ویکی‌پدیا

مندائیان: تفاوت میان نسخه‌ها

نمایش تاریخچه به صورت تعاملی
→ تفاوت قدیمی‌ترتفاوت جدیدتر ←
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
دیداریویکی‌متن
←‏جستارهای وابسته: نامرتبط به این مقاله
خط ۳:
|group= مندایی
|image =
|pop= ۷۵۰۰۰ (تخمین)
| region1={{flagcountry|Iraq}}
|pop1 =۷۰٬۰۰۰ (تا ۲۰۰۳){{سخ}}۷٬۰۰۰ ({{As of| ۲۰۱۰ | lc = on}})
خط ۱۲:
| region4={{flagcountry|Syria}}
|pop4 = ?
| region5={{flagcountry|Sweden}}
|pop5 = ۵٬۰۰۰
| region6={{flagcountry|Australia}}
خط ۲۱:
|pop8 = ۱٬۰۰۰
| region9={{flagcountry|Canada}}
|pop9 = 2500۲۵۰۰
| region10={{flagcountry|Germany}}
|pop10 = ۱٬۲۰۰ <ref>[Society for Threatened Peoples http://www.gfbv.de/pressemit.php?id=2424 Oberhaupt der Mandäer in der Welt bittet Hamburger Weihbischof um Hilfe] (German)</ref>
| region11={{flagcountry|Denmark}}
|pop11=۲۰۰
خط ۳۱:
 
'''منداییان''' پیروان [[یحیی|یحیای]] تعمیددهنده و یکی از اقلیت‌های مذهبی ایران، عراق و سوریه هستند.
منداییان با نام [[صابئین]] نیز شناخته می‌شوند، و آنان را با فرقهٔ [[مغتسله]] پیوند داده‌اند؛ در حالی که این مکاتب نحله‌هایی مستقل اما مربوط به هم به شمار می‌روند. مغتسله فرقه‌ای مستقل بودند که اساسی‌ترین آیین‌شان [[غسل تعمید]] بود. اما منداییان همان‌گونه که گفته شد، پیروِ یحیی بودند که تعمیددهندهٔ مسیح بود.<ref>اسماعیل ابوالقاسم‌پور. اسطورهٔ آفرینش در آیین مانی. ص ۲۰</ref> کیش مندایی در شمار مکتب‌های [[گنوسی]] می‌باشد. <ref>همان</ref>
 
در بعضی سنت‌های اسلامی آنان را به اشتباه ستاره‌پرست دانسته‌اند.<ref>طباطبائی، محیط -۱۳۶۳صابئین اهل کتابند - ویراستار عبدالکرمی سروش - یادنامه استاد شهید مرتضی مطهری - سازمان تبلیغات اسلامی ص ۴۳-۶۰۴۳–۶۰</ref>اما ایشان خود را پیروان [[یحیی|یحیای]] پیامبر می‌دانند.می‌دانند؛ و این حقیقت اصلی است؛ چراکه عده‌ای از ستاره پرستان اهل حران از ترس خلیفه مسلمین که با آنان اتمام حجت کرده بود خود را به دلیل اغماضی که قرآن نسبت به صابئین روا داشته بود صابئيصابئی خواندند.<ref>طباطبائی، محیط -۱۳۶۳صابئین اهل کتابند - ویراستار عبدالکرمی سروش - یادنامه استاد شهید مرتضی مطهری - سازمان تبلیغات اسلامی ص ۴۳-۶۰۴۳–۶۰</ref><ref>زرین کوب، عبدالحسین - در جستجوی تصوف در ایران ب - ۱۳۶۹ - امیر کبیر۲۷۱</ref>
 
