به تجربه است ولی می کوشد تردید کانت نسبت به شئ در خود (نومن) یا زاین به قول شلایرماخر زایل کند. ایده ی دانش یا اندیشه ی علمی (و نه شکل منفعل اندیشه در قالب زیبایی شناسی و دین) فکری است که تمام متفکران یک شکل تولید می کنند و با وجود متناظر است. هر گونه دانشی به شکل مفهوم (Begriff) یا داوری (Urteil) است که اولی انواع وجود را به شکل وحدت و کثرت قطعی صورت بندی می کند و دومی فقط مفهوم را به اشیاء منفرد خاص ارتباط می دهد.
 
نظریه شناخت شلایرماخر مبتنی بر اصل اساسی کانت است که می‌گوید دانش محدود به تجربه است ولی می‌کوشد تردید کانت نسبت به شئ در خود (نومن) یا زاین به قول شلایرماخر زایل کند. ایدهٔ دانش یا اندیشهٔ علمی (و نه شکل منفعل اندیشه در قالب زیبایی شناسی و دین) فکری است که تمام متفکران یک شکل تولید می‌کنند و با وجود متناظر است. هر گونه دانشی به شکل مفهوم (Begriff) یا داوری (Urteil) است که اولی انواع وجود را به شکل وحدت و کثرت قطعی صورت بندی می‌کند و دومی فقط مفهوم را به اشیاء منفرد خاص ارتباط می‌دهد.
بنابراین در مفهوم، امر فکری و در قضاوت، عنصر عاطفه یا عنصر آلی غالب است. یکنواختی جهانی تولید قضاوت، مستلزم یکنواختی رابطۀ ما با جهان خارج است، و یکنواختی مفاهیم به طور مشابه مبتنی بر شباهت طبیعت درونی ما است. این یکنواختی مبتنی بر همانندی صرف کارکردهای فکری و آلی نیست، بلکه مبتنی است بر تناظر بین اشکال اندیشه و عاطفه با صور وجود. ماهیت اصلی مفهوم این است که امر عمومی و خصوصی را در هم می آمیزد، و همین ترکیب در وجود نیز رخ می دهد. در وجود، نظام صور اساسی یا دائمی با نظام مفاهیم و رابطۀ علت و معلول با سیستم احکام در تناظر است. مفهوم بالاتر با "زور"، مفهوم پایین تر با پدیدار زور و داوری با تعامل مشروط چیزها در تناظر است.
 
بنابراین در مفهوم، امر فکری و در قضاوت، عنصر عاطفه یا عنصر آلی غالب است. یکنواختی جهانی تولید قضاوت، مستلزم یکنواختی رابطهٔ ما با جهان خارج است، و یکنواختی مفاهیم به طور مشابه مبتنی بر شباهت طبیعت درونی ما است. این یکنواختی مبتنی بر همانندی صرف کارکردهای فکری و آلی نیست، بلکه مبتنی است بر تناظر بین اشکال اندیشه و عاطفه با صور وجود. ماهیت اصلی مفهوم این است که امر عمومی و خصوصی را در هم می‌آمیزد، و همین ترکیب در وجود نیز رخ می‌دهد. در وجود، نظام صور اساسی یا دائمی با نظام مفاهیم و رابطهٔ علت و معلول با سیستم احکام در تناظر است. مفهوم بالاتر با «زور»، مفهوم پایین‌تر با پدیدار زور و داوری با تعامل مشروط چیزها در تناظر است.
مجموع وجود متشکل است از دو نظام صور اساسی و روابط تعاملی، و در قالب مفهوم و قضاوت نیز متجلی می شود، مفهوم همان بودن و قضاوت همان عمل است. ابژه ی دانش در هر دو صورت یکی است. تفاوت نسبی این دو در آن است که وقتی صورت مفهومی غالب است علم نظری داریم و وقتی قضاوت غالب است علم تجربی یا تاریخی داریم. در سراسر قلمرو دانش این دو صورت در روابط متقابل و ثابتند و این مدرک دیگری دال بر وحدت بنیادی اندیشه و وجود و عینیت دانش. البته که عناصر مشخص از فکر افلاطون، اسپینوزا و کانت در این نظام وارد شده است و اثرات بسیاری از شلینگ در قسمت مفاهیم اساسی وجود دارد.
 
مجموع وجود متشکل است از دو نظام صور اساسی و روابط تعاملی، و در قالب مفهوم و قضاوت نیز متجلی می‌شود، مفهوم همان بودن و قضاوت همان عمل است. ابژهٔ دانش در هر دو صورت یکی است. تفاوت نسبی این دو در آن است که وقتی صورت مفهومی غالب است علم نظری داریم و وقتی قضاوت غالب است علم تجربی یا تاریخی داریم. در سراسر قلمرو دانش این دو صورت در روابط متقابل و ثابتند و این مدرک دیگری دال بر وحدت بنیادی اندیشه و وجود و عینیت دانش. البته که عناصر مشخص از فکر افلاطون، اسپینوزا و کانت در این نظام وارد شده است و اثرات بسیاری از شلینگ در قسمت مفاهیم اساسی وجود دارد.
از نظر شلایرماخر، فهم در مقام فن عبارت است از: دوباره تجربه کردن اعمال ذهنى مولف متن. عمل فهم عکس تصنیف است؛ زیرا فهم از بیان پایان یافته و ثابت آغاز مى شود و به آن حیات ذهنى باز مى گردد که آن بیان از آن برخاسته است. گوینده یا مولف جمله اى مى سازد و شنونده در ساختارهاى آن جمله و آن تفکر رسوخ مى کند. اصلى که این بازسازى بر آن استوار است، اصل دور هرمنوتیکى است. فهم اساسا عملى ارجاعى است، ما چیزى را با مقایسه کردن آن با چیزى که از قبل مى دانیم مى فهمیم. آنچه مى فهمیم خود در وحدت هایى نظام مند یا دورهایى بر ساخته از اجزا شکل مى گیرد. معناى کل جمله وابسته است به معناى تک تک کلمات، با تعمیم دادن این نکته مى توانیم بگوییم که تک مفهوم معنایش را از متن یا افقى مى گیرد که در آن مى نشیند، با این وصف متن و افق نیز بر ساخته از همان عناصرى است که به آن معنى مى دهد. بنابراین، کل و جزء با هم کنشى هریک به دیگرى معنا مى بخشد؛ پس فهم دورى است و چون در این دور است که معنا معلوم مى شود، آن را «دور هرمنوتیکى» مى نامیم. اشکالى که در این جا مطرح مى شود این است که مفهوم دور هرمنوتیک متضمن تناقض منطقى است و لازمه آن این است که هرگز هیچ چیز را نخواهیم فهمید. بنابراین، مفهوم دور هرمنوتیکى بى اعتبار است و نمى توان آن را به عنوان یک اصل در تفسیر فهم به کار برد. در پاسخ این اشکال گفته شده است: منطق نمى تواند کارکردهاى فهم را به طور کامل روشن کند تا اندازه اى نوعى «طفره» در دور هرمنوتیک رخ مى دهد، و ما کل و اجزا را با هم مى فهمیم<ref>{{Cite web|url = http://tahoor.com/fa/article/view/116140|title = دایره المعارف طهور|date = |accessdate = |website = |publisher = |last = |first = }}</ref>.
 
