اروگوئه: تفاوت میان نسخه‌ها

محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
جز تمیزکاری و اصلاح متن‌‌‌‌‌ با استفاده از AWB
جز ←‏جایگزینی با [[وپ:اشتباه|اشتباه‌یاب]]: آمپیلو⟸آمپلیو، امپلیو⟸آمپلیو، ، اوروگوئه⟸اروگوئه، ، دمکرات‌ها⟸دموکرات‌ها، ، عمدتادر⟸عمدتا د...
خط ۵۲:
== تاریخ ==
[[پرونده:Toortse Rio de la Plata.png|بندانگشتی|راست|200px| رودخانهٔ ریو دلاپلاتا در سال ۱۶۰۳]]
اوروگوئهاروگوئه نخستین بار در قرن هفدهم میلادی توسط پرتغالی‌ها کشف شد و شهر [[کولونیا]] در سال [[۱۶۸۰ (میلادی)|۱۶۸۰]] توسط آنان بنیان نهاده شد. در سالهای بعدی پای اسپانیایی‌ها نیز به این کشور باز شد. اسپانیایی‌ها در اوایل [[سده ۱۸ (میلادی)|سده ۱۸]] شهر مونته‌ویدئو را تأسیس کردند. در سده‌های ۱۷ و ۱۸ میلادی جنگ‌هایی بر سر مالکیت اوروگوئهاروگوئه بین [[اسپانیا]] و [[پرتغال]] در گرفت که منجر به پیروزی اسپانیا شد. در سال [[۱۸۲۰ (میلادی)|۱۸۲۰]]، [[برزیل]] این سرزمین را اشغال کرد و به صورت یکی از ایالات خود در آورد تا اینکه در بین سالهای ۱۸۲۵ تا ۱۸۲۸ انقلاب عمومی آغاز شد. در تاریخ بیست و پنجم اوت ۱۸۲۵، فردی به نام [[خوان آنتونیو لاوالیا]] خیزش مردم را برای استقلال کشور رهبری کرد (اکنون روز تعطیلی ملی اوروگوئهاروگوئه است) که به استقلال کامل در سال ۱۸۲۸ از برزیل انجامید.
 
اروگوئه مراحل پیشرفت را در ابعاد اقتصادی، سیاسی و فرهنگی عمدتادرعمدتا در ابتدای قرن بیستم شروع کرد به طوریکه تا دهه پنجاه این سده به [[سوئیس]] آمریکای لاتین معروف بود.<ref name="A">[http://www.bbc.co.uk/persian/world/2014/12/141203_l10_uruguay_leftist_government اروگوئه؛ الگوی رفاه اجتماعی بدون توزیع پول نفت] ۱۲ آذر ۱۳۹۳</ref> اما همزمان با تحولات در کشورهای دیگر منطقه و کودتاهای نظامیان، در این کشور کوچک نیز حکومت نظامیان بین سال‌های ۱۹۷۳ تا ۱۹۸۵ باعث شد که روند [[دموکراسی]] که بصورتی نهادینه درآمده بود، قطع شود. اما مجدداً از سال ۱۹۸۵ دولتهای دموکراتیک برسرکار آمده‌اند.<ref name="سفارت ایران در مونته‌ویدئو">[http://montevideo.mfa.ir/index.aspx?siteid=17&pageid=8937 سفارت ایران در مونته‌ویدئو]. بازدید: آوریل ۲۰۱۴.</ref>
 
== جغرافیا ==
خط ۱۸۷:
== سیاست ==
[[پرونده:Pepemujica2.jpg|چپ|200px|انگشتی|[[خوزه موخیکا]]، رئیس‌جمهوری اروگوئه.]]
امور سیاسی اروگوئه در چهارچوب نظام [[جمهوری پارلمانی]] است که رئیس جمهور هم نفر اول دولت و هم نفر اول کشور است و رئیس سیستم چند جزئی تقسیمات کشوری به شمار می‌آید. قوه مجریه توسط دولت اداره می‌شود. قوهٔ مقننه هم به دولت و هم به دو بخش مجمع قانونگذاری اروگوئه واگذار شده‌است. قوهٔ قضاییه مستقل از قوهٔ مجریه و مقننه‌است. در طول تاریخ اروگوئه، اغلب گروههای ملی و کلورادو به تناوب قدرت را در اختیار داشته‌اند. هرچند در انتخابات سال ۲۰۰۴، [[فرنته آمپلیو|حزب ترقی خواه – نیوا مایوریا]]، از ائتلاف سوسیالیست‌ها، توپاماروهای پیشین (سازمان چیگرای اروگوئه)، کمونیست‌ها و سوسیال – دمکرات‌هادموکرات‌ها در میان سایر رقبا به قدرت رسیدند و اکثریت کرسی‌های دو بخش پارلمان را بدست آوردند و از طرفی رئیس جمهور، تاباره و ارکوئز روساس با قاطعیت در انتخابات پیروز شد.
 