منداییان در کناره‌های رودخانه‌های دجله، فرات و کارون زندگی می‌کنند.<ref>صابئین ایران‌زمین، عکس: عباس تحویلدار، متن: مسعود فروزنده، آلن برونه، تهران: نشر کلید: ۱۳۷۹، شابک: ۹۷۸۹۶۴۹۰۶۴۵۵۰، ص۸</ref>
خط ۴۲:
== واژه‌شناسی ==
{{گنوستیک}}
''مَندا'' واژه‌ای از زبانِ [[آرامی|آرامیِ]] شرقی به معنی «دانش، آگاهی، و معرفت» است.است؛ و به یک معنا، برابرنهادِ '''گنوس''' است. <ref>ااسماعیل ابوالقاسم‌پور. اسطورهٔ آفرینش در آیین مانی. ص ۲۰</ref> واژه مغتسله نیز به معنی مذهب تعمیدیان گاهی بدیشان اطلاق شده‌است و این سوای از تعمیددهنده بودن یحیی آخرین پیامبر مذهب مندایی به دلیل مراسم همیشگی غسل تعمید است که از آداب و آیین‌های منداییان به شمار رفته و همچنان نیز می‌رود. گاهی نیز نام منداییان را از ریشه [[ماد]] یا مادای که نام سرزمین باستانی شمال غربی ایران بوده دانسته‌اند، اما این نظر میان پژوهشگران بسیار منفرد بوده و از اقبال چندانی برخوردار نیست.<ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.farvardyn.com/mandaean.php |عنوان=Mandaeans of Iraq and Iran |زبان=انگلیسی |تاریخ بازدید=15 آوریل 2012 |اثر= E.S. Drower, Leiden, 1962
|}}</ref> بیشتر همان واژه '''مندا''' را که در [[زبان آرامی]] برابر [[عرفان]] قرار دارد، برای آن فرض نموده‌اند. نام‌های دینی و مقدس منداییان آرامی است و با اندکی تغییر در زبان‌های [[زبان عبری|عبری]] و [[عربی]] نیز همانند است. به عنوان نمونه برای آوردن نام [[شیث]] از ''شیتل'' و برای نام [[سام بن نوح]] از ''شوم'' و نیز برای خود [[نوح]] از ''نو'' استفاده می‌کنند. منداییان را گاهی با صابئین که ذکر آن در [[قرآن]] سه بار آمده، یکی فرض کرده‌اند از این رو در [[خوزستان]] ایشان به [[صابئین]] معروف‌اند که در لفظ محلی '''صُبّی''' تلفظ می‌شود.<ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://malaya.academia.edu/MehrdadArabestani/Papers/371369/The_Mandaean_Identity_Challenge_from_religious_symbolism_to_secular_policies |عنوان=The Mandaean Identity Challenge: from religious symbolism to secular policies |زبان=انگلیسی |تاریخ بازدید=15 آوریل 2012 |اثر=آکادمی دانشگاه مالایا |قالب=پی. دی. اف |}}</ref>
 
== دین ==
خط ۵۲:
 
== کتاب مقدس منداییان ==
کتاب مقدس منداییان [[گنزا ربا|گنزا ربّا]] (گنج عظیم) است و به بخش '''گنزای راست''' و '''گنزای چپ''' تقسیم می‌شود. کتاب‌های شش‌گانه‌ای نیز دارند که عبارتند از: ۱)'''ادراشا اد یحیی''' (تعالیم یحیی)؛ ۲)'''قُلِستا''' (مجموعهٔ قوانین)؛ ۳)'''اِنیانی''' (نمازها و نیایش‌ها)؛ ۴)'''سیدرا اد نماشتا''' (کتابِ روانِ آدمی)؛ ۵)'''اِسفَر مَلوشی''' (دینی یا نجومی)؛ ۶)'''سیدرا اد مَصوَتَا''' (کتاب تعمید). <ref>همان</ref>
 
== آداب و سنن ==
خط ۶۵:
پیامبران صابئین [[آدم]]، [[حضرت شیتل]]، [[نوح]]، [[سام]] و [[یحیی]] است. دین صابئین بر پایه [[توحید]] و [[معاد]] و [[نبوت]] است. [[قبله]] صابئین رو به [[شمال]] است و اعتقاد آنان این است ترازوی عدل الهی در شمال قرار دارد و عرش اعلا در شمال قرار دارد، چون صابئین تمام مراسم دینی خود را رو به شمال انجام می‌دهند و [[ستاره جدی]] در شمال قرار دارد این شبه را برای بعضی از محققین ایجاد نموده بود که صابئین ستاره جدی را می‌پرستند.{{مدرک}}
 
