حزب اراده ملی: تفاوت میان نسخه‌ها

محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
جز ←‏فعالیت‌های سیاسی: اصلاح متن با استفاده از AWB
جز تمیزکاری و اصلاح متن‌‌‌‌‌ با استفاده از AWB
خط ۱۸:
</ref>
 
در سال ۱۳۲۲ گروهی از سیاستمداران ایران همچون [[سیدضیاءالدین طباطبایی]]، [[مظفر فیروز]](فرزند [[نصرت‌الدوله]]) اقدام به تاسیس حزبی با عنوان ''حزب وطن'' نمودند. ارگان مطبوعاتی این حزب، [[روزنامه رعد]] امروز بود که توسط مظفر فیروز اداره می‌گردید. این حزب بعدها شالوده اصلی حزب اراده ملی را تشکیل داد.<ref name="iichs.org">{{یادکرد وب
| نشانی = http://www.iichs.org/index.asp?id=9&doc_cat=1
| عنوان = موسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران
| تاریخ بازدید = ۴ مرداد ۱۳۸۹
| نویسنده = نیلوفر کسری| ناشر = موسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران}}</ref>
</ref>
 
== تاسیس ==
در ۲۳ بهمن ۱۳۲۳ مرامنامه جدید حزب به تصویب رسید و نام ''«حزب اراده ملی»'' برای آن انتخاب گردید. با توجه به اینکه سید ضیاء پیش‌بینی می‌کرد که توسط حزب توده به جلسسه افتتاحیه حزب حمله شود، لذا گروهی صد نفره را مامور نمود تا با سلاح‌های سرد همچون چاقو، در زیرزمین ساختمان حزب آماده باشند. اتفاقا پیش‌بینی سید ضیاء به حقیقت پیوست و عوامل حزب توده به محل تشکیل جلسه حمله‌ور شده و با مقابله چاقوکشان مجبور به عقب نشینی گردیدند.<ref name="ReferenceA">{{یادکرد
|نویسنده=ابراهیم صفایی|مقاله=نگاهی به کارنامه چند حزب ایرانی
|نشریه=نشریه انجمن تاریخ ایران (منقول از خواندنیها)
|تاریخ=۷ آذر ۱۳۴۹
|دوره=۳۱
|شماره=۲۲|صفحه=۱۰ تا ۱۲}}</ref>
</ref>
 
== امکانات حزب ==
محل حزب ساختمان باشکوهی در خیابان سعدی(نزدیک به تقاطع [[جمهوری اسلامی]] فعلی) توسط رضا صراف‌زاده، بازرگان سرمایه‌دار در اختیار این حزب قرار گرفت.<ref name="iichs.org"/> این مکان تا آن زمان محل کلوب ایران و پاتوق قماربازان بزرگ و بانفوذ بود که حاضر به تخلیه ساختمان نبودند. سرانجام دو طرف توافق کردند تا ساختمان مزبور، روزها در اختیار حزب و شبها در اختیار کلوب باشد. ولی حبیب‌الله پوررضا(وکیل دادگستری)<ref>{{یادکرد وب
| نشانی = http://www.iichs.org/index.asp?id=9&doc_cat=1
| عنوان = موسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران
| تاریخ بازدید = ۴ مرداد ۱۳۸۹
| نویسنده = نیلوفر کسری| ناشر = موسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران}}
</ref> این مکان تا آن زمان محل کلوب ایران و پاتوق قماربازان بزرگ و بانفوذ بود که حاضر به تخلیه ساختمان نبودند. سرانجام دو طرف توافق کردند تا ساختمان مزبور، روزها در اختیار حزب و شبها در اختیار کلوب باشد. ولی حبیب‌الله پوررضا(وکیل دادگستری)<ref>{{یادکرد وب
| نشانی = http://www.rahetudeh.com/rahetude/Sarmaghaleh-vasat/HTML/2008/feb/zanan.html
| عنوان = پیشگامان جنبش زنان ایران
| تاریخ بازدید = ۴ مرداد ۱۳۸۹
| ناشر = سایت راه‌توده}}
</ref> به استناد همین توافق، موفق شد در دادگاه حق تصرف دائمی ساختمان را برای حزب به‌دست آورد.<ref name="ReferenceA"/>{{یادکرد
|نویسنده=ابراهیم صفایی|مقاله=نگاهی به کارنامه چند حزب ایرانی
|نشریه=نشریه انجمن تاریخ ایران (منقول از خواندنیها)
|تاریخ=۷ آذر ۱۳۴۹
|دوره=۳۱
|شماره=۲۲|صفحه=۱۰ تا ۱۲}}
</ref>
 