از نظر شلایرماخر، فهم در مقام فن عبارت است از: دوباره تجربه کردن اعمال ذهنی مؤلف متن. عمل فهم عکس تصنیف است؛ زیرا فهم از بیان پایان یافته و ثابت آغاز می‌شود و به آن حیات ذهنی بازمی‌گردد که آن بیان از آن برخاسته است. گوینده یا مؤلف جمله‌ای می‌سازد و شنونده در ساختارهای آن جمله و آن تفکر رسوخ می‌کند. اصلی که این بازسازی بر آن استوار است، اصل دور هرمنوتیکی است. فهم اساساً عملی ارجاعی است، ما چیزی را با مقایسه کردن آن با چیزی که از قبل می‌دانیم می‌فهمیم. آنچه می‌فهمیم خود در وحدت‌هایی نظام مند یا دورهایی بر ساخته از اجزا شکل می‌گیرد. معنای کل جمله وابسته است به معنای تک تک کلمات، با تعمیم دادن این نکته می‌توانیم بگوییم که تک مفهوم معنایش را از متن یا افقی می‌گیرد که در آن می‌نشیند، با این وصف متن و افق نیز بر ساخته از همان عناصری است که به آن معنی می‌دهد؛ بنابراین، کل و جزء با هم کنشی هریک به دیگری معنا می‌بخشد؛ پس فهم دوری است و چون در این دور است که معنا معلوم می‌شود، آن را «دور هرمنوتیکی» می‌نامیم. اشکالی که در این جا مطرح می‌شود این است که مفهوم دور هرمنوتیک متضمن تناقض منطقی است و لازمه آن این است که هرگز هیچ چیز را نخواهیم فهمید؛ بنابراین، مفهوم دور هرمنوتیکی بی اعتبار است و نمی‌توان آن را به عنوان یک اصل در تفسیر فهم به کار برد. در پاسخ این اشکال گفته شده است: منطق نمی‌تواند کارکردهای فهم را به طور کامل روشن کند تا اندازه‌ای نوعی «طفره» در دور هرمنوتیک رخ می‌دهد، و ما کل و اجزا را با هم می‌فهمیم.<ref>{{Cite web|url = http://tahoor.com/fa/article/view/116140|title = دائرةالمعارف طهور|date = |accessdate = |website = |publisher = |last = |first =}}</ref>
شلایرماخر به عنوان یك متكلم برجسته مسیحی دگرگونی بسیاری در الهیات پدید آورد. نقادیهای او بر باورها و اندیشه هایی كه كلیسا ترویج می كرد و مراسم مذهبی كه ارباب كلیسا خواستار بودند، راه تازه ای برای تدوین كلام پروتستان ها گشود و دستاوردها و نوآوری های او در الهیات یك قرن بر الهیات پروتستان حكومت داشت. در مبحث خداشناسی گفته شده كه شلایر به خدای متشخص آن گونه كه در مسیحیت تعریف شده باور ندارد. او در این زمینه مانند «اسپینوزا»متكلم یهودی به تئوری «خداانگاری» گرایش داشته است. بر اساس این تئوری خدا و جهان یك چیز هستند و در عالم چیزی نیست كه آن را از بی خدایی متمایز بدانیم. شلایر از نقد باورهای سنتی و نادرست مسیحیت نیز ابایی نداشت؛ برای نمونه او با مفاد حكم به«وجود خداوند در مسیح» و «همانندی جسمانی مسیح با انسان» مخالفتی نداشت، اما روش بیان سنتی این مباحث را نمی پسندید، زیرا در نظر او امكان ندارد یك نفر دارای دو طبیعت كاملاً متفاوت باشد<ref>{{Cite book|title = فریدریش شلایرماخر|last = سایكس|first = استیون|publisher = هرمس|year = 1393|isbn = 978-964-363-808-5|location = تهران|pages = 91|مترجم = صانعی دره بیدی، منوچهر}}</ref>.
 
شلایرماخر به عنوان یک متکلم برجسته مسیحی دگرگونی بسیاری در الهیات پدیدآورد. نقادیهای او بر باورها و اندیشه‌هایی که کلیسا ترویج می‌کرد و مراسم مذهبی که ارباب کلیسا خواستار بودند، راه تازه‌ای برای تدوین کلام پروتستان‌ها گشود و دستاوردها و نوآوری‌های او در الهیات یک قرن بر الهیات پروتستان حکومت داشت. در مبحث خداشناسی گفته شده که شلایر به خدای متشخص آن گونه که در مسیحیت تعریف شده باور ندارد. او در این زمینه مانند «اسپینوزا» متکلم یهودی به تئوری «خداانگاری» گرایش داشته است. بر اساس این تئوری خدا و جهان یک چیز هستند و در عالم چیزی نیست که آن را از بی خدایی متمایز بدانیم. شلایر از نقد باورهای سنتی و نادرست مسیحیت نیز ابایی نداشت؛ برای نمونه او با مفاد حکم به «وجود خداوند در مسیح» و «همانندی جسمانی مسیح با انسان» مخالفتی نداشت، اما روش بیان سنتی این مباحث را نمی‌پسندید، زیرا در نظر او امکان ندارد یک نفر دارای دو طبیعت کاملاً متفاوت باشد.<ref>{{Cite book|title = فریدریش شلایرماخر|last = سایکس|first = استیون|publisher = هرمس|year = 1393|isbn = 978-964-363-808-5|location = تهران|pages = 91|مترجم = صانعی دره بیدی، منوچهر}}</ref>
در بحث شناخت خدا، شلایرماخر میان روش مصلحان كلیسا و فلاسفه جمع می كند، مصلحان كلیسا تعالیم خود را بر اساس كلام مكشوف شده خدا در كتاب مقدس قرار می دادند و فلاسفه در پی آن بودند كه با نتیجه گیری های منطقی درباره ماهیت جهان به الهیات طبیعی برسند. شلایر كوشش كرد نكات خوب هر دو را برگزیند و فصل مشترك آنها را بیابد. نتیجه تلاشهای وی گاهی الهیات ثبوتی خوانده می شود<ref>{{Cite book|title = فلسفه و ایمان مسیحی|last = براون|first = کالین|publisher = علمی فرهنگی|year = 1393|isbn = 978-600-121-390-8|location = تهران|pages = 108-109}}</ref>.
 
در بحث شناخت خدا، شلایرماخر میان روش مصلحان کلیسا و فلاسفه جمع می‌کند، مصلحان کلیسا تعالیم خود را بر اساس کلام مکشوف شده خدا در کتاب مقدس قرار می‌دادند و فلاسفه در پی آن بودند که با نتیجه‌گیری‌های منطقی دربارهٔ ماهیت جهان به الهیات طبیعی برسند. شلایر کوشش کرد نکات خوب هر دو را برگزیند و فصل مشترک آنها را بیابد. نتیجه تلاشهای وی گاهی الهیات ثبوتی خوانده می‌شود.<ref>{{Cite book|title = فلسفه و ایمان مسیحی|last = براون|first = کالین|publisher = علمی فرهنگی|year = 1393|isbn = 978-600-121-390-8|location = تهران|pages = 108-109}}</ref>
مسیح شناسی شلایرماخر نیز با دیگران تفاوت داشت؛ در نگاه او الوهیت و خدا شدن عیسی(ع) برای كفاره (گناه آدم) و باكره زادگی آن پیامبر به هیچ روی در خور پذیرش نیست. به اعتقاد شلایر انسان می تواند مسیح را نجات بخش بداند و به او ایمان آورد، بدون آن كه تولد غیرطبیعی او را باور داشته باشد. در باور او مفهوم منحصر به فرد بودن مسیح آن طور نیست كه در اعتقاد نامه های كلیسای اولیه و تحت تأثیر مابعدالطبیعی یونانی آمده است. او می گوید:
 