=== عالمان دینی ===
هرکس در دین مندایی بتواند به درجه بالای تعلیمات دینی برسد و بر متون دینی تسلط کامل پیدا کند به مقام گنزورا (شیخ) می رسدمی‌رسد. یک گنزورا، با معنی لغوی گنج‌دار بر امور دینی منداییان نظارت دارد و هرگز وارد مسایل عمومی منداییان نمی شودنمی‌شود. گنزورا مقام رهبری بر جامعه مندایی ندارد و هرگز هیچ کسهیچ‌کس در آیین مندایی نمی تواندنمی‌تواند رهبری دینی جامعه را بر عهده بگیرد. دادن عنوان رهبری به یکی از شیوخ مندایی نیز بعد از انقلاب اسلامی صورت گرفت. یک گنزورا باید حلالی باشد تا بتواند به مقام گنزورایی برسد. یعنی هم مادر و هم پدرش باید از خانواده دینی باشند. یک گنزورا امور اصلی آیین مندایی که از حضرت آدم بر فرزندانش امر شده برپا و نظارت می کند؛می‌کند؛ تعمید، ازدواج و مرگ سه رکن اصلی آیین مندایی است که برای اجرای آن به وجود یک گنزورا نیاز است. یک گنزورا باید نمازنمازهای های سه گانهسه‌گانه و دعاهای روزانه را برپا کند، موی سر و صورت خود را از زمان بلوغ نتراشد، اگر هر مندایی به کمکش احتیاج داشت یاری اش کند. مراسم ازدواج و مرگ و تعمید را برای مومنانمؤمنان برپا کند و از متون دینی محافظت کند.<ref>{{یادکرد وب|نشانی = http://www.bbc.co.uk/persian/arts/2015/01/150107_l51_mandaeans_sabein_report ‏|عنوان = روایت منداییان ایران؛ کم جمعیت اما متحد|ناشر = بی بی سیبی‌بی‌سی فارسی|تاریخ بازدید = ۸ ژانویه ۲۰۱۴|تاریخ = }}</ref>
 
== پیروان امروزی ==
آنها در جنوب [[عراق]] و [[استان خوزستان]] [[ایران]] بسیار بودند ولی اکنون به تمام دنیا مهاجرت کرده اندکرده‌اند.▼
 
از آنجاییکه مندائیان همواره در ایران و عراق مورد تبعیض قرار گرفته<ref>[http://www.amnesty.org.au/refugees/comments/2251/ Detention and temporary protection damages mental health - Amnesty International Australia<!-- عنوان تصحیح شده توسط ربات -->]</ref> و <ref>''Nationality, refugee status and state protection: explorations of the gap between man and citizen''. Savitri Taylor. Federation Press, 2005▼
▲آنها در جنوب [[عراق]] و [[استان خوزستان]] [[ایران]] بسیار بودند ولی اکنون به تمام دنیا مهاجرت کرده اند.
ISBN 1862875243 pp.110</ref>، سالهای اخیر مهاجرت تعداد کثیری از این اقلیت به کشورهای دیگر را به خود دیده‌است. امروزه مندائیان را در اقصی نقاط جهان همچون [[سیدنی]] و [[سن آنتونیو، تگزاس]] در شمارش نسبتاً انبوه می‌توان دید.<ref>[http://www.usatoday.com/news/religion/2009-07-02-iraq-christian_N.htm Iraqi Christian sect struggles to preserve culture in U.S. - USATODAY.com<!-- عنوان تصحیح شده توسط ربات -->]</ref>▼
 
▲از آنجاییکه مندائیان همواره در ایران و عراق مورد تبعیض قرار گرفته<ref>[http://www.amnesty.org.au/refugees/comments/2251/ Detention and temporary protection damages mental health - Amnesty International Australia<!-- عنوان تصحیح شده توسط ربات -->]</ref> و <ref>''Nationality, refugee status and state protection: explorations of the gap between man and citizen''. Savitri Taylor. Federation Press, 2005
▲ISBN 1862875243 pp.110</ref>، سالهای اخیر مهاجرت تعداد کثیری از این اقلیت به کشورهای دیگر را به خود دیده‌است. امروزه مندائیان را در اقصی نقاط جهان همچون [[سیدنی]] و [[سن آنتونیو، تگزاس]] در شمارش نسبتاً انبوه می‌توان دید.<ref>[http://www.usatoday.com/news/religion/2009-07-02-iraq-christian_N.htm Iraqi Christian sect struggles to preserve culture in U.S. - USATODAY.com<!-- عنوان تصحیح شده توسط ربات -->]</ref>
 
