غار: تفاوت میان نسخه‌ها

شکل‌گیری و توسعه غارها به [[غارزایی]] مشهور است. غارهای تحت فرآیندهافرایندها زمین‌شناسی گوناگونی ایجاد می‌شوند و می‌توانند اندازه‌های مختلفی داشته باشند. این‌ها عبارتند از ترکیب فرآیندهایفرایندهای شیمیایی، فرسایش در اثر آب، نیروهای تکتونیکی، میکروارگانیسم‌ها، فشار و تاثیرات جوی.

تخمین زده می‌شود که با توجه به فشار صخره‌های بالایی، عمق غارها نمی‌تواند از ۳۰۰۰ متر تجاوز کند.<ref>authors И. Кудрявцева, Д. Люри. name Geography. publishing house Аванта+. year 1994. volume 3. page 472. isbn 5-86529-015-0</ref> عمق غارهای [[کارست]] بر اساس فرآیندهاییفرایندهایی که در شکل‌گیری آن‌ها نقش دارد تعیین می‌شود، که با پایه صخره‌های کربنات در ارتباط است.<ref>[http://www.rgo-speleo.ru/books/termin/termin1.htm#a9 Комиссия спелеологии и карстоведения. Д. А. Тимофеев, В. Н. Дублянский, Т. З. Кикнадзе. Терминология карста. Базис карстования] D.A. Timofeev, V.N. Dublyansky, T.Z. Kiknadze, 1991, ''Karst Terminology,'' The Commission Speleology and Karst, Moscow Center of the Russian Geographical Society<!-- Google translate --></ref>

غارهای حلال‌پوشی‌شده رایج‌ترین انواع غارند و این غارها از سنگ‌هایی تشکیل شده‌اند که حل شدنی اند، مانند [[سنگ آهک]]، اما می‌توانند از سنگ‌های دیگر نیز تشکیل شوند، از جمله [[سنگ گچ]]، [[دولومیت]]، مرمر، نمک و [[گچ فرنگی]]. سنگ در آب‌های زیرزمینی اسیدی حل می‌شود که از [[بستره|صفحه‌های بستر]]، [[گسل|گسل‌ها]]، [[اتصالات]] و غیره نشت می‌کنند. در طول دوره‌های زمین‌شناسی ترک‌ها گسترش می‌یابند و غارها و سیستم‌های غاری را ایجاد می‌کنند.

غارهای فرسایشی در اثر فرسایش حاصل از جریان‌هایی ایجاد شده‌اند که سنگ‌ها و رسوبات را با خود می‌آورند. این‌ها در هر شکلی از سنگ‌ها ایجاد می‌شوند، از جمله سنگ‌های سخت مانند گرانیت. در حالت عمومی باید مکان ضعیفی باشد که آب را بدان جا هدایت کند، مانند یک گسل. یک زیرگروه از غارهای فرسایش غارهای بادی هستند، که از رسوبات بادی ایجاد شده‌اند. بسیاری از غارهایی که در ابتدا از فرآیندهایفرایندهای حلال‌پوشی‌شده ایجاد شده‌اند اغلب تحت فاز متعاقب فرسایش قرار می‌گیرند، جایی که جریان‌های فعال و رودخانه‌ها از آنان عبور می‌کنند.

غارهای توده‌ای اغلب از باز شدنبازشدن تخته‌سنگ‌های بزرگی ایجاد شده‌اند که به طور تصادفی برسر پشته‌های فرود می‌آیند و اغلب در پایه صخره‌ها قرار دارند. این مواد غیر ثابت «توده‌سنگ» نام دارند که به [[سنگ‌ریزش]] و [[زمین‌لغزش]] مربوط می‌باشند.

* غارهای شبکه زاویه‌ای از درزهای متقاطعی از سنگ‌های کربنات ایجاد، و دارای شکستی هستند که با فرسایش شیمیایی پهن شده‌اند. این شکست‌ها مسیرهای بلند، باریک و راستی را ایجاد می‌کنند که در حلقه‌های گسترده بسته ادامه دارند.<ref name=Easterbrook />

* غارهای بخیه‌ای مانند جریان‌های بافتی سطحی هستند که مسیرشان جدا می‌شود و سپس با زه‌کشی‌های روبه‌پایین برخورد می‌کنند. آن‌ها اغلب در طول یک بستر یا سازه شکل می‌گیرند، و تنها بندرت از بسترهای پایین‌تر و بالاتر عبور می‌کنند.<ref name=Easterbrook />

