منابع اطلاعاتی: تفاوت میان نسخه‌ها

ارزیابی منابع اطلاعاتی در حقیقت پاسخ به این سوالسؤال است که آیا یک [[کتاب]] خاص، یک عنوان [[مجله]] یا هر منبع اطلاعاتی دیگر با عنوان و مشخصات خاص، ارزش تهیه و خرید را دارد یا نه؟ به طور کلی، معیار ارزش هر منبع بر مبنای محتوا، مرتبط بودن، سودمندی و هزینه می باشد. تعیین معیارها جهت انتخاب و خرید، برای مسئول مجموعه سازی بسیار مفید و ارزنده است. ارزیابی منابع اطلاعاتی بهتر است توسط کمیته ی انتخاب صورت پذیرد و معیارهای آن مکتوب در اختیار آنها قرار گیرد. هر یک از معیارهای ارزیابی در تمامی انواع منابع اطلاعاتی و موضوعات اهمیت یکسانی ندارند. برای مثال؛ در مورد اطلاعات تجاری، سرعت روزآمد کردن بسیار اساسی و مهم است، در حالی که برای اطلاعات علمی [[صحت و اعتبار علمی منابع]] ارزش بیشتری دارد. به طور کلی، معیارهای انتخاب با توجه به [[سیاست های مجموعه سازی کتابخانه]] و نوع منابع اطلاعاتی اهمیت و اعتبار متفاوتی دارند. از نکته های بسیار اساسی که یک کتابدار خوب باید همواره در نظر داشته باشد این است که هر چند در ارزیابی و انتخاب منابع اطلاعاتی، به دلیل محدودیت های مختلف، ممکن است تمام منابع اطلاعاتی مورد درخواست خریداری نشوند، اما وی باید احساس مسئولیت کند و فراموش نکند که برای همان منابع مردود شناخته شده، متقاضی وجود داشته است. بنابراین، باید از طریق روش های مختلف از قبیل [[امانت بین کتابخانه ای]] ، [[اشتراک در خرید منابع اطلاعاتی]] و غیره این منابع را تهیه کند. به علاوه، به این نکته نیز باید توجه داشت که هیچکدام از این معیارها " به تنهایی" عامل انتخاب محسوب نمی شوند و یک کتابدار خوب باید سعی کند " مجموعه ی معیارها " را به دقت بررسی کند تا انتخابی خوب و مناسب داشته باشد. برای مثال؛ هر چند اعتبار یک [[ناشر]] یا [[نویسنده]] معروف می تواند عاملی اساسی برای ارزیابی یک منبع اطلاعاتی باشد، اما اگر آن منبع، ارتباط موضوعی با سیاست های مجموعه سازی کتابخانه نداشته باشد نمی تواند به تنهایی ملاک انتخاب قرار گیرد.مهمترین عواملی که در ارزیابی یک منبع اطلاعاتی و انتخاب آن موثرمؤثر است عبارتند از: ''محتوا''، ''قیمت''، ''[[تاریخ نشر]]'' ، ''نویسنده''، ''ناشر''، ''سطح نمایه'' و ''[[کتابنامه]]''، ''مشخصات فیزیکی'' ، ''صحافی'' و ''تصویر''.

معیار اصلی انتخاب هر منبع اطلاعاتی، محتوای مرتبط و مناسب با [[اهداف مجموعه سازی]] است. در صورتی که این ملاک در موردیکمورد یک منبع خاص صادق نباشد یررسیبررسی بقیه ی ملاک های انتخاب بیهوده است. به عبارت دیگر، بررسی سایر ملاک های انتخاب زمانی شروع می شود که ارتباط موضوعی منبع با اهداف مجموعه سازی کتابخانه ثابت شود. در غیر این صورت بررسی سایر ملاک ها بیهوده خواهد بود. پس از ارتباط موضوعی باید ارزش محتوایی آن ارزیابی شود. در صورتی که مدرکی محتوای مرتبط و مناسبی داشته باشد، می توانیم سایر ملاک های ارزیابی را بررسی کنیم و تصمیم نهایی را اخذ کنیم. در صورت ناتوانی کتابخانه برای خرید چنین مدرکی، بهتر است از طریق روش های دیگر مانند امانت بین کتابخانه ای، [[اشتراک منابع]] آن را در اختیار [[متقاضیان کتابخانه]] قرار داد.