=== صابئین در ایران ===
مندایی‌های ایران شماری از [[اقلیت‌های مذهبی در ایران|اقلیت‌های مذهبی ایران]] هستند که با جمعیتی بین هفت الی بیست هزار نفر در [[استان خوزستان]] بویژه شهر [[اهواز]] سکونت دارند.<ref>پروژه جاشوا [http://www.joshuaproject.net/people-profile.php?peo3=13483&rog3=IR Mandaean of Iran]انگلیسی. بازدید در ۳۱ ژوئن </ref>.▼
 
این اقلیت مذهبی که معتقد به [[مندائیان|دین مندایی]] هستند بیشتر به مشاغل طلافروشی و میناکاری مبادرت می‌ورزند.<ref>نعیمه کریمیان [http://www.tarikhema.ir/news/%D9%85%DB%8C%D9%86%D8%A7مینا-%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DB%8Cکاری-%D8%AF%D8%B1در-%D8%A7%D9%87%D9%88%D8%A7%D8%B2اهواز-%D9%87%D9%86%D8%B1هنر-%D8%B5%D8%A7%D8%A8%D8%A6%DB%8C%D9%86صابئین-%D9%85%D9%86%D8%AF%D8%A7%DB%8C%DB%8C%D9%86%D9%88مندایینو/29761.html میناکاری در اهواز-هنر صابئین مندایی]. فارسی. بازدید در ۳۱ ژوئن ۲۰۱۱</ref>. دین مندایی از [[دین‌های ایرانی]] با گرایش [[گنوسی]] است که پیامبران [[بنی‌اسرائیل]]ی دارد. پیغمبر اصلی مندائیان ایران [[یحیی|یحیای تعمیددهنده]] می‌باشد. پیشتر جمعیت مندایی‌ها که به [[صابئین]] نیز معروف بودند در خوزستان بیشتر بود و [[حمدالله مستوفی]] در [[نزهت القلوب]] اشاره می‌کند که : خوزستان سرزمینی‌ست که درو قوم صابیان بسیارند.<ref>لغت‌نامه دهخدا [http://www.loghatnaameh.com/dehkhodaworddetail-c244d1ab687341958368085386218f61-fa.html صابئین]. فارسی. بازدید در ۳۱ ژوئن ۲۰۱۱</ref>. از آنجا که آداب و رسوم دینی مندایی‌ها با غسل در آب روان پیوند دارد این افراد در نزدیکی رودخانه‌های پرآب زندگی می‌کنند. در سال‌های اخیر روند مهاجرت مندایی‌های ایران به خارج از کشور گسترش چشمگیری داشته‌است. اگرچه صابئین در ایران [[اهل کتاب]] شناخته شده‌اند <ref>سایت آفتاب [http://www.aftabir.com/articles/view/religion/religion/c7c1194521115_mandai_p1.php/%D8%A7%D8%B7%D9%84%D8%A7%D8%B9%D8%A7%D8%AA%DB%8Cاطلاعاتی-%D9%BE%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%85%D9%88%D9%86پیرامون-%D8%A2%DB%8C%DB%8C%D9%86آیین-%D8%B5%D8%A7%D8%A8%D8%A6%DB%8C%D9%86صابئین-%D9%85%D9%86%D8%AF%D8%A7%DB%8C%DB%8Cمندایی-%D9%88و-%D8%A2%D8%AF%D8%A7%D8%A8آداب اطلاعاتی پیرامون صابئین مندایی و رسوم دینی آن‌ها] فارسی. بازدید در ۳۱ ژوئن ۲۰۱۱</ref> اما بدلیلبه دلیل کمی جمعیت و ناشناخته بودن ذکری از آن‌ها در ادیان رسمی ایران نیست.مندائی هامندائی‌ها را در خوزستان ''صبی'' می‌نامند که تحریفی از واژه [[صابئین|صابئی]] است.<ref>لغت‌نامه دهخدا «[http://www.loghatnaameh.com/dehkhodaworddetail-ba7ed09500eb48f39ab24d19cf32d94c-fa.html سرواژه صبی]». فارسی. بازدید در ۳۱ ژوئن ۲۰۱۱</ref>.▼
▲مندایی‌های ایران شماری از [[اقلیت‌های مذهبی در ایران|اقلیت‌های مذهبی ایران]] هستند که با جمعیتی بین هفت الی بیست هزار نفر در [[استان خوزستان]] بویژه شهر [[اهواز]] سکونت دارند<ref>پروژه جاشوا [http://www.joshuaproject.net/people-profile.php?peo3=13483&rog3=IR Mandaean of Iran]انگلیسی.بازدید در ۳۱ ژوئن </ref>.
 