مسیح شناسی شلایرماخر نیز با دیگران تفاوت داشت؛ در نگاه او الوهیت و خدا شدن عیسی (ع) برای کفاره (گناه آدم) و باکره زادگی آن پیامبر به هیچ روی در خور پذیرش نیست. به اعتقاد شلایر انسان می‌تواند مسیح را نجات بخش بداند و به او ایمان آورد، بدون آن که تولد غیرطبیعی او را باور داشته باشد. در باور او مفهوم منحصر به فرد بودن مسیح آن طور نیست که در اعتقاد نامه‌های کلیسای اولیه و تحت تأثیر مابعدالطبیعی یونانی آمده است. او می‌گوید:
«پس نجات دهنده از نظر ماهیت انسانی، شبیه تمام انسانها است، اما تفاوتی كه با آنها دارد در این است كه همیشه احساس حضور خدا یعنی همان وجود واقعی خدا را دارد. به عبارت دیگر، نباید مانند كلیساهای راست دین، عیسی را هم انسان واقعی و هم خدای واقعی، یعنی كلمه الهی كه طبیعت انسان به خود گرفته است بدانیم؛ عیسی انسانی است چنان نزدیك كه می توان گفت خدا در اوست.»<ref>{{Cite book|title = فلسفه و ایمان مسیحی|last = کالین|first = براون|publisher = |year = |isbn = |location = |pages = 111}}</ref>
 
«پس نجات دهنده از نظر ماهیت انسانی، شبیه تمام انسانها است، اما تفاوتی که با آنها دارد در این است که همیشه احساس حضور خدا یعنی همان وجود واقعی خدا را دارد. به عبارت دیگر، نباید مانند کلیساهای راست دین، عیسی را هم انسان واقعی و هم خدای واقعی، یعنی کلمه الهی که طبیعت انسان به خود گرفته است بدانیم؛ عیسی انسانی است چنان نزدیک که می‌توان گفت خدا در اوست.»<ref>{{Cite book|title = فلسفه و ایمان مسیحی|last = کالین|first = براون|publisher = |year = |isbn = |location = |pages = 111}}</ref>
نگاه شلایرماخر به كتاب مقدس نیز متفاوت بود او در برابر مصلحان كلیسا كه تعالیم خویش را بر اساس كلام مكشوف خدا در كتاب مقدس قرار می دادند كتاب مقدس را به عنوان شرح ملاحظات خدا در تاریخ بشر و مجموعه ای از فرموده های الهی باور نداشت. به اعتقاد او كتاب مقدس ثبت تجربیات دینی بود و چنین تجربه ای آن صلاحیت را داشت كه به تمام معمّاها جز آنچه درك آن برای بشر ناممكن است پاسخ دهد. بر اساس این اعتقاد، شلایرماخر كتاب مقدس را درتمام جزئیاتش جدی نمی گرفت و آیاتی را كه حكایت از الوهیت مسیح(ع) و فدا شدن آن حضرت برای گناه آدم و باكره زادگی مسیح داشت، نادرست می خواند.
 
نگاه شلایرماخر به کتاب مقدس نیز متفاوت بود او در برابر مصلحان کلیسا که تعالیم خویش را بر اساس کلام مکشوف خدا در کتاب مقدس قرار می‌دادند کتاب مقدس را به عنوان شرح ملاحظات خدا در تاریخ بشر و مجموعه‌ای از فرموده‌های الهی باور نداشت. به اعتقاد او کتاب مقدس ثبت تجربیات دینی بود و چنین تجربه‌ای آن صلاحیت را داشت که به تمام معمّاها جز آنچه درک آن برای بشر ناممکن است پاسخ دهد. بر اساس این اعتقاد، شلایرماخر کتاب مقدس را درتمام جزئیاتش جدی نمی‌گرفت و آیاتی را که حکایت از الوهیت مسیح (ع) و فدا شدن آن حضرت برای گناه آدم و باکره زادگی مسیح داشت، نادرست می‌خواند.
==هرمنوتیک==
نظریه پردازان هرمنوتیکى اواخر قرن نوزدهم در رشته ها و جهت هاى فکرى بسیار متفاوت به تفکر هرمنوتیکى شلایرماخر مدیون بودند. تا بدان حد که مهم ترین نظریه پردازان هرمنوتیکى در آلمان قرن نوزدهم، نشان تفکر او را بر تفکر خود داشتند. کار شلایرماخر در زمینه علم هرمنوتیک سازنده نقطه عطفى در تاریخ علم است، او هرمنوتیک را در جهت تازه اى هدایت کرد و آن حرکت به سوى علم شدن بود. شلایرماخر به جاى آن که به بحث درباره قواعد و روش هاى خاص تفسیر و فهم متون بپردازد فهم و قواعد و روش هاى مربوط به آن را مورد بحث و تحقیق قرار داد و جریان هاى پیشین در باب هرمنوتیک در وى جمع گردیده و از طریق وى با شیوه هاى گوناگون در اندیشمندان پس از وى ادامه یافت. بدین ترتیب، هم اصحاب جریان هاى هرمنوتیک مبتنى بر فقه الله و تاریخ قرن نوزدهم و هم اصحاب هرمنوتیک فلسفى قرن بیستم، مرهون تفکر و تلاش هاى او مى باشند. شلایرماخر نقطه شروع علم هرمنوتیک مورد نظر خود را با این پرسش کلى آغاز مى کند که: چگونه هر گفته اى اعم از ملفوظ و مکتوب واقعا فهمیده مى شود؟ موقعیت فهم، موقعیت نسبتى همسخنانه است. در هر نسبتى از این گونه، گوینده اى هست که جمله اى را براى بیان معناى مورد نظرش مى سازد شنونده اى هم وجود دارد. شنونده مجموعه اى از کلمات صرف را مى شنود و ناگهان با عملى اسرارآمیز مى تواند معناى آنها را به طور حدسى کشف کند. این عمل اسرارآمیز و حتى حدسى، عمل هرمنوتیکى است و جایگاه حقیقى علم هرمنوتیک همین جاست. پس علم هرمنوتیک، فن شنیدن است. از نظر شلایرماخر فهم عبارت است از دوباره تجربه کردن اعمال ذهنى مؤلف متن. عمل فهم، عکس تصنیف است؛ زیرا فهم از بیان پایان یافته و ثابت آغاز مى شود و به آن حیات ذهنى باز مى گردد که آن بیان از آن برخاسته است. گوینده یا مؤلف جمله اى مى سازد و شنونده در ساختارهاى آن جمله و آن تفکر رسوخ مى کند: یعنى زبان، واسطه رسوخ در ذهنیت و نیت مؤلف مى شود. بنابراین، تفسیر عبارت است از دوسویه در هم کنش است: نحوى و روان شناختى. جنبه نحوى با زبان سرو کار دارد و جنبه روان شناختى با تفکر گوینده<ref>{{Cite web|url = http://tahoor.com/fa/article/view/116140|title = دایره المعارف طهور|date = |accessdate = |website = |publisher = |last = |first = }}</ref>.
 