* غارهای اسفنجی زمانی ایجاد می‌شوند که حفره‌های محلول از مخلوط آب‌های گوناگون شیمیایی به یکدیگر متصل می‌گردند. حفره‌های از یک الگو که دارای سه بعد اند و رندمی می‌باشند، مشابه یک اسفنج اند.<ref name=Easterbrook />

* غارهای شاخک‌شکل اتاق‌ها، راهروها و گذرگاه‌های بزرگ بی‌قاعده، را شکل می‌دهند. این اتاق‌های سه-بعدی تصادفی از بالا آمدن سطح آب‌های زیرزمینی ایجاد می‌شوند، که با آب غنی شده از هیدروژن سولفید، سنگ‌های کربناتی را می‌سایند.<ref name=Easterbrook />

این یک تعمیم نادرست است، زیرا بخش‌های وسیعی از آمریکای شمالی و آسیا عاری از قارهای مستند می‌باشند، درحالی‌که [[جنگل‌های برگ‌ریز خشک ماداگاسکار]] و بخشی‌هایی از برزیل دارای غارهای مستند فراوانی هستند. از آن‌جا که غارنوردان وسعت سنگ‌های حل‌شدنی جهان را بررسی می‌کنند، توزیع غارهای مستند ممکن است تغییر کند. برای مثال، با این‌که چین دارای حدوداحدوداً نیمی از سنگ آهک جهان است (بیش از ۱۰۰۰۰۰۰ کیلومتر مربع)، دارای غارهای نسبتانسبتاً اندکی می‌باشد.

* طولانی‌ترین غار زیرآبی بررسی شده، [[سیستما اکس بل]] در [[شبه‌جزیره یوکاتان]]، در مکزیک است که طولش ۲۴۲ کیلومتر می‌باشد.<ref name="NSS-GEO2" /> این رکورد چندین بار به دست [[سیستما ساک اکتون]] افتاده است که اکنون ۲۲۰ کیلومتر می‌باشد.

* عمیق‌ترین غار شناخته شده (با اندازه‌گیری از بالاترین نقطه ورود تا پایین‌ترین نقطه)، [[غار ورونیا]] در [[گرجستان]] است که عمقش ۲۱۹۷ متر می‌باشد.<ref name=wdeep>[http://www.caverbob.com/wdeep.htm World's Deepest Caves List from The National Speleological Society]</ref> این اولین غاری کشف‌شده‌ای بود که عمقش از ۲ کیلومتر تجاوز می‌کرد. (اولین غار کشف شده‌ای که در عمق زیر یک کیلومتر قرار داشت، غار مشهور [[گوفر برگر]] در فرانسه بود) در حال حاضر دومین و سومین غارهای عمیق،[[غار سارما]] و [[غار ایلیوزیا مزهونوگو اسنزنایا]] در گرجستان اند (به ترتیب ۱۸۳۰ و ۱۷۵۳ متر).<ref name=wdeep /> عمیق‌ترین غار در خارج گرجستان، [[غار لامپرچتسوفن]] در استرالیا است که عمقش به ۱۶۲۳ متر می‌رسد.<ref name=wdeep />

# [[پارک ملی غار ماموت|غار ماموت]]، [[کنتاکی]]، ایالات متحده آمریکا<ref name="NSS-GEO2" />

# [[سیستما ساک آکتون]]، مکزیک<ref name="NSS-GEO2" />

# [[غار جوول]]، [[داکوتای جنوبی]]، ایالات متحده آمریکا<ref name="NSS-GEO2" />

# [[سیستما اکس بل‌ها]]، مکزیک<ref name="NSS-GEO2" />

# [[غار اپتیمیستیچنا]]، [[اوکراین]]<ref name="NSS-GEO2" />

[[تصویرپرونده: Proteus anguinus Postojnska Jama Slovenija.jpg|بندانگشتی|[[سمندر سفید]] در غار اسلونیایی]]

[[خفاش|خفاش‌هایی]] مانند [[خفاش خاکستری]] و [[خفاش بدون دم مکزیکی]]، تروگلوکسن اند و اغلب در غارها یافت می‌شوند؛ آن‌ها در خارج از غار به جست‌وجویجستجوی غذا می‌روند. برخی گونه‌های [[جیریجیرک‌های شتری]] نیز از تروگلوکسن‌ها به شمار می‌روند، زیرا روز را در غار استراحت می‌کنند و شبانگاهان در بیرون به دنبال غذا می‌گردند.

بسیاری از موجودات سطح زمین از جمله انسان وارد غارها می‌شوند. این‌ها اغلب تهاجم‌های نسبتانسبتاً کوتاه‌مدتی هستند که به دلیل کمبود نور یا غذا روی می‌دهند.

{{پانویس|۲}}