رقابت اصلی سیاسی در اروگوئه بین سه حزب عمده فرنته آمپلیو (حزب حاکم و با گرایش چپ) و دو حزب سنتی راستگرای کلرادو و ناسیونال است. روسای جمهور قبلی و فعلی این کشور هر دو از حزب فرنته آمپلیو هستند. انتخابات ریاست جمهوری اروگوئه در ۲۹ نوامبر (۸آذرماه ۸۸) با پیروزی [[خوزه موخیکا]] نامزد حزب چپگرای فرنته امپلیوآمپلیو پایان یافت. در این انتخابات دانیل آستوری بعنوان معاون رئیس جمهور و رئیس مجلس سنا برگزیده شد و حزب فرنته آمپلیو (جبهه گسترده) اکثریت را در مجلس نمایندگان و سنا بدست آورد.<ref name="سفارت ایران در مونته‌ویدئو"/>
 
== اقتصاد ==
خط ۲۰۰:
در حالیکه به نظر می‌رسد، برخی بخشهای اقتصادی در حال بهبود می‌باشند، نزول اقتصادی تاثیر به سزایی بر شهروندان اروگوئه‌ای داشت، نرخ بیکاری به بیش از بیست درصد افزایش یافت، میزان [[دستمزد]] پایین آمد، ارزش پزوی اروگوئه کاهش یافت و درصد فقر در اروگوئه به حدود ٪۱۰ رسید. این شرایط ناگوار اقتصادی، نقش مهمی در تغییر دیدگاه مردم در قبال سیاستهای اقتصادی بازار آزاد که توسط مدیران پیشین در دههٔ نود میلادی وضع شده بود، داشت و منجر به پذیرش طرح‌های [[خصوصی‌سازی]] شرکت ملی نفت در سال ۲۰۰۳ و شرکت ملی آب در سال ۲۰۰۴ در میان مردم گردید.
 
دولت فرنته آمپیلوآمپلیو که به تازگی انتخاب شده‌است، متعهد شده‌است که ضمن پرداخت وام‌های خارجی اروگوئه، با در نظر گرفتن برنامه‌های اشتغال‌زایی، مشکلات گستردهٔ فقر و بیکاری را برطرف کند.
 
== کشاورزی ==
خط ۲۰۶:
کشاورزی نقش مهمی را در تاریخ اروگوئه و هویت ملی این کشور ایفا کرده‌است تا اواسط سده بیستم که تمامی کشور مانند یک چراگاه بسیار بزرگ بود (زمینهای کشاورزی) و ثروت بدست آمده درمناطق داخلی کشور در مونته ویدئو بعنوان «کاسکو» (casco) یا راس مدیریتی خرج می‌شد. در مورد آن گفته می‌شود «Uruguay es la vaca y el Puerto» (یعنی «اروگوئه سرزمین بندرگاه و گاوها است»).
[[پرونده:Estanciahistorica-florida-uruguay.jpg|بندانگشتی|280px| منطقهٔ حیاتی و مرکزی یک چراگاه تاریخی: Estancia San Eugenio, Casupá، دپارتمان جنوبی فلوریدا]]
امروزه، کشاورزی حدود ٪۱۰ از تولید سرانهٔ داخلی کشور را تشکیل می‌دهد و یکی از عوامل اصلی ورود ارز است، که اروگوئه را در رقابت با سایر صادرکنندگان فراورده‌های کشاورزی نظیر برزیل، کانادا و نیوزلاندنیوزیلند قرار می‌دهد. اروگوئه یکی از اعضای گروه [[کایرنی]]، صادرکنندگان فراورده‌های کشاورزی، می‌باشد. کشاورزی اروگوئه از لحاظ تعداد کارکنان و فناوری و محوریت نسبت به سایر رقبا در سطح پایین تری قرار دارد که منجر به بازدهٔ نسبتاً کمتر در هر هکتار می‌شود، ولی از طرفی امکان ورود به بازار محصولات طبیعی و اکولوژیکی را برای اروگوئه فراهم می‌کند.
 
