بز: تفاوت میان نسخه‌ها
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
بدون خلاصۀ ویرایش برچسب‌ها: خالی‌کردن زیربخش ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه |
جز ویرایش Erfankakaei1994 (بحث) به آخرین تغییری که Grim reaper انجام داده بود واگردانده شد |
||
خط ۱:
{{جعبه اطلاعات آرایه زیستی
| نام =
| تصویر=
| پهنای تصویر =
| عنوان تصویر = یک
| فرمانرو = [[جانوران]]
| شاخه = [[طنابداران]]
| رده = [[پستانداران]]
| راسته = [[زوج‌سمان]]
| خانواده = [[
| زیرخانواده = [[
| سرده = [[
| گونه= ''[[
| زیرگونه= '''''
| نام سه‌جمله‌ای = ''
| وضع‌کننده نام سه‌جمله‌ای = ([[
}}
'''
به بچه‌بز یا بزِ خردسال، ''بُزغاله'' گویند.<ref>فرهنگ معین، سرواژهٔ «بزغاله».</ref> به بزغالهٔ شیرمست یا بزغاله شش‌ماهه ''کهره'' می‌گویند. بز نر بالغ نیز «پازن» نام دارد.
نخستین نشانه‌های [[اهلی کردن|اهلی‌سازی]] بز در ایران یافت شده که مربوط به حدود ۱۰٬۰۰۰ سال پیش از میلاد است.<ref name="iranica">{{یادکرد وب | عنوان=BOZ | نشانی=http://www.iranicaonline.org/articles/boz-the-domestic-goat | ناشر=[[دانشنامه ایرانیکا|ENCYCLOPÆDIA IRANICA]] | تاریخ بازبینی=24 November 2013 | کد زبان=en}}</ref>
[[پرونده:Closeup of goat eye.jpg|150px|بندانگشتی|چپ|[[مردمک]] چشم بز به شکل مستطیل افقی با گوشه‌های محدب است.<ref>[http://all-that-is-interesting.com/amazing-facts#54 Goats have ...] all-that-is-interesting.com</ref>]]
== بز در ایران ==
اولین شواهد از [[اهلی سازی]] بز در [[ایران]] یافت شده (حدوداً ده هزار سال قبل از میلاد) که نشان دهنده پرورش سازمان یافته این حیوان است. گونه‌های والد Capra hircus aegagrus است که هنوز بطور وحشی (بز کوهی) از ترکیه تا بلوچستان یافت می‌شود.
[[پرونده:Zoogoat.jpg|بندانگشتی|یک بز در کوهستان‌پارک مشهد]]
بز در اوستا یاشت ۱۴٫۲۵ بعنوان یکی از اشکالی که Vərəθraγna اختیار می‌کند ذکر شده؛ در وندیداد ۵٫۵۲ شیر بز در زمره غذاهایی که زنانی که بچه مرده می‌زایند ممکن است مصرف کرده باشند آمده است. دو لفظ دیگر اوستایی، ازه «بز نر» و اسچانی «-بچه» در نیرنگستان و در دادستان ایک دنیگ در فهرست حیواناتی که قربانی می‌شوند و در پوندهیشن که گفته می‌شود کوجمترین گوسپند است ذکر شده. در بوندهیشن پنج سرده بز ذکر شده‌اند.
گونه‌های اهلی بز در جهان ایرانی در کل به طور سازمان یافته مورد مطالعه قرار نگرفته‌اند، و تلاشی در جهت بهبود ژنتیکی آنها هم صورت نگرفته است. به نظر می‌رسد همگی به یک نوع تعلق داشته باشند، و شاخ‌های شمشیرگونه داشته باشند. مقطع آن دراز یا قدری مقعر است و پشم بلند سیاه یا بندرت قهوه‌ای تیره‌ای دارد. واریاسیون‌های اصلی منطقه‌ای، که بازتاب دهندهٔ محیط زیست آنها (استپ یا کوه) هستند، درازی مو رنگ بندی سر و سم و فرم و درازی گوش‌ها و الی آخر هستند. وجود بزهای گونهٔ آنکارا در ایران و افغانستان محتمل است ولی جایی ثبت نشده، مثالهای منزوی را ممکن است بتوان در نتیجهٔ موتاسیون‌ها یافت ولی نه آن طور که در ترکیه رخ می‌دهد، از طریق تولید مثل گزینشی.
جمعیت بزها در ایران بین ۱۲٫۵ تا ۲۲ میلیون راس تخمین زده شده است. این ارقام گرچه غیرقابل اطمینانند ارقام بزرگیند و به وضوح اهمیت بز در جهان ایرانی را نشان می‌دهند. در واقع، گرچه این حیوان در بازار ایران کمتر از گوسفند ارزش دارد، در تمامی نواحی که از دامداری امرار معاش می‌کنند به دلیل گسترهٔ محصولاتش و آسانی نگهداری بسیار مورد توجه است. بزها چیزهایی را می‌خورند که گوسفند نمی‌تواند بخورد، حتی در اراضی تعریف نشدهٔ حومهٔ شهرها، و نقش غیرقابل انکاری در مسیر سازی دارند. بدین ترتیب برای فقرا در ایران و افغانستان و بسیاری دیگر از مناطق خشک، بز نقش هم گاو و هم گوسفند را ایفا می‌کند.<ref>{{یادکرد وب | عنوان=BOZ – Encyclopaedia Iranica | وبگاه=Encyclopædia Iranica | تاریخ=۱۹۸۹-۱۲-۱۵ | سال=۱۹۸۹ | پیوند=http://www.iranicaonline.org/articles/boz-the-domestic-goat | کد زبان=en | تاریخ بازبینی=۲۰۱۵-۰۸-۲۵}}</ref>
== جستارهای وابسته ==
* [[بز در ایران]]
* [[بز پاکوتاه]]
* [[مارخور]]
== پانویس ==
| |||