== هرمنوتیک ==
نظریه هرمنوتیکى شلایر ماخر حول دو محور مى چرخد:
نظریه پردازان هرمنوتیکی اواخر قرن نوزدهم در رشته‌ها و جهت‌های فکری بسیار متفاوت به تفکر هرمنوتیکی شلایرماخر مدیون بودند. تا بدان حد که مهم‌ترین نظریه پردازان هرمنوتیکی در آلمان قرن نوزدهم، نشان تفکر او را بر تفکر خود داشتند. کار شلایرماخر در زمینه علم هرمنوتیک سازنده نقطه عطفی در تاریخ علم است، او هرمنوتیک را در جهت تازه‌ای هدایت کرد و آن حرکت به سوی علم شدن بود. شلایرماخر به جای آن که به بحث دربارهٔ قواعد و روش‌های خاص تفسیر و فهم متون بپردازد فهم و قواعد و روش‌های مربوط به آن را مورد بحث و تحقیق قرار داد و جریان‌های پیشین در باب هرمنوتیک در وی جمع گردیده و از طریق وی با شیوه‌های گوناگون در اندیشمندان پس از وی ادامه یافت. بدین ترتیب، هم اصحاب جریان‌های هرمنوتیک مبتنی بر فقه الله و تاریخ قرن نوزدهم و هم اصحاب هرمنوتیک فلسفی قرن بیستم، مرهون تفکر و تلاش‌های او می‌باشند. شلایرماخر نقطه شروع علم هرمنوتیک مورد نظر خود را با این پرسش کلی آغاز می‌کند که: چگونه هر گفته‌ای اعم از ملفوظ و مکتوب واقعاً فهمیده می‌شود؟ موقعیت فهم، موقعیت نسبتی همسخنانه است. در هر نسبتی از این گونه، گوینده‌ای هست که جمله‌ای را برای بیان معنای مورد نظرش می‌سازد شنونده‌ای هم وجود دارد. شنونده مجموعه‌ای از کلمات صرف را می‌شنود و ناگهان با عملی اسرارآمیز می‌تواند معنای آنها را به طور حدسی کشف کند. این عمل اسرارآمیز و حتی حدسی، عمل هرمنوتیکی است و جایگاه حقیقی علم هرمنوتیک همین جاست. پس علم هرمنوتیک، فن شنیدن است. از نظر شلایرماخر فهم عبارت است از دوباره تجربه کردن اعمال ذهنی مؤلف متن. عمل فهم، عکس تصنیف است؛ زیرا فهم از بیان پایان یافته و ثابت آغاز می‌شود و به آن حیات ذهنی بازمی‌گردد که آن بیان از آن برخاسته است. گوینده یا مؤلف جمله‌ای می‌سازد و شنونده در ساختارهای آن جمله و آن تفکر رسوخ می‌کند: یعنی زبان، واسطه رسوخ در ذهنیت و نیت مؤلف می‌شود؛ بنابراین، تفسیر عبارت است از دوسویه در هم کنش است: نحوی و روان شناختی. جنبه نحوی با زبان سرو کار دارد و جنبه روان شناختی با تفکر گوینده.<ref>{{Cite web|url = http://tahoor.com/fa/article/view/116140|title = دائرةالمعارف طهور|date = |accessdate = |website = |publisher = |last = |first =}}</ref>
 
نظریه هرمنوتیکی شلایر ماخر حول دو محور می‌چرخد:
1 - فهم دستورى انواع عبارات و صورتهاى زبانى فرهنگى که مؤلف در آن زندگى مى کند و تفکر او را مشروط ساخته است.
 
۱ - فهم دستوری انواع عبارات و صورتهای زبانی فرهنگی که مؤلف در آن زندگی می‌کند و تفکر او را مشروط ساخته است.
2 - فهم روان شناختى یا فنى ذهنیت خاص یا نبوغ خلاق مؤلف.
این دو محور منعکس کننده وامدار بودن شلایر ماخر به متفکران رومانتیک است. آنان بر آن بودند که هر حالت خاصى از بیان، هر چند منحصر به فرد، ضرورتا بازتاب روح فرهنگى وسیعتر است. یک تفسیر صحیح نه تنها نیازمند فهم بافت فرهنگى و تاریخى مؤلف است، بلکه به فهم ذهنیت خاص مؤلف نیز نیازمند است و این عمل از طریق عمل پیشگویى یعنى یک جهش شهودى صورت مى گیرد که از طریق آن مفسر مى تواند آگاهى مؤلف را از خاطر خود بگذراند یا آن را مجسم سازد. حتى مفسر در پرتو این آگاهى در یک بافت فرهنگى وسیعتر مى تواند به فهمى بهتر از خود مؤلف نسبت به خود نائل شود. او مى گوید: این سؤال که این متن چه معنا مى دهد؟ مى تواند به دو طریق مطرح شود:
 
۲ - فهم روان شناختی یا فنی ذهنیت خاص یا نبوغ خلاق مؤلف.
1- مؤلف از این متن چه قصد کرده است؟
این دو محور منعکس کننده وامدار بودن شلایر ماخر به متفکران رومانتیک است. آنان بر آن بودند که هر حالت خاصی از بیان، هر چند منحصر به فرد، ضرورتاً بازتاب روح فرهنگی وسیعتر است. یک تفسیر صحیح نه تنها نیازمند فهم بافت فرهنگی و تاریخی مؤلف است، بلکه به فهم ذهنیت خاص مؤلف نیز نیازمند است و این عمل از طریق عمل پیشگویی یعنی یک جهش شهودی صورت می‌گیرد که از طریق آن مفسر می‌تواند آگاهی مؤلف را از خاطر خود بگذراند یا آن را مجسم سازد. حتی مفسر در پرتو این آگاهی در یک بافت فرهنگی وسیعتر می‌تواند به فهمی بهتر از خود مؤلف نسبت به خود نائل شود. او می‌گوید: این سؤال که این متن چه معنا می‌دهد؟ می‌تواند به دو طریق مطرح شود:
2- این متن براى مخاطب و شنونده چه معنایى مى دهد؟
 
۱- مؤلف از این متن چه قصد کرده است؟
در مورد سؤال اول ممکن است از متن، تفکرات و مقاصد آگاهانه مؤلف را درک کنیم و یا ممکن است به تفکرات و مقاصد نیمه آگاهانه یا شبه آگاهانه مؤلف نیز نظر داشته باشیم یا حتى ممکن است روح عصر و زمان او را درک کنیم. اما در مورد سؤال دوم مى توان گفت: مخاطبان بر دو دسته اند:
۲- این متن برای مخاطب و شنونده چه معنایی می‌دهد؟
 
در مورد سؤال اول ممکن است از متن، تفکرات و مقاصد آگاهانه مؤلف را درک کنیم و یا ممکن است به تفکرات و مقاصد نیمه آگاهانه یا شبه آگاهانه مؤلف نیز نظر داشته باشیم یا حتی ممکن است روح عصر و زمان او را درک کنیم. اما در مورد سؤال دوم می‌توان گفت: مخاطبان بر دو دسته‌اند:
یک دسته مخاطبان فرهیخته معاصراند و دسته دیگر مخاطبان فرهیخته غیرمعاصر
 
یک دسته مخاطبان فرهیخته معاصراند و دسته دیگر مخاطبان فرهیخته غیرمعاصر
شلایر ماخر در مورد مخاطبان معاصر مى گوید: در این مورد باید معناى لفظى، (verbal meaning) متن را بازسازى کنیم. البته با این اعتقاد که فکر و ابراز و ظهور آن یکى است و با توجه به این نکته که مؤلف و شنونده معاصر، در روح، (spirit) واحدى سهیمند. اما در مورد مخاطبان غیرمعاصر مى گوید: باید فکر مؤلف، را بازسازى کنیم. هر چند آن دو، به دو فرهنگ مختلف مربوطند ولى چون اذهان مؤلف و شنونده غیر معاصر، کاملا متفاوت نیستند، یک شباهت معنوى بین آنها وجود دارد. اگر شنونده غیر معاصر بتواند از زندگى و آثار مؤلف معرفت کافى کسب کند، مى تواند به نحو تخیلى جا پاى او بگذارد و فکر او را دوباره ایجاد کند. همان طور که رمان نویسها اغلب چنین مى کنند<ref>{{Cite web|url = http://tahoor.com/fa/article/view/116140|title = دایره المعارف طهور|date = |accessdate = |website = |publisher = |last = |first = }}</ref>.
 