ممکن است اثری در زمان انتشار، اعتبار علمی خوبی داشته باشد، اما با گذشت چند سال اعتبار آن از بین رفته باشد، یا کتاب مناسب تری در آن زمینه منتشر شده باشد. برای مثال؛ امروزه زمان اعتبار علمی کتاب ها ی حوزه فناوری اطلاعات به مراتب پایین تر از نمونه های فوق هستند. زیرا یافته های جدید به سرعت اعتبار اثر قبلی را زیر سوالسؤال می برند. زمان انتشار منابع مرجع، سالنامه ها، راهنماها، و بسیاری از منابع خاص دیگر نیز بسیار مهم است. بنابراین باید در زمان انتخاب و خرید منابع اطلاعاتی به تاریخ انتشار و اعتبار محتوای آنها توجه کافی کنیم.

بسیاری از ناشران در زمینه های خاص شهرت و اعتبار ویژه ای دارند و به انتشار منابع اطلاعاتی در یک حوزه ی خاص می پردازند. برای مثال؛ [[انجمن کتابداران آمریکا]] با استفاده از افراد با تجربه و سرشناس، فقط کتاب هایی را در زمینه ی کتابداری و اطلاع رسانی چاپ می کند. از این جهت، انتشار کتاب توسط چنین ناشرانی می تواند ملاک مناسبی برای انتخاب باشد تا ناشری که در این زمینه تخصص موضوعی ندارد. بنابراین، کتابداران باید قبل از انتخاب و سفارش منابع اطلاعاتی به شناسایی ناشران معتبر در زمینه ی موضوعی کتابخانه، آثار عمومی، متون درسی، منابع مرجع و ... بپردازند و فهرست های لازم از انتشارات آنها در اختیار مراجعان و کمیته انتخاب قرار گیرد تا انتخاب مناسب تری صورت گیرد. لازم به ذکر است، بسیاری از ناشران فقط نوع خاصی از منابع اطلاعاتی را منتشر می کنند یا به انتشار منابع اطلاعاتی برای سطح خاصی می پردازند. از این رو، تخصص ویژه در انتشار منابعی خاص، بر روی کیفیت آثار تولید شده نیز موثرمؤثر خواهد بود.

هرچند معیار اصلی ارزیابی و انتخاب یک منبع اطلاعاتی، محتوای اطلاعاتی آن است، اما نباید از نظر دور داشت که مشخصات نامطلوب فیزیکی مانند چاپ غلط و بد یا [[حروف چینی]] و [[صفحه آرایی]] نامناسب ممکن است سبب خستگی خواننده شود. مشخصات ظاهری زیبا، جذابیت خوبی برای گروه سنی کودکان و نوجوانان دارد و موجب رشد انگیزه و رغبت آنها به مطالعه می شود. یا برعکس، مشخصات فیزیکی بد، آنها را از مطالعه بیزار می نماید. مهمترین معیارهای فیزیکی در ارزیابی یک منبع اطلاعاتیصحافی،اطلاعاتی صحافی، تصاویر و صفحه آرایی است.

یکی از عوامل ارزیابی در انتخاب منابع اطلاعاتی، صحافی مناسب آنها – بخصوصوبخصوص مراجعی که بیشتر مورد استفاده قرار می گیرند – می باشد. در شرایطی که خرید کتاب برای کتابخانه، به جای مجموعه ی شخصی، مورد نظر باشد و از آن اثر چاپ های متعددی نیز موجود باشد، انتخاب بهترین نوع صحافی توصیه می شود.