به غیر از [[روزنامه رعد امروز]] و پس از آن نشریه هور که به ارگان رسمی حزب مشهور بودند، نشریات روستا، سرگذشت، کاروان، کشور، نسیم صبا، [[نسیم شمال]]، صدای ایران، ندای آسمان، صدای وطن، وظیفه، کانون، کوشش و اقدام نیز به عنوان جراید وابسته به حزب شناخته می‌شدند. علاوه بر این، ائتلافهای مطبوعاتی متعددی از جمله اتحاد جراید ملی، جبهه مطبوعات متفق و جبهه استقلال نیز به این حزب تمایل داشتند.<ref name="wahr.ir">{{یادکرد وب
| نشانی = http://www.wahr.ir/reports/item762.php
| عنوان = نقش حزب اراده ملی در مشارکت سیاسی زنان| تاریخ بازدید = ۴ مرداد ۱۳۸۹
| ناشر = انجمن زنان پژوهشگر تاریخ}}</ref>
</ref>
 
== اعضای حزب ==
اگرچه [[رضاقلی هدایت (نیرالملک)|رضاقلی هدایت]] (نیرالملک) سمت ریاست تشریفاتی حزب را داشت، ولی عملاً سید ضیاء با عنوان منشی کل حزب، رهبری حزب را در دست داشت. سایر اعضای مشهور حزب عبارت بودند از [[مظفر فیروز]]، [[صادق سرمد]]، [[حبیب‌الله رشیدیان]]، [[بهاءالدین حسام‌زاده]]، کلنل کاظم خان سیاح(فرمانده کلانتری‌های تهران در [[کودتای سوم اسفند]])،<ref name="wahr.ir"/>{{یادکرد وبکاظم کورس، مهدی لاری، غلامحسین کاشف، جواد حریری، ارباب مهدی، [[غلامحسین ابتهاج]]، [[دکتر اسماعیل مرزبان]]، عبدالله خاوری و حسن صدر<ref name="ReferenceA"/>
| نشانی = http://www.wahr.ir/reports/item762.php
| عنوان = نقش حزب اراده ملی در مشارکت سیاسی زنان| تاریخ بازدید = ۴ مرداد ۱۳۸۹
| ناشر = انجمن زنان پژوهشگر تاریخ}}
</ref> کاظم کورس، مهدی لاری، غلامحسین کاشف، جواد حریری، ارباب مهدی، [[غلامحسین ابتهاج]]، [[دکتر اسماعیل مرزبان]]، عبدالله خاوری و حسن صدر<ref>{{یادکرد
|نویسنده=ابراهیم صفایی|مقاله=نگاهی به کارنامه چند حزب ایرانی
|نشریه=نشریه انجمن تاریخ ایران (منقول از خواندنیها)
|تاریخ=۷ آذر ۱۳۴۹
|دوره=۳۱
|شماره=۲۲|صفحه=۱۰ تا ۱۲}}
</ref>
 
== فعالیت‌های سیاسی ==
حزب اراده ملی از ابتدا فاقد اصول محکم حزبی بود. برخی این حزب را فاقد ایدئولوژی خاص سیاسی و بیشتر شبیه به باشگاه سیاسی شخص سید ضیاء و هوادارن او دانسته و دلیل اضمحلال زودهنگام اراده ملی را نیز همین نداشتن ایدئولوژی می‌دانند.<ref>{{یادکرد وبname="wahr.ir"/>
| نشانی = http://www.wahr.ir/reports/item762.php
| عنوان = نقش حزب اراده ملی در مشارکت سیاسی زنان| تاریخ بازدید = ۴ مرداد ۱۳۸۹
| ناشر = انجمن زنان پژوهشگر تاریخ}}
</ref>
 