شلایر ماخر در مورد مخاطبان معاصر می‌گوید: در این مورد باید معنای لفظی، (verbal meaning) متن را بازسازی کنیم. البته با این اعتقاد که فکر و ابراز و ظهور آن یکی است و با توجه به این نکته که مؤلف و شنونده معاصر، در روح، (spirit) واحدی سهیمند. اما در مورد مخاطبان غیرمعاصر می‌گوید: باید فکر مؤلف، را بازسازی کنیم. هر چند آن دو، به دو فرهنگ مختلف مربوطند ولی چون اذهان مؤلف و شنونده غیر معاصر، کاملاً متفاوت نیستند، یک شباهت معنوی بین آنها وجود دارد. اگر شنونده غیر معاصر بتواند از زندگی و آثار مؤلف معرفت کافی کسب کند، می‌تواند به نحو تخیلی جا پای او بگذارد و فکر او را دوباره ایجاد کند. همان‌طور که رمان نویسها اغلب چنین می‌کنند.<ref>{{Cite web|url = http://tahoor.com/fa/article/view/116140|title = دائرةالمعارف طهور|date = |accessdate = |website = |publisher = |last = |first =}}</ref>
مجموعه اندیشه های شلایرماخر را می توان با چند عنوان زیر جمع آوری كرد و آنها را با دانش تفسیر به مقایسه نشست.
 
مجموعه اندیشه‌های شلایرماخر را می‌توان با چند عنوان زیر جمع‌آوری کرد و آنها را با دانش تفسیر به مقایسه نشست.
1. گذر از هرمنوتیك خاص به عام
 
۱. گذر از هرمنوتیک خاص به عام
پیش از شلایرماخر، هرمنوتیك دو شاخه و دو قلمرو متفاوت داشت و در هر یك از دو قلمرو عمل تفسیر متفاوت بود:
 
پیش از شلایرماخر، هرمنوتیک دو شاخه و دو قلمرو متفاوت داشت و در هر یک از دو قلمرو عمل تفسیر متفاوت بود:
1. كشف و تفسیر متون مقدس یعنی عهد قدیم و جدید دركتاب مقدس.
 
۱. کشف و تفسیر متون مقدس یعنی عهد قدیم و جدید درکتاب مقدس.
با جنبش اصلاح طلبی مذهبی و شكل گیری پروتستانتیزم و قطع رابطه پروتستان ها با كاتولیك ها، كشیشان پروتستان نیاز شدیدی به كتابهایی داشتند كه اصول تأویل كتاب مقدس را در بر داشته باشد و كتابهایی كه در این زمینه نوشته شده همگی در جهت تأویل و تفسیر كتاب مقدس سامان یافته بود.
 
با جنبش اصلاح طلبی مذهبی و شکل گیری پروتستانتیزم و قطع رابطه پروتستان‌ها با کاتولیک‌ها، کشیشان پروتستان نیاز شدیدی به کتابهایی داشتند که اصول تأویل کتاب مقدس را در برداشته باشد و کتابهایی که در این زمینه نوشته شده همگی در جهت تأویل و تفسیر کتاب مقدس سامان یافته بود.
2. فقه اللغة یا علم لغت متون كلاسیك، به ویژه متون كهن، كه در این زمینه به تعبیر آست «علم لغت فقط سروكار داشتن با نسخه های خاك گرفته و بحثهای ملانقطی از صرف و نحو نیست؛ علم لغت از امور تجربی و واقعی به منزله غایتهایی كه در نفس خودشان واجد ارزش اند بحث نمی كند، بلكه آنها را وسایلی برای درك محتوای بیرونی و درونی اثر در وحدت آن لحاظ می كند، و این وحدت مشیر به وحدت برتر «روح» منبع وحدت درونی آثار منفرد است، و این اندیشه ای است كه به وضوح برگرفته از مفهوم Volksgeist [روح قوی] در فلسفه هردر است، و در اینجا روح قوی عهد باستان یونانی یا رومی مقصود است…، روح عهد باستان را نمی توان بدون نگریستن به كلمات آن درك كرد، و زبان، نخستین واسطه برای انتقال امر روحی معنوی است. ما باید نوشته های عهد باستان را مطالعه كنیم و برای انجام این كار به دانستن صرف و نحو نیازمندیم.»<ref>{{Cite book|title = علم هرمنوتیک: نظریه ی تاویل در فلسفه های شلایرماخر، دیلتای، هایدگر، گادامر|last = پالمر|first = ریچارد|publisher = |year = |isbn = |location = |pages = 86-87}}</ref>
 
۲. فقه اللغة یا علم لغت متون کلاسیک، به ویژه متون کهن، که در این زمینه به تعبیر آست «علم لغت فقط سروکار داشتن با نسخه‌های خاک گرفته و بحثهای ملانقطی از صرف و نحو نیست؛ علم لغت از امور تجربی و واقعی به منزله غایتهایی که در نفس خودشان واجد ارزش اند بحث نمی‌کند، بلکه آنها را وسایلی برای درک محتوای بیرونی و درونی اثر در وحدت آن لحاظ می‌کند، و این وحدت مشیر به وحدت برتر «روح» منبع وحدت درونی آثار منفرد است، و این اندیشه‌ای است که به وضوح برگرفته از مفهوم Volksgeist [روح قوی] در فلسفه هردر است، و در اینجا روح قوی عهد باستان یونانی یا رومی مقصود است…، روح عهد باستان را نمی‌توان بدون نگریستن به کلمات آن درک کرد، و زبان، نخستین واسطه برای انتقال امر روحی معنوی است. ما باید نوشته‌های عهد باستان را مطالعه کنیم و برای انجام این کار به دانستن صرف و نحو نیازمندیم.»<ref>{{Cite book|title = علم هرمنوتیک: نظریهٔ تاویل در فلسفه‌های شلایرماخر، دیلتای، هایدگر، گادامر|last = پالمر|first = ریچارد|publisher = |year = |isbn = |location = |pages = 86-87}}</ref>
پل ریكور دراین باره می نویسد:
 
پل ریکور دراین باره می‌نویسد:
«پیش از شلایرماخر آنچه وجود داشت عبارت بود از فقه اللغه متون كلاسیك، به خصوص متون كهن یونانی و لاتینی و تفسیر و كشف متون مقدس؛ یعنی عهود جدید و قدیم. در هر یك ازاین دو قلمرو عمل تفسیر بر حسب تنوع فرق می كرد.»<ref>{{Cite book|title = حلقه انتقادی: ادبیات، تاریخ و هرمنوتیک فلسفی|last = کوزنز هوی|first = دیوید|publisher = |year = |isbn = |location = |pages = 12}}</ref>
 
«پیش از شلایرماخر آنچه وجود داشت عبارت بود از فقه اللغه متون کلاسیک، به خصوص متون کهن یونانی و لاتینی و تفسیر و کشف متون مقدس؛ یعنی عهود جدید و قدیم. در هر یک ازاین دو قلمرو عمل تفسیر بر حسب تنوع فرق می‌کرد.»<ref>{{Cite book|title = حلقه انتقادی: ادبیات، تاریخ و هرمنوتیک فلسفی|last = کوزنز هوی|first = دیوید|publisher = |year = |isbn = |location = |pages = 12}}</ref>
قلمرو هرمنوتیك هر چند محدود به كتاب مقدس بود، اما به مرور هرمنوتیك در تأویل متونی غیر از كتاب مقدس نیز كه مبهم و رمزآلود بودند جریان یافت و هرمنوتیك حقوقی، ادبی و دینی و… شكل گرفت. عده ای نیز ادعا كردند كه میان انواع مختلف متون تفاوتهایی وجود دارد و به این دلیل هر علمی ابزارهای نظری ویژه ای برای مسائل خودش به وجود می آورد.
 