تلاشگرانی نظیر «شرکت گوشت گاوهای علف‌خوار اروگوئه» و «شرکت محصولات طبیعی اروگوئه» در نظر دارند تا اروگوئه را به تولیدکننده عمده‌ای از گوشت، شراب و سایر فراورده‌های خوراکی تبدیل کنند. اخیراً صنعتی بر مبنای [[جهانگردی کشاورزی|جهانگردی مرتعی]] در حال شکل‌گیری است که بر مضامین سنتی و [[فولکوریک]] فرهنگ [[کائوچو]] و منابع به جای مانده از [[هاسیندا|مراتع تاریخی دوران طلایی]] کشور اروگوئه، تاکید دارد.
خط ۲۴۶:
{{Bar percent|غیره|black|1.2}}
}}
مونته ویدئو یکی از زیباترین پایتخت‌های منطقه است و این شهر ۳/۳ میلیون نفری که اکثریت جمعیت آن را اروپایی‌ها تشکیل می‌دهند، مهد فرهنگ آمریکای جنوبی محسوب می‌گردد. میزان فقر در حداقل ممکن در منطقه‌است وثروتو ثروت به طور یکنواخت میان مردم تقسیم شده‌است. اگرچه تاریخ سده بیستم این کشور شاهد دیکتاتورهای خودکامه، خشونت و فساد و بحران‌های اقتصادی است، اروگوئه در ۲۵ سال گذشته نمونه بارز یک الگوی اقتصادی و فرهنگی درخشان بوده‌است. از دید برخی از کارشناسان، روند رشد اقتصادی [[ریورپلات]] آرژانتین کاملاً بر خلاف رونق اقتصادی در اروگوئه بوده‌است.<ref>[http://search.ft.com/searchArticle?queryText=Punta+del+Este&y=6&javascriptEnabled=true&id=020523000705&x=11]</ref>
 
== نویسندگان اروگوئه‌ای ==
خط ۲۷۵:
* پاسکوالینا: پای اسفناج که معمولاً حاوی تخم مرغ و پیاز است.
* میت (mate): چای تهیه شده از یربا (Yerba) که از کدوی میت استخراج شده و آنرا با بومبیلا (نی آهنین) به آرامی می‌خورند.
* امپاناداس: پای کوچک که با گوشت، زیتون، تخم مرغ و هویچهویج پر شده‌است.
* مارتین طیرو: یک برش پنیر و یک برش نان شیرینی به دانه (دولسه د مصبریلو)
* سس کاروسو: سسی برای سرو کردن پاستا که از خامه، رب گوچهگوجه فرنگی، پیاز، ژامبون و قارچ تهیه شده‌است.
* ساندویچ چیویتو: ساندویچ حاوی گوشت گاو، گوجه فرنگی، پنیر و فلفل.
 
خط ۲۸۷:
* سال ۱۹۵۰ در برزیل
* قهرمان ۱۵ دوره جام ملتهای امریکای جنوبی موسوم به [[کوپا آمریکا]] که از این حیث پرافتخارترین تیم [[امریکای جنوبی]] در این جام است.
تیم راگبی (ببینید: اتحادیه راگبی در اروگوئه) نیز پر طرفدار است و [[تیم ملی راگبی اروگوئه|تیم ملی]] به جام جهانی راگبی ۱۹۹۹ و پس از آن جام [[جهانی راگبی ۲۰۰۳|جام جهانی ۲۰۰۳]] راه یافته‌است. این تیم اکنون در آمریکای جنوبی در رتبهٔ دوم قرار دارد. irb.com* بسکتبال و دوچرخه سواری نیز مجبوبیتمحبوبیت دارند. درسال ۲۰۰۵، استبان بایتستا اولین فرد اروگوئه‌ای بود که به لیگ NBA راه پیدا کرد.
معروفترین فوتبالیست‌های اروگوئه عبارت‌اند از: ۱- آلوارو رکوبا ۲- داسیلوا (به علت تصادف یک پای خود را از دست داد) ۳-دیگو فورلان ۴- فرناندو موسلرا ۵- لوئیس سوآرز.6-ادیسون کاوانی