مرکزیت این گروه مذهبی در شهر [[اهواز]] است. [[سید علی خامنه‌ای]] رهبر جمهوری اسلامی، آنها را از [[اهل کتاب]] دانسته است.<ref>[http://www.asriran.com/fa/news/312221/%D8%B5%D8%A7%D8%A8%D8%A6%D9%8A%D9%86صابئين-%D9%82%D9%88%D9%85قوم-%D9%88و-%D8%AF%D9%8A%D9%86دين-%D9%81%D8%B1%D8%A7%D9%85%D9%88%D8%B4فراموش-%D8%B4%D8%AF%D9%87شده "صابئينصابئین" قوم و ديندین فراموش شده]</ref>▼
▲این اقلیت مذهبی که معتقد به [[مندائیان|دین مندایی]] هستند بیشتر به مشاغل طلافروشی و میناکاری مبادرت می‌ورزند<ref>نعیمه کریمیان [http://www.tarikhema.ir/news/%D9%85%DB%8C%D9%86%D8%A7-%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%D9%87%D9%88%D8%A7%D8%B2-%D9%87%D9%86%D8%B1-%D8%B5%D8%A7%D8%A8%D8%A6%DB%8C%D9%86-%D9%85%D9%86%D8%AF%D8%A7%DB%8C%DB%8C%D9%86%D9%88/29761.html میناکاری در اهواز-هنر صابئین مندایی].فارسی.بازدید در ۳۱ ژوئن ۲۰۱۱</ref>.دین مندایی از [[دین‌های ایرانی]] با گرایش [[گنوسی]] است که پیامبران [[بنی‌اسرائیل]]ی دارد.پیغمبر اصلی مندائیان ایران [[یحیی|یحیای تعمیددهنده]] می‌باشد.پیشتر جمعیت مندایی‌ها که به [[صابئین]] نیز معروف بودند در خوزستان بیشتر بود و [[حمدالله مستوفی]] در [[نزهت القلوب]] اشاره می‌کند که : خوزستان سرزمینی‌ست که درو قوم صابیان بسیارند<ref>لغت‌نامه دهخدا [http://www.loghatnaameh.com/dehkhodaworddetail-c244d1ab687341958368085386218f61-fa.html صابئین].فارسی.بازدید در ۳۱ ژوئن ۲۰۱۱</ref>.از آنجا که آداب و رسوم دینی مندایی‌ها با غسل در آب روان پیوند دارد این افراد در نزدیکی رودخانه‌های پرآب زندگی می‌کنند.در سال‌های اخیر روند مهاجرت مندایی‌های ایران به خارج از کشور گسترش چشمگیری داشته‌است.اگرچه صابئین در ایران [[اهل کتاب]] شناخته شده‌اند <ref>سایت آفتاب [http://www.aftabir.com/articles/view/religion/religion/c7c1194521115_mandai_p1.php/%D8%A7%D8%B7%D9%84%D8%A7%D8%B9%D8%A7%D8%AA%DB%8C-%D9%BE%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%85%D9%88%D9%86-%D8%A2%DB%8C%DB%8C%D9%86-%D8%B5%D8%A7%D8%A8%D8%A6%DB%8C%D9%86-%D9%85%D9%86%D8%AF%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D9%88-%D8%A2%D8%AF%D8%A7%D8%A8 اطلاعاتی پیرامون صابئین مندایی و رسوم دینی آن‌ها] فارسی.بازدید در ۳۱ ژوئن ۲۰۱۱</ref> اما بدلیل کمی جمعیت و ناشناخته بودن ذکری از آن‌ها در ادیان رسمی ایران نیست.مندائی ها را در خوزستان ''صبی'' می‌نامند که تحریفی از واژه [[صابئین|صابئی]] است<ref>لغت‌نامه دهخدا «[http://www.loghatnaameh.com/dehkhodaworddetail-ba7ed09500eb48f39ab24d19cf32d94c-fa.html سرواژه صبی]».فارسی.بازدید در ۳۱ ژوئن ۲۰۱۱</ref>.
 