قلمرو هرمنوتیک هر چند محدود به کتاب مقدس بود، اما به مرور هرمنوتیک در تأویل متونی غیر از کتاب مقدس نیز که مبهم و رمزآلود بودند جریان یافت و هرمنوتیک حقوقی، ادبی و دینی و… شکل گرفت. عده‌ای نیز ادعا کردند که میان انواع مختلف متون تفاوتهایی وجود دارد و به این دلیل هر علمی ابزارهای نظری ویژه‌ای برای مسائل خودش به وجود می‌آورد.
بر این اساس هرمنوتیك های خاص و متفاوتی مانند هرمنوتیك كلامی، ادبی، دینی و… وجود دارد برای نمونه «فریدریش اوگوست ولف به تأكید گفت كه برای تاریخ و شعر و متون دینی و تا اندازه ای برای شاخه های مختلف در هر یك از این طبقه بندی ها به علم هرمنوتیك متفاوتی احتیاج است».<ref>{{Cite book|title = علم هرمنوتیک|last = پالمر|first = ریچارد|publisher = |year = |isbn = |location = |pages = 95}}</ref> نمی توان از تفاوت متون چشم پوشید و از هرمنوتیك عام سخن گفت؛ هرمنوتیكی دربردارنده قوانینی كه فهم هر متنی چه ادبی، چه حقوقی، چه دینی و… با آن قوانین امكان پذیر است.
 
بر این اساس هرمنوتیک‌های خاص و متفاوتی مانند هرمنوتیک کلامی، ادبی، دینی و… وجود دارد برای نمونه «فریدریش اوگوست ولف به تأکید گفت که برای تاریخ و شعر و متون دینی و تا اندازه‌ای برای شاخه‌های مختلف در هر یک از این طبقه‌بندی‌ها به علم هرمنوتیک متفاوتی احتیاج است».<ref>{{Cite book|title = علم هرمنوتیک|last = پالمر|first = ریچارد|publisher = |year = |isbn = |location = |pages = 95}}</ref> نمی‌توان از تفاوت متون چشم پوشید و از هرمنوتیک عام سخن گفت؛ هرمنوتیکی دربردارنده قوانینی که فهم هر متنی چه ادبی، چه حقوقی، چه دینی و… با آن قوانین امکان‌پذیر است.
در برابر این جریان فكری شلایرماخر با هرمنوتیك خاص خود نقطه عطفی در تاریخ این علم گشود. به باور او هرمنوتیك موضوعی، اختصاص رشته ای و متعلق به علم كلام، الهیات، علم حقوق و… انگاشته نمی شود، بلكه هرمنوتیك فن فهم هر گفته ای در زبان است و پرسش اساسی هرمنوتیك این است:
 
در برابر این جریان فکری شلایرماخر با هرمنوتیک خاص خود نقطه عطفی در تاریخ این علم گشود. به باور او هرمنوتیک موضوعی، اختصاص رشته‌ای و متعلق به علم کلام، الهیات، علم حقوق و… انگاشته نمی‌شود، بلکه هرمنوتیک فن فهم هر گفته‌ای در زبان است و پرسش اساسی هرمنوتیک این است:
چگونه همه گفته ها یا هر گفته ای چه ملفوظ و چه مكتوب واقعاً فهمیده می شود؟
 
چگونه همه گفته‌ها یا هر گفته‌ای چه ملفوظ و چه مکتوب واقعاً فهمیده می‌شود؟
در پاسخ به این پرسش شلایرماخر ناگزیر شد به روشی كانتی قواعد پیشینی وعام فهم متون را كشف نماید تا از این طریق هرمنوتیك یا فن تأویل و تفسیر به علمی منظم و قاعده مند بدل گردد و شكل هرمنوتیك عام داشته باشد. برای ساختن هرمنوتیك عام، شلایرماخر بایستی از كاربردهای ویژه هر یك از شاخه های اصلی هرمنوتیك گذر می كرد تا بتواند به كاركرد مشترك شاخه های هرمنوتیك دست یابد.
 
در پاسخ به این پرسش شلایرماخر ناگزیر شد به روشی کانتی قواعد پیشینی وعام فهم متون را کشف نماید تا از این طریق هرمنوتیک یا فن تأویل و تفسیر به علمی منظم و قاعده مند بدل گردد و شکل هرمنوتیک عام داشته باشد. برای ساختن هرمنوتیک عام، شلایرماخر بایستی از کاربردهای ویژه هر یک از شاخه‌های اصلی هرمنوتیک گذر می‌کرد تا بتواند به کارکرد مشترک شاخه‌های هرمنوتیک دست یابد.
پالمر دراین باره می نویسد: به اعتقاد شلایرماخر «علم هرمنوتیك درمقام فنّ فهم، رشته ای عام نیست و فقط كثرتی از هرمنوتیك های تخصصی است. وی مدعی شد كه هرمنوتیك در دانش یكی است چه متن سندی حقوقی باشد و چه كتاب مقدس و دینی یا اثر ادبی.»
 
پالمر دراین باره می‌نویسد: به اعتقاد شلایرماخر «علم هرمنوتیک درمقام فنّ فهم، رشته‌ای عام نیست و فقط کثرتی از هرمنوتیک‌های تخصصی است. وی مدعی شد که هرمنوتیک در دانش یکی است چه متن سندی حقوقی باشد و چه کتاب مقدس و دینی یا اثر ادبی.»
شلایر با پذیرش تفاوت متون مختلف و داشتن ابزارهای متفاوت معتقد بود كه در زیر این تفاوتها وحدت بنیادی تری نهفته است؛ همه متون زبانی اند و به این دلیل از صرف و نحو برای یافتن معنای جمله استفاده می شود و برای شكل دادن معنی، اندیشه كلی با ساختمان دستوری، عمل متقابل دارد و فرقی نمی كند كه نوع سند چه باشد. اگر اصول فهم كامل زبان دقیقاً بیان شده بود، این اصول مشتمل بر علم هرمنوتیك عام می بود. و چنین علمی می توانست مبنای هر علم هرمنوتیك خاص قرار گیرد<ref>{{Cite book|title = همان|last = پالمر|first = ریچارد|publisher = |year = |isbn = |location = |pages = }}</ref>.
 
شلایر با پذیرش تفاوت متون مختلف و داشتن ابزارهای متفاوت معتقد بود که در زیر این تفاوتها وحدت بنیادی تری نهفته است؛ همه متون زبانی اند و به این دلیل از صرف و نحو برای یافتن معنای جمله استفاده می‌شود و برای شکل دادن معنی، اندیشه کلی با ساختمان دستوری، عمل متقابل دارد و فرقی نمی‌کند که نوع سند چه باشد. اگر اصول فهم کامل زبان دقیقاً بیان شده بود، این اصول مشتمل بر علم هرمنوتیک عام می‌بود؛ و چنین علمی می‌توانست مبنای هر علم هرمنوتیک خاص قرار گیرد.<ref>{{Cite book|title = همان|last = پالمر|first = ریچارد|publisher = |year = |isbn = |location = |pages =}}</ref>
شلایرماخر برای آن كه بتواند هرمنوتیك عام را پایه گذاری كند ناگزیر از چشم پوشی از ویژگی های هر هرمنوتیك و توجه كامل به نقاط مشترك هرمنوتیك های متفاوت بود. و برای رسیدن به این هدف و تبدیل هرمنوتیك به فن فهم، بایستی فقط به ویژگی قواعد و دستورهایی كه در میان آنها فن فهم نهفته است نظر می داشت. پل ریكور در این باره می نویسد:
 
شلایرماخر برای آن که بتواند هرمنوتیک عام را پایه‌گذاری کند ناگزیر از چشم پوشی از ویژگی‌های هر هرمنوتیک و توجه کامل به نقاط مشترک هرمنوتیک‌های متفاوت بود؛ و برای رسیدن به این هدف و تبدیل هرمنوتیک به فن فهم، بایستی فقط به ویژگی قواعد و دستورهایی که در میان آنها فن فهم نهفته است نظر می‌داشت. پل ریکور در این باره می‌نویسد:
«برای انجام چنین عملی كافی نیست كه از ویژگی قواعد و دستورها كه هنر فهم در میان آنها پراكنده است فراتر رویم، هرمنوتیك حاصل همین تلاش بود؛ یعنی ارتقای كشف و فقه اللغه به مرتبت «صنعت» و «شگردی» كه نباید به جمع آوری ساده اعمال ناپیوسته محدود می شد.»<ref>{{Cite book|title = حلقه انتقادی|last = کوزنز|first = دیوید|publisher = |year = |isbn = |location = |pages = 13}}</ref>
 
«برای انجام چنین عملی کافی نیست که از ویژگی قواعد و دستورها که هنر فهم در میان آنها پراکنده است فراتر رویم، هرمنوتیک حاصل همین تلاش بود؛ یعنی ارتقای کشف و فقه اللغه به مرتبت «صنعت» و «شگردی» که نباید به جمع‌آوری ساده اعمال ناپیوسته محدود می‌شد.»<ref>{{Cite book|title = حلقه انتقادی|last = کوزنز|first = دیوید|publisher = |year = |isbn = |location = |pages = 13}}</ref>
بنابراین شلایرماخر اولین پژوهشگری بود كه در صدد ساختن نظریه عام تأویلی برآمد؛ نظریه ای كه بتوان آن را در مورد متونی غیر از متون مذهبی نیز به كار بست.<ref>{{Cite book|title = هرمنوتیک مدرن: گزینه ی جستارها|last = احمدی|first = بابک|publisher = |year = |isbn = |location = |pages = 10}}</ref> چه اینكه بر اساس باور او كتاب مقدس نیازمند هیچ روشی تفسیری خاصی نیست و مسأله بنیادین در فهم هر متنی به وجود آوردن شرایط پایه ای روان شناختی و دستوری لازم است<ref>{{Cite book|title = هرمنوتیك|last = الیاده|first = میرچا|publisher = فصل نامه معرفت|year = |isbn = |location = |pages = 86}}</ref>.
 
بنابراین شلایرماخر اولین پژوهشگری بود که در صدد ساختن نظریه عام تأویلی برآمد؛ نظریه‌ای که بتوان آن را در مورد متونی غیر از متون مذهبی نیز به کار بست.<ref>{{Cite book|title = هرمنوتیک مدرن: گزینهٔ جستارها|last = احمدی|first = بابک|publisher = |year = |isbn = |location = |pages = 10}}</ref> چه اینکه بر اساس باور او کتاب مقدس نیازمند هیچ روشی تفسیری خاصی نیست و مسئله بنیادین در فهم هر متنی به وجود آوردن شرایط پایه‌ای روان شناختی و دستوری لازم است.<ref>{{Cite book|title = هرمنوتیک|last = الیاده|first = میرچا|publisher = فصل نامه معرفت|year = |isbn = |location = |pages = 86}}</ref>
لازم به یاد است كه شلایرماخر در صدد آن نبود كه مانند گذشتگان انبوهی از قواعد را به عنوان روش فهم هر متنی ارائه نماید، بلكه او می خواست هرمنوتیك را به علمی نظام مند و سازگار تبدیل سازد، علمی كه شرایط و ضوابط فهم در هر گفتاری و نوشتاری را بیان نماید. با این تلقی از هرمنوتیك، دگرگونی بزرگ در هرمنوتیك آغاز شد و هرمنوتیك از جنبه رشته ای آن خارج شد و غیر رشته ای گردید و سرانجام به نظر شلایرماخر هرمنوتیك به «فن فهم» تبدیل شد.
 
لازم به یاد است که شلایرماخر در صدد آن نبود که مانند گذشتگان انبوهی از قواعد را به عنوان روش فهم هر متنی ارائه نماید، بلکه او می‌خواست هرمنوتیک را به علمی نظام مند و سازگار تبدیل سازد، علمی که شرایط و ضوابط فهم در هر گفتاری و نوشتاری را بیان نماید. با این تلقی از هرمنوتیک، دگرگونی بزرگ در هرمنوتیک آغاز شد و هرمنوتیک از جنبه رشته‌ای آن خارج شد و غیر رشته‌ای گردید و سرانجام به نظر شلایرماخر هرمنوتیک به «فن فهم» تبدیل شد.
رویكرد جدید شلایرماخر به هرمنوتیك و گذر از هرمنوتیك خاص به عام، زمینه ساز دگرگونی جدی و عمیق در تعریف هرمنوتیك و موضوع و شرایط و ضوابط آن شد، به گونه ای كه اندیشه های شلایر در این زمینه ها كاملاً ناسازگار با پیشینیان وی شد. او برخلاف پیشینیان خود هرمنوتیك را فن فهم معرفی كرد، موضوع آن را فهم و مسائل آن دانست و در بیان و طرح معیارها و ضوابط و شرایط به متن خاصی توجه نداشت و اصول كلی فهم را عرضه می كرد.
 
رویکرد جدید شلایرماخر به هرمنوتیک و گذر از هرمنوتیک خاص به عام، زمینه ساز دگرگونی جدی و عمیق در تعریف هرمنوتیک و موضوع و شرایط و ضوابط آن شد، به گونه‌ای که اندیشه‌های شلایر در این زمینه‌ها کاملاً ناسازگار با پیشینیان وی شد. او برخلاف پیشینیان خود هرمنوتیک را فن فهم معرفی کرد، موضوع آن را فهم و مسائل آن دانست و در بیان و طرح معیارها و ضوابط و شرایط به متن خاصی توجه نداشت و اصول کلی فهم را عرضه می‌کرد.
بنابراین می توان نتیجه گرفت كه تفاوتی اساسی میان هرمنوتیك شلایر ماخر با دانش تفسیر وجود دارد. دانش تفسیر در میان مسلمانان، در واقع هرمنوتیك خاص است؛ همانند هرمنوتیك كتاب مقدس، اما هرمنوتیك شلایرماخر هرمنوتیك عام است. در هرمنوتیك خاص، مجموعه ای از قواعد و ضوابط و شرایط برای فهم و كشف مراد صاحب یك متن خاص عرضه می شود؛ چنان كه مفسران و قرآن پژوهان انبوهی از شرایط و مبانی و ملاكها را برای كشف مراد خداوند از آیات قرآن عرضه می كنند، یا در هرمنوتیك كتاب مقدس مجموعه ای از اصول برای دریافت مقصود صاحبان كتابها و رساله ها ارائه می شود. اما در هرمنوتیك عام هیچ متن خاصی مورد نظر نیست و تمام اصول و قواعدی كه عرضه می گردد به شكل كاملاً كلّی بیانگر نحوه به فهم درآمدن هر متنی است.
 
بنابراین می‌توان نتیجه گرفت که تفاوتی اساسی میان هرمنوتیک شلایر ماخر با دانش تفسیر وجود دارد. دانش تفسیر در میان مسلمانان، در واقع هرمنوتیک خاص است؛ همانند هرمنوتیک کتاب مقدس، اما هرمنوتیک شلایرماخر هرمنوتیک عام است. در هرمنوتیک خاص، مجموعه‌ای از قواعد و ضوابط و شرایط برای فهم و کشف مراد صاحب یک متن خاص عرضه می‌شود؛ چنان‌که مفسران و قرآن پژوهان انبوهی از شرایط و مبانی و ملاکها را برای کشف مراد خداوند از آیات قرآن عرضه می‌کنند، یا در هرمنوتیک کتاب مقدس مجموعه‌ای از اصول برای دریافت مقصود صاحبان کتابها و رساله‌ها ارائه می‌شود. اما در هرمنوتیک عام هیچ متن خاصی مورد نظر نیست و تمام اصول و قواعدی که عرضه می‌گردد به شکل کاملاً کلّی بیانگر نحوه به فهم درآمدن هر متنی است.
با توجه به تفاوت یادشده این سؤال پیش می آید كه آیا می توان همان تحولی را كه شلایرماخر در دانش هرمنوتیك به وجود آورد و هرمنوتیك را از شكل خاص تبدیل به عام كرد در دانش تفسیر نیز پیاده كرد؟ و ادعا نمود دانش تفسیر در تمام متون؛ چه آیات قرآن و چه سایر متون غیروحیانی، ذاتاً یكی است و تفسیر قرآن نیاز به روش و متد خاصی ندارد، و از همان روشی كه در فهم متون بشری می توان بهره برد در فهم آیات قرآن نیز می توان سود برد؟ هر چند مفسران سخنانی در فهم آیات قرآن دارند، اما آن سخنان ناظر به این پاسخ نبوده است.
 
با توجه به تفاوت یادشده این سؤال پیش می‌آید که آیا می‌توان همان تحولی را که شلایرماخر در دانش هرمنوتیک به وجود آورد و هرمنوتیک را از شکل خاص تبدیل به عام کرد در دانش تفسیر نیز پیاده کرد؟ و ادعا نمود دانش تفسیر در تمام متون؛ چه آیات قرآن و چه سایر متون غیروحیانی، ذاتاً یکی است و تفسیر قرآن نیاز به روش و متد خاصی ندارد، و از همان روشی که در فهم متون بشری می‌توان بهره برد در فهم آیات قرآن نیز می‌توان سود برد؟ هر چند مفسران سخنانی در فهم آیات قرآن دارند، اما آن سخنان ناظر به این پاسخ نبوده است.
باورهای برخی از مفسران نشان می دهد آنان به این پرسشها پاسخ مثبت نمی دهند برای نمونه گفته اند: علامه طباطبایی بر این اعتقاد است كه قرآن در طرح مسائل و احكام و نیازمندی های مردم از شیوه عقلا پیروی نكرده است، بنابراین نباید در فهم و درك مقاصد خداوند تنها از اسلوب و متد عقلا سود برد<ref>{{Cite book|title = تفسیر المیزان|last = طباطبایی|first = محمدحسین|publisher = |year = |isbn = |location = |pages = 86|جلد = 3}}</ref>.
 
باورهای برخی از مفسران نشان می‌دهد آنان به این پرسشها پاسخ مثبت نمی‌دهند برای نمونه گفته‌اند: علامه طباطبایی بر این اعتقاد است که قرآن در طرح مسائل و احکام و نیازمندی‌های مردم از شیوه عقلا پیروی نکرده است، بنابراین نباید در فهم و درک مقاصد خداوند تنها از اسلوب و متد عقلا سود برد.<ref>{{Cite book|title = تفسیر المیزان|last = طباطبایی|first = محمدحسین|publisher = |year = |isbn = |location = |pages = 86|جلد = 3}}</ref>
در نگاه علامه طباطبایی فهم آیات قرآن مانند سایر متون بشری نیست و نمی توان اصول مشتركی برای فهم تمام متون وحیانی و غیروحیانی عرضه داشت، تا در نتیجه تفسیر از شكل خاص خود درآید و جامه عام بپوشد.
 
در نگاه علامه طباطبایی فهم آیات قرآن مانند سایر متون بشری نیست و نمی‌توان اصول مشترکی برای فهم تمام متون وحیانی و غیروحیانی عرضه داشت، تا در نتیجه تفسیر از شکل خاص خود درآید و جامه عام بپوشد.
شهید صدر نیز به نظر می رسد از مخالفان تفسیر عام است، زیرا به اعتقاد ایشان حكمت خداوند در فهم آیات قرآن بسیار تأثیرگذار است، در صورتی كه در متون بشری حكمت مؤلف مورد توجه نیست.
 
شهید صدر نیز به نظر می‌رسد از مخالفان تفسیر عام است، زیرا به اعتقاد ایشان حکمت خداوند در فهم آیات قرآن بسیار تأثیرگذار است، در صورتی که در متون بشری حکمت مؤلف مورد توجه نیست.
از سوی دیگر در متون بشری اعتماد نویسنده بر نشانه های بیرون متنی بسیار اندك است، اما در آیات قرآن چنین نیست. بنابر این در فهم متون بشری معیار و ملاك عقلایی وجود ندارد تا از آن در فهم آیات بهره برده شود.<ref>{{Cite book|title = دروس فی علم الاصول|last = صدر|first = محمد باقر|publisher = |year = |isbn = |location = |pages = 269|جلد = 1}}</ref>
 
از سوی دیگر در متون بشری اعتماد نویسنده بر نشانه‌های بیرون متنی بسیار اندک است، اما در آیات قرآن چنین نیست. بنابر این در فهم متون بشری معیار و ملاک عقلایی وجود ندارد تا از آن در فهم آیات بهره برده شود.<ref>{{Cite book|title = دروس فی علم الاصول|last = صدر|first = محمد باقر|publisher = |year = |isbn = |location = |pages = 269|جلد = 1}}</ref>
سوم آن كه در سایر متون بحث تغییر معنای ظهورها مطرح است، اما درمورد آیات قرآن اگر علم به تغییر معنی پیدا نكردیم می توانیم واژه یا واژه های آیه را به گونه ای معنی كنیم كه با مسلّمات قطعی علمی سازگار افتد.
 
سوم آن که در سایر متون بحث تغییر معنای ظهورها مطرح است، اما درمورد آیات قرآن اگر علم به تغییر معنی پیدا نکردیم می‌توانیم واژه یا واژه‌های آیه را به گونه‌ای معنی کنیم که با مسلّمات قطعی علمی سازگار افتد.
نتیجه اینكه اگر تفسیر اصطلاحی به منزله هرمنوتیك خاص باشد و هرمنوتیك شلایرماخر هرمنوتیك عام شناخته شود میان تفسیر و هرمنوتیك شلایرماخر از جهت تعریف و موضوع و شرایط و ضوابط تفاوتهایی رخ می نماید كه تا اندازه ای همانند اختلافات هرمنوتیك عام با خاص است.
 
نتیجه اینکه اگر تفسیر اصطلاحی به منزله هرمنوتیک خاص باشد و هرمنوتیک شلایرماخر هرمنوتیک عام شناخته شود میان تفسیر و هرمنوتیک شلایرماخر از جهت تعریف و موضوع و شرایط و ضوابط تفاوتهایی رخ می‌نماید که تا اندازه‌ای همانند اختلافات هرمنوتیک عام با خاص است.
 
== پانوشت‌ها ==
{{پانویس}}
 
== منابع ==
خط ۱۲۹:
{{پایان چپ‌چین}}محمد ایلخانی- تاریخ فلسفه در قرون وسطی و رنسانس
 
سایت مرکز گفتگوی ادیان- مقاله شخصیت و اندیشه هایاندیشه‌های شلایرماخر
 
لین تونىتونی- تاریخ تفکر مسیحىمسیحی- ترجمه روبرت آسریان{{ویکی‌انبار-رده|Friedrich Schleiermacher}}
{{مستند کردن}}
{{فلسفه دین}}