حزب اراده ملی در مشی سیاسی خود نقطه مقابل حزب توده بود. محل حزب، مامن کارفرمایانی بود که مرعوب فعالیت‌های حزب توده شده بودند. در مواردی برخوردهای این حزب با حزب توده به نزاع‌های خونین نیز کشیده شد. این حزب گاه از عواطف ملی و مذهبی مردم نیز برای جذب آنان استفاده می‌کرد. به همین لحاظ موفق شد تا رفته‌رفته در سازمان‌های کارگری تهران و برخی از شهرستان‌ها نیز رخنه کند.<ref name="ReferenceA"/> همچنین جذب برخی از اصناف، طبقات سنتی و محافظه‌کار و همچنین سازمان‌های مدافع [[حقوق زنان]] از دیگر اقدامات حزب بود. حزب اراده ملی در زمان حیات خویش دارای سازمانی منسجم بود. به گونه‌ای که پس از حزب توده، منسجم‌ترین سازماندهی حزبی در ایران را داشت.<ref name="wahr.ir"/>{{یادکرد
|نویسنده=ابراهیم صفایی|مقاله=نگاهی به کارنامه چند حزب ایرانی
|نشریه=نشریه انجمن تاریخ ایران (منقول از خواندنیها)
|تاریخ=۷ آذر ۱۳۴۹
|دوره=۳۱
|شماره=۲۲|صفحه=۱۰ تا ۱۲}}
</ref> همچنین جذب برخی از اصناف، طبقات سنتی و محافظه‌کار و همچنین سازمان‌های مدافع [[حقوق زنان]] از دیگر اقدامات حزب بود. حزب اراده ملی در زمان حیات خویش دارای سازمانی منسجم بود. به گونه‌ای که پس از حزب توده، منسجم‌ترین سازماندهی حزبی در ایران را داشت.<ref>{{یادکرد وب
| نشانی = http://www.wahr.ir/reports/item762.php
| عنوان = نقش حزب اراده ملی در مشارکت سیاسی زنان| تاریخ بازدید = ۴ مرداد ۱۳۸۹
| ناشر = انجمن زنان پژوهشگر تاریخ}}
</ref>
 
== سرانجام ==
با روی کار آمدن دولت [[قوام‌السلطنه]]، سید ضیاء نیز دستگیر و زندانی شد و حزب اراده ملی منحل اعلام گردید. همچنین اموال و دارائی‌های حزب نیز توسط دولت مصادره شد. عوامل این حزب یا به دنبال احزاب دیگر رفتند و یا کار سیاسی را رهانمودند. برخی از آنان نیز با چاپ و نشر آگهی در روزنامه‌ها، کناره گیری خود از حزب اراده ملی را اعلام نمودند. سید ضیاء یکبار دیگر در سال ۱۳۳۱ حزب اراده ملی را در یک خانه وسیع گشود. ولی این‌بار نیز پس از دو ماه، حزب برای همیشه تعطیل گردید.<ref name="ReferenceA"/><ref name="wahr.ir"/>{{یادکرد
|نویسنده=ابراهیم صفایی|مقاله=نگاهی به کارنامه چند حزب ایرانی
|نشریه=نشریه انجمن تاریخ ایران (منقول از خواندنیها)
|تاریخ=۷ آذر ۱۳۴۹
|دوره=۳۱
|شماره=۲۲|صفحه=۱۰ تا ۱۲}}
</ref><ref>{{یادکرد وب
| نشانی = http://www.wahr.ir/reports/item762.php
| عنوان = نقش حزب اراده ملی در مشارکت سیاسی زنان| تاریخ بازدید = ۴ مرداد ۱۳۸۹
| ناشر = انجمن زنان پژوهشگر تاریخ}}
</ref>
 
== پانویس ==