 
▲مرکزیت این گروه مذهبی در شهر [[اهواز]] است. [[سید علی خامنه‌ای]] رهبر جمهوری اسلامی، آنها را از [[اهل کتاب]] دانسته است.<ref>[http://www.asriran.com/fa/news/312221/%D8%B5%D8%A7%D8%A8%D8%A6%D9%8A%D9%86-%D9%82%D9%88%D9%85-%D9%88-%D8%AF%D9%8A%D9%86-%D9%81%D8%B1%D8%A7%D9%85%D9%88%D8%B4-%D8%B4%D8%AF%D9%87 "صابئين" قوم و دين فراموش شده]</ref>
 
یکی از رهبران این دین{{چه کسی؟}} در ملاقات با [[سید علی خامنه‌ای]] خواستار حضور یک نماینده از صابئین در [[مجلس شورای اسلامی]] شد که رهبر ایران این مسئله را منوط به حد نصاب رسیدن افراد این [[دین]] به عدد ۱۵۰۰۰۰ نفر دانست چرا که قانوناً به ازای هر ۱۵۰۰۰۰ نفر یک نماینده در [[مجلس]] می‌تواند حضور داشته باشد.{{مدرک}}
صابئین در حمایت اردوان اشکانی به خاطر آزار رومیان یا یهودیان از مسکن اولیه‌شان که حدود پالستین (فلسطین امروزی) بوده به مرزهای ایران اوردهآورده شدند و برخی در اطراف تیسفون (در عراق کنونی) و برخی در نواحی کرخه و کارون و در شهرهای پارسیان مسکن داده شدند. اینان در شوشتر و دزفول ساکن بودند. در زمان قاجار برخی (از چه گروهی بودند نا مشخص است) مبادرت به آزار اینان داشتند که امیرکبیر به نجات اینان همت گماشت. امروزه اینان در سوسنگرد، دزفول، اهواز و ابادانآبادان زندگی می کنندمی‌کنند و بصورت سنتی بیشتر مذهب خود را پنهان می دارندمی‌دارند. آیین ایشان پیوستگی خاصی با آب دارد. برای نمونه مراسم ازدواج ایشان در کنارآب کارون برگزار می شودمی‌شود. نزد خوزستانیان قدیم ایشان به امانتداری و صداقت ضرب المثل بودهضرب‌المثل اندبوده‌اند. زبان ایشان ترکیبی از پارسی پهلوی (خوزستانی) و زبان عهد عتیق خودشان است که به هیچ یکهیچ‌یک از زبانهای امروزه دنیا شبیه نیست. ایشان الفبایی مخصوص به خود دارند که برخی از نوشتارهای خود را به ان می نویسندمی‌نویسند. کار اینان بیشتر حکاکی ظروف طلا و نقره بوده است و امروزه نیز بسیاری به زرگری مشغولند. معمولاً ایشان (بویژه مسن تر هاترها) با ریشی بلند و مرتب، سبیلی بلند که روی ریش می ایدآید و نیز عمامه کوچک سفید قابل شناختن هستند.
 
== جستارهای وابسته ==
سطر ۹۹ ⟵ ۹۶:
* [http://www.hanouz.com/archives/003836.html منداییان، گزارشی از یک اقلیت]
* [http://www.mehrnews.com/fa/NewsDetail.aspx?NewsID=1074105 گزارش تصویری/ مراسم عبادی رشامه مندائیان]
* [http://www.asriran.com/fa/news/312221/صابئين-قوم-و-دين-فراموش-شده "«صابئین"» قوم و دین فراموش شده]
 
 
 
[[رده:ادیان ابراهیمی]]
برگرفته از «https://fa.wikipedia.org/wiki/مندائیان»