زبان‌شناسی: تفاوت میان نسخه‌ها

محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
Rezabot (بحث | مشارکت‌ها)
جز ربات ردهٔ همسنگ (۲۶) +تمیز (۱۱ core): + رده:زبان‌شناسی
جز تمیزکاری +‌ابهام‌زدایی از پیوندها، replaced: لاتینلاتین با استفاده از AWB
خط ۱۱:
 
== انقلاب‌های علمی در زبان‌شناسی ==
چند نقطهٔ عطف در تاریخ علم زبان‌شناسی وجود دارد. اولین انقلاب علمی در حوزهٔ زبان‌شناسی، [[تاریخ‌گرایی]] است که در قرن هجدهم شکل گرفت. آنچه به‌عنوان شروع انقلاب اول در تاریخ زبان‌شناسی ثبت و ضبط شده، به ۱۷۸۶ بازمی‌گردد و خطابهٔ معروف حقوق‌دان انگلیسی، [[ویلیام جونز]]، که وقتی متون [[سانسکریت]] را با [[فارسی باستان]] و [[زبان لاتین|لاتین]] مقایسه کرد، شباهت‌های فراوانی بین این متون یافت و معتقد شد که این زبان‌ها از یک منشأ واحد، که زبان هندواروپاییِ مادر است، سرچشمه گرفته‌است. این شروع انقلاب اول در تاریخ زبان‌شناسی است. متعاقبِ آن، بحث سرنوشت زبان‌ها، خانوادهٔ زبان‌ها و این‌که این زبان‌ها از چند گروه سرچشمه گرفته‌اند، شروع شد و این اولین انقلاب در تاریخ زبان‌شناسی ذیل عنوان «تاریخ‌گرایی» مطرح شده‌است. در این دوره نگاهِ زبان‌شناسان معطوف به تحولات تاریخی و به‌اصطلاح «در زمانی» بود و تبیین هر پدیدهٔ زبانی را با توجه به گذشته می‌دیدند. این انقلاب با پیدایش گروهی از زبان‌شناسان، که بعدها [[نودستوریان]] نام گرفتند، تکمیل شد. آنها به‌دنبال یافتن قوانینی برای تغییرات زبانی بودند.
 
دومین انقلاب در زبان‌شناسی، [[ساخت‌گرایی]] است که [[فردینان دوسوسور]] به بنانهادن آن مشهور شد هرچند قبل از وی [[هومبولت]] این نظریات را به نحوی بیان کرده‌بود، اما عدم توجه به نظرات وی باعث شهرت کاذب سوسور شد. (A Short History of Linguistics, 1967, p.  150-151) زبان‌شناسی سوسور واکنشی به تاریخ‌گرایی و انقلاب نخست بود. سوسور پایه‌گذار ساخت‌گرایی است. آنچه سوسور در این بحث مطرح می‌کرد، توجه به وضعیت هم‌زمانی است نه تبیین‌های تاریخی. اما جوهرهٔ بحث سوسور مبتنی بر مفهوم نشانه است. دوسوسور زبان را به‌مثابهٔ یک نظام مورد بررسی قرار داد و زبان‌شناسی همزمانی را از زبان‌شناسی تاریخی جدا کرد. تا آن هنگام، گروه‌های زبان‌شناسیِ دانشگاه‌ها بیشتر به زبان‌شناسی تاریخی می‌پرداختند. «نشانه» ازنظر سوسور واژه است و به یک معنا زبان‌شناسی سوسوری، واژه‌بنیاد است. او از دالّ و مدلول، که دو بخش عمدهٔ نشانه هستند، صحبت می‌کند. سوسور زبان را نظامی از نشانه‌ها می‌داند. این منظرِ سوسور به‌مدت پنجاه سال زبان‌شناسی را تحت تأثیر خود قرار داده‌بود.
 
عمدهٔ فعالیت‌های زبان‌شناسی در دورهٔ ساخت‌گرایی که به نیمهٔ اول قرن بیستم مربوط می‌شود به صرف یا ساخت‌واژه و نظام واجی و آوایی توجه داشت. البته در این دوره در مکتب پراگ، زبان‌شناسیِ متن مطرح شد. پس طلایه‌ای از تحلیل گفتمان در مکتب پراگ دیده می‌شود. آن مکتب به نقش‌گرایی و کارکردگرایی اعتقاد داشت.
خط ۷۲:
زبان‌شناسی در ایران تا سال‌ها فقط در مقطع کارشناسی ارشد و دکتری تدریس می‌شد. در سال ۱۳۸۷، برای اولین بار [[دانشگاه اصفهان]]، [[دانشگاه شیراز]] و [[دانشگاه رازی کرمانشاه]] در مقطع کارشناسی، دانشجوی زبان‌شناسی پذیرفتند.<ref>دفترچه انتخاب رشته آزمون سراسری دانشگاه‌ها، ۱۳۸۷</ref>
 
هم‌اکنون رشته زبان‌شناسی در مقطع کارشناسی ارشد در، [[دانشگاه تهران]]، [[دانشگاه علامه طباطبایی]]، [[دانشگاه تربیت مدرس]]، [[دانشگاه شهیدبهشتی]]، [[پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی]]، [[دانشگاه الزهرا]]، [[دانشگاه اصفهان]]، [[دانشگاه شیراز]]، [[دانشگاه بوعلی سینا]]، [[دانشگاه کردستان]]، [[دانشگاه رازی کرمانشاه]]، [[دانشگاه سیستان و بلوچستان]]، [[دانشگاه سمنان]]، [[دانشگاه بیرجند]]، [[دانشگاه شهیدباهنر کرمان]]، [[دانشگاه فردوسی مشهد]] و [[دانشگاه پیام نور مرکز تهران]]، [[دانشگاه پیام نور مشهد]]، [[دانشگاه پیام نور خراسان جنوبی(قاین)]]، [[دانشگاه پیام نور مرکز رشت]] و[[دانشگاه آزاد اسلامی واحد رشت]] تدریس می‌شود.<ref name="ReferenceA">دفترچه راهنمای آزمون کارشناسی ارشد، ۱۳۸۹</ref>
 
[[دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی]]، [[دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات]]، [[دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات فارس]]، [[دانشگاه آزاد اسلامی واحد تاکستان]]، [[دانشگاه آزاد اسلامی واحد رشت]] ،[[دانشگاه آزاد اسلامی واحد خوراسگان]]، [[دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهر]] نیز دارای مقطع کارشناسی ارشد این رشته هستند.<ref>دفترچه راهنمای آزمون ورودی کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی، ۱۳۸۸</ref>
خط ۷۸:
[[دانشگاه تهران]]، [[دانشگاه علامه طباطبایی]]، [[دانشگاه تربیت مدرس]]، [[پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی]]، [[دانشگاه الزهرا]]، [[دانشگاه اصفهان]]، [[دانشگاه فردوسی مشهد]]، [[دانشگاه بوعلی سینا]]، [[دانشگاه رازی]]، [[دانشگاه سیستان و بلوچستان]]، [[دانشگاه پیام نور مرکز تهران]] و [[دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات]] دارای مقطع دکترای این رشته هستند.<ref>دفترچه راهنمای آزمون دکتری تخصصی ۱۳۹۰</ref>
 
رشته [[زبان‌شناسی رایانشی]] در دو دانشگاه [[دانشگاه صنعتی شریف|صنعتی شریف]] و [[دانشگاه اصفهان|اصفهان]] ارائه می‌شود. دانشگاه صنعتی شریف در سال ۱۳۸۹ و دانشگاه اصفهان در سال ۱۳۹۱ برای اولین بار در این رشته دانشجو پذیرفتند.<ref>دفترچه راهنمای آزمون کارشناسی ارشد، ۱۳۸۹<name="ReferenceA"/ref><ref>[http://fgn.ui.ac.ir/fa/staticpages/about-pages/aboutling.php دانشگاه اصفهان- دانشکده زبانهای خارجی- University of Isfahan<!-- عنوان تصحیح شده توسط ربات -->]</ref> [[دانشگاه صنعتی شریف]] همچنین دارای نهادی به نام [[مرکز زبان‌ها و زبان‌شناسی دانشگاه صنعتی شریف|مرکز زبان‌ها و زبان‌شناسی]] است.<ref>[http://language.sharif.ir/ مرکز زبان‌ها و زبان‌شناسی دانشگاه صنعتی شریف]</ref>
 
== جستارهای